طالبان:

نام گروهی از شورشیان مخالف دولت افغانستان است که دارای عقاید مذهبی و وابسته به مکاتب حنفی و وهابی در دین اسلام است.

طالبان در افغانستان و جهان عرب به کسانی گفته می‌شود که در مکاتب و مدارس دینی تعالیم اسلامی را فرا می‌گیرند.

 

پیدایش

در ده اكتبر سال ۱۹۹۴ میلادی در اوج جنگ‌های داخلی افغانستان، گروهی وارد منطقه‌ی سپین بولدک ولایت قندهار در جنوب افغانستان شدند و نام خود را «تحریک اسلامی طلبای کرام» نهادند. در میان سردمداران طالبان، اعرابی وهابی از عربستان سعودی وجود داشت. حمایت‌های مکرر و پنهان عربستان سعودی از به اصطلاح جهادگران طالبان ادامه داشت. آنها با شعار جهاد با شرک و کفر و اینکه هرکس کشته شود به بهشت خواهد رفت، به زودی پیروان زیادی از افغانستان و پاکستان پیدا کردند.

 

پیشروی سریع

طالبان به زودی مناطقی در جنوب افغانستان را که زیر تسلط دولت مجاهدین به رهبری برهان الدین ربانی بود، اشغال نمودند. آنها یک ماه و دو روز پس از اعلام موجودیت، ولایت قندهار چهارمین ولایت مهم افغانستان را تصرف کردند. طالبان به پیشروی‌های خود ادامه می‌دادند و تعدادی از ولایات را بدون جنگ، یکی پس از دیگری را اشغال می‌نمودند که به ترتیب ولایات دیگری میدان وردک ، لوگر ، خوست ، هرات ، جلال آباد و کابل را با اندک درگیری‌های تا تاریخ ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۶ به تصرف خود در آوردند.

 

ورود به کابل

طالبان ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۶ کابل پایتخت افغانستان را تصرف کردند . آنان به محض ورود دکترمحمد نجیب‌الله احمدزی، رئیس جمهوری سابق افغانستان و برادرش شاهپور احمد زی را کشتند و جنازه‌هایشان‌ را در چهارراه آریانا در نزدیکی ارگ ریاست جمهوری افغانستان به نمایش گذاشتند. سپس به تدریج سه چهارم خاک افغانستان را متصرف شدند.

 

امارت اسلامی

طالبان سپس نام حکومت خود را امارت اسلامی افغانستان گذاشتند و تشکیلات خود را از طریق رادیوی افغانستان اعلان نمودند. کشورهای پاکستان ، امارات متحده عربی و عربستان سعودی تنها سه کشوری بودند که طالبان را به رسمیت شناختند.

 

حلقه رهبری

حلقه‌ی رهبری طالبان را کسانی تشکیل می‌دادند که تعدادی از آنان هیچ‌گاه دیده نشدند و با رسانه صحبت نکردند و تصویری از آنان مشاهده نشده است.

 

در مجموع رهبری طالبان در آن زمان را می‌توان به سه قسمت تقسیم کرد

1 - طلاب = کسانیکه رهبری اصلی را به عهده داشتند (به زعامت ملا عمر)

 

2 - آنهائی که دیدی بازتر نسبت به قضایا داشتند. (به رهبری ملا احسان الله)

 

3 – میانه‌روها كه شمارشان کمتر بود و نقش عمده‌ای در قضایای بزرگ سیاسی نیز نداشتند، زیرا شاید در صورت میانه‌روی منافعشان به خطر می‌افتاد.

 

در مجموع افراد زیر، حلقه‌ی رهبری طالبان را تشکیل می‌دادند.

ملامحمد عمر (رهبر کل)

اعضای شورای داخلی

ملا محمد ربانی

ملا احسان الله

ملا محمد

ملا عباس

ملا پاسانی

اعضای شورای مرکزی

ملا محمد حسن

ملا نورالدین

ملا وکیل احمد

ملا شیرمحمدملنگ

ملا عبدالرحمن

ملا عبدالحکیم

سرداراحمد

حاجی محمد غوث

معصوم افغانی

 

طالبان به تدریج افراد زیر را در پست‌های زیر تعیین نمودند.

رهبر اصلی (ملا محمد عمر)

رئیس شورای کابل (ملا حمد ربانی)

رهبر سیاسی لوگر (ملا محمد غوث)

مسئول سواره مناطق اشغالی (ملا احسان الله)

والی قندهار (ملا محمد حسن)

والی هرات (ملا یارمحمد)

والی پکتیا (ملا کرامت الله)

وزیر خارجه (ملا شیر محمد استانکزی)

رئیس بانک (ملا احسان الله احسان)

وزیر اطلاعات و فرهنگ (ملا امیر خان متقی)

رئیس امنیت ملی (ملا فاضل احمد)

نماینده در سازمان ملل (حامد کرزی) (مورد پذیرش کرزی واقع نشد)

وزیر پلان (قاری دین محمد)

وزیر مهاجرین (ملا عبدالرقیب)

 

حکومتی متفاوت

تصویری تاریخی از لحظه‌ی انهدام مجسمه‌ی تاریخی بودا در بامیان توسط گروه طالبان.

تعدادی از مردم افغانستان به علت خستگی از جنگ‌های داخلی، طالبان را ترجیح می‌دادند