د ځوانې وختونه به په بيړې سره تير شي او بيا بيرته نه راځي.
ځوانان، پکار دي د ژوند لپاره داسې پروګرام جوړ کړي چې له خالي وختونو نه د خپل روحي او رواني ژوند په ګټه کار واخلي او په راتلوونکي وخت کښې د خپل تعليم د جاري ساتلو او د ښه کار په لاس راوړلو لپاره ځان چمتو کړي.
پکار دے د ځوانې د خالي او ارزښمن وختونو قدر وکړي او هغه وختونه هسې له لاسه ور نه کړي.
حضرت علی(ع) فرمايي: له دې وړاندې چې د بُډا والي او ضعيفۍ وخت دې راورسيږي له خپلې ځوانۍ ګټه واخله.
او همدارنګ فرمايي: کوم يو کس چې خپل وخت په سستۍ او فضول تېر کړي هيڅکله خوشحالۍ او خوشبختۍ ته نه رسيږي.
ځوانان پکار ده چې ژوند کښې نظم او پروګرام ولري چې وختونه يې د شيطان د وسوسو د څرند ځاي جوړ نه شي.
هغه پکار ده تفريح او ورزش وکړي چې بدن او روح يې روغ وروزل شي، روغ تفريح او سيل کول انسان د ژوند د يو رنګ کارونو نه ژغوروي او ستړې ته يې نه پريږدي.
حضرت علی(ع) فرمايي: خوشحالي او شادماني د انسان د روح د روزنې سبب ګرځي.
له بده مرغه زمونږ ځينې ځوانان په دې نه پوهيږي چې له خالي وختونو څنګه ګټه واخلي.کله کله د رخصتۍ په خالي وختونو کښې ترې نه ګناه وشي، او نامشروع کارونو ته لاس اچوي او په نتيجه کښې د ځان او د نوور د سستۍ او پښيمانۍ سبب جوړ شي.
دې ته په پام سره، يو ځوان داسې کولې شي چې د زده کړې او لوستلو نه پس ځينې خالي وختونه د ښو ملګرو په مرسته د بدني او هنري کارونو نه ډک کړي. له همدې وجې خالي وختونو لپاره لانديني کارونه تاسو ته وړاندې کوو:
نرمش او ځينې سپک روزشونه، هره ورځ او يا په اونۍ کښې څو ځله درون ورزش کول لکه په غره ختل، لامبو وهل، واليبال، فوټبال او نور... خو پکار نه ده چې ټول خالي وختونه دې له همدې ورزشونو ډک شي بلکه يو ښه پروګرام سره پکار دي له خالي وختونو ښه ګټه واخستل شي.
هر ځوان له پکار دي چې خپل خوښ هنر او کار معلوم کړي هغې له مناسب وخت ورکړي چې هغه فن زده کړي لکه: نقاشي، عکاسي، خطاطي، شعر، مکينکي، اليکټرونک او نور... له دې وروسته چې له مطالعې ستړے شي نو کوم وخت چې ورسره خالي پاتې وي هغې کښې دې دا کارونه کوي چې په دې کارونو کښې يې هم تجربه وشي. په خالي وختونو کښې هغه ذوقي او د زړه خوښې کارونه اهميت لري چې:
لومړۍ هغه کار چې د ستا طاقت او توان زياتوي.
دويم هغه کار چې د روح د خوند سبب ګرځي او ژوند د وچ والي او بې روحۍ نه وباسي او انسان په څوڅو څېزونو کښې ماهره وي او څو ډوله ژوند کولې شي.
په مطالعې کښې پکار دي د درسي کتابونو پرته نور ګټه ور کتابونه لکه: اعتقادي، اخلاقي، تاريخي، سياسي، د عامو معلوماتو کتابونه هم مطالعه کړي له دې پرته پکار ده تجويد او د قران قرائت او نورې ژبې لکه عربي، فارسي، انګريزي او نورې هم زده کړي او په بيلا بيلو ډګرونو کښې خپل معلومات زيات کړي چې په ليدتوګه کښې يې وسعت او خپرتيا پيدا شي.
ځينې عملي مهارتونو او فنونو ته هم په ژوند کښې اړتيا پيدا کيږي او پکار ده چې د ځوانۍ په وخت کښې خالي وختونو کښې هغه زده کړې شي لکه: مکينکي او برقي (د بجلۍ) څيزونه جوړول، چې راتلونکې ژوند کښې پکار راځي.
نو پکار ده چې هر اړخ ته فکر وکړې شي او هر اړخيزه پروګرام جوړ کړې شي او د خپل فکري، ذوقي، هنري او علمي استعدادونو روزنه وکړې شي چې يو ريښتونې ليد، او يو هر اړخيز شخصيت په لاس راوړې شي او انساني کمال ته نزدې شي.
جنسي بې لارې او د هغې علاج

د پيداوښت په نظام باندې د راغلي طبيعي قانونونو د حدونو څخه وتلو ته انحراف او بې لاري ويل کيږي.
جنسي غريزه چې خداي پاک هغه د انسان د خېر او کمال لپاره او د انسانانو د نسل د باقي پاتې کيدو لپاره د انسانانو په وجود کښې ايخې ده، کيدې شي چې ځينې خلک دا غريزه د بدۍ په لار کښې استعمال کړي.
