امام جواد علیه السلام عابدترین فرد زمانش بود. محبّت و علاقه‌اش نسبت به باری‌تعالی وصف‌نشدنی و خوف، خشوع و اخلاصش در طاعت و عبادت خداوند ستودنی است. برای ترسیم جلوه‌های عبادی آن حضرت، به چند نمونه بسنده می‌کنیم:

الف) نماز

امام جواد علیه السلام علاوه بر عبادات و نوافل معمول، نافله‌ی مخصوصی داشت. نافله‌ی آن حضرت دو رکعت بود؛ در هر رکعت، سوره‌ی فاتحه را قرائت می‌نمود و آنگاه هفتاد مرتبه سوره‌ی اخلاص را تکرار می‌کرد.[1]

هرگاه وارد ماه جدید می‌شد، در روز اوّل ماه، دو رکعت نماز به جای می‌آورد؛ در رکعت اوّل، بعد از سوره‌ی حمد، به تعداد روزهای ماه (30 مرتبه) سوره‌ی توحید را می‌خواند. در رکعت دوم بعد از حمد، سوره‌ی انّاانزلناه را مثل رکعت اوّل تلاوت می‌کرد.[2]

ب) روزه

روزه‌های مستحبّی آن حضرت نیز زیاد بود. پانزدهم و بیست و هفتم ماه رجب روزه می‌گرفت. اهل خانه و غلامانش نیز او را در روزه گرفتن همراهی می‌کردند.[3]

علاوه بر این، گاهی میزان عبودیت و بندگی خویش را نسبت به مقام لایزال الهی با اذکار و ادعیه ابراز می‌نمود. برخی از مناجات و ادعیه آن حضرت عبارت است از:

الف) در حال قنوت

«اللّهمّ أنت الاوّل بلا أوّلیّة معدودة، و الآخر بلا آخریّة محدودة، أنشأتنا لا لعلّة اقتساراً، واخترعتنا لا لحاجة اقتداراً، و ابتدعتنا بحکمتک اختیاراً، و بلوتنا بأمرک و نهیک اختباراً، و ایّدتنا بالآلات، و منحتنا بالأدوات، و کلّفتنا الطّاقة، و جشمتنا الطّاعة، فأمرت تخییراً و نهیت تحذیراً، و خوّلت کثیراً، و سألت یسیراً، فعصی أمرک فحلمت، و جهل قدرک فتکرّمت...»[4]

ب) بعد از نماز

«رضیت بااللّه ربّاً، و بالاسلام دیناً، و بالقرآن کتاباً، و بمحمّد نبیّاً، و بعلیٍّ ولیّاً، والحسن، والحسین، و علیّ بن الحسین، و محمّد بن علیّ، و جعفر بن محمّد، و موسی بن جعفر، و علیّ بن موسی، و محمّد بن علیّ، و علیّ بن محمّد، والحسن بن علیّ، و الحجّة بن الحسن بن علیّ، أئمّةً.

اللّهمّ ولیّک الحجّة فاحفظه من بین یدیه و من خلفه و عن یمینه و عن شماله و من فوقه و من تحته، وامدد له فی عمره، و اجعله القائم بأمرک، المنتصر لدینک و أره ما یحبّ و تقرّ به عینه فی نفسه و فی ذرّیته و أهله و ماله و فی شیعته و فی عدوّه، و أرهم منه ما یحبّ و تقرّ به عینه، واشف به صدورنا و صدور قوم مؤمنین.»[5]

ج)برای برآورده شدن حاجت

راوی می‌گوید: نامه‌ای خدمت امام جواد علیه السلام فرستادم. در آن نامه، از حضرت تقاضا کرده بودم که دعایی برایم یاد بدهد. آن حضرت این‌گونه برایم نوشت:

تقول إذا أصبحت و أمسیت: «اللّه اللّه اللّه، ربّی الرّحمن الرّحیم، لا أشرک به شیئاً» و إن زدت علی ذلک فهو خیر، ثمّ تدعو بما بدأ لک فی حاجتک، فهو لکل شیء بإذن اللّه تعالی، یفعل اللّه ما یشاء.[6]

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی‌نوشت‌ها:

 [1]اعلام الهدایه، ج 11، ص 39، به نقل از حیاة الامام محمد الجواد(علیه السلام)، ص 67.

[2]همان، به نقل از مستدرک عوالم العلوم، ج 23، ص 220.

[3]همان، به نقل از مستدرک عوالم العلوم، ج 23، ص 222.

[4]همان، ص 41، به نقل از مستدرک عوالم العلوم، ج 23، ص 212.

[5]همان، به نقل از مستدرک عوالم العلوم، ج 23، ص 214 و 215.

[6]همان، به نقل از مستدرک عوالم العلوم، ج 23، ص 218.