ځان په حرامو شهوتونو مړول يو ډول انحراف او بې لارې توب دے چې بدن او روح کمزورې کوي او دا ډول شهوت د انساني طبيعت په اپوټه دے.
په ځوانانو کښې د دا ډول عادت پيدا کيدل له هر څه نه زيات د هغوي د ارادې طاقت کمزورې کوي او د هغه شخصيت له منځه وړي او تباه کوي يې.
بې لارې شوې ځوان په دې کار سره د خپل درک او پوهې او عقل طاقت کمزورې کوي او ځان لپاره د زر بوډا شونې وسيله جوړوي.

د انحراف وسيلې
کله چې انسان لوييږي او د بالغيدو وخت ته ورسيږي په هغه وخت کښې د بې لارۍ وسيلې ډېرې زياتې وي او دا ممکنه ده چې د ډېرو ځوانانو په ژوند کښې داسې وخت راشي چې د هغوي شهوت راويښ کړي او په اخر کښې د هغوي د پليتۍ بې لارۍ وسيله جوړه کړي.
داسې جنسي خيالات چې خلک د بې لارۍ اړخ ته بيايي، هم د ځوانانو د بې لارۍ سبب جوړيږي. او دريم سبب چې انسان جنسي بې لارۍ اړخ ته دعوت کوي هغه شيطاني وسوسې دي چې پداسې حال کښې پکار ده چې د شيطاني وسوسو نه خداي پاک ته پناه يوسي، لکه څنګه چې قران فرمايلي دي:
بسم اللّه الرحمن الرحيم
قـل اعـوذ بـرب الـنـاس * ملك الناس * اله الناس * من شر الوسواس الخناس * الذى يوسوس فى صدور الناس * من الجنه والناس.
کله چې انسان په داسې ځاي کښې ګېر شي چې شهوت اړخ ته بلګونکې ماحول وي نو په هغه کښې ځينې غوښتې څرګنديږي. شيطان دا غوښتې د هغه په نظر کښې ښکلې او زړه راښکونکې کړي، په زړه کښې دننه او پټې طريقې سره هغه د هغې بد کار کونې ته وسوسه کوي. او له بل اړخه عقل هم د انسان دننه مقابلې ته پاڅيږي او د هغه کار کول جائز وګڼي.
شيطان د بې لاريتوب لپاره له زړه راکښوونکو او جنسي څيزونو نه ګټه اخلي او سړے نامشروعه جنسي شهوت ته غواړي، د دې په مقابله کښې عاقلان، پوهان او الهی پيغمبران او هدايتکونکي، انسانان د عقل او فطرت په وسيله خېر ته هدايتوي او مشروعې جنسي اړيکې ته يې بلګي.
د انسان دننه دا جنګ، يعنې د عقل او شهوت مقابله، د ايمان او د نفس د غوښتنو مقابله، د الهی او شيطاني طاقتونو مقابله، به تل جاري وي. په بيله توګه د بالغيدو په لومړيو کښې دا مقابله ډېره څرګنديږي او د عمر تر اخره جاري وي. او د ژوند په بيلا بيلو وختونو کښې هر يو طاقت چې زورور شي د سړي شخصيت هماغه اړخ ته ځي او هماغه شان لوييږي.
که عقل او ايمان په هغه باندې حاکم شي نو هدايت شي او ريښتونکې شي او که شهوت او شيطان په هغه باندې مسلط او غالب شي نو بې لارې، ګمراه او نقصاني به شي.
حکم کوونکې او بلګونکې نفس د انسان په وجود کښې دا کوښښ کوي چې _ د شيطاني وسوسو په وسيله – په هغه باندې غالب او بريالۍ شي او هغه د خپلو غوښتو په بند کښې راولي او انسان داسې لار ته راولي چې په ظاهره يې ګناه او فساد معلوم نه وي. له بل اړخه عقل دا کوشش کوي چې د ايمان په مرستې سره د نفس واګي په خپل لاس کښې واخلي هغه کانټرول کړي او خېر او کمال او د بدن او روح سلامتۍ ته يې هدايت کړي.
دې ته په پام سره د انسان شخصيت تل د عقل او شهوت، خېر او فساد، پاکۍ او پليتۍ، سلامتۍ او بې لارۍ په کشمکش کښې دے او دا جنګ او نښت به تل جاري وي.
يوازينې کس چې د جنګ په دې ميدان کښې، ژوندې او روغ پاتې شي هغه کس دے چې ځان د ايمان او تقوی په اسلحه مزبوت کړي او د ځوانې له لومړيو نه، په ځان جوړونې او نفس سره په جهاد کونې بوخت شي.
پکار دي چې دې خبرې ته پام وکړو چې دا کار کيدې شي او خداي پاک – چې يوازينې قدرت او د توکل ځاي دے او د کمزوري انسان ته له بلاګانو نه نجات ورکوونکې دے – د دعا او عبادت په وسيله د هغه انسان مرستې ته رسيږي او هغه په دغه هميشني جنګ کښې بريالۍ کوي.
په تاريخ کښې داسې ډېر انسانان شته چې د ژوند په ټولو ډګرونو، بهرني او دننني، نفساني او ټولنيزو جنګونو کښې بريالي شوي او سرلوړي شوي دي او خپل ټول عمر يې ښه په فخر سره تېر کړے دے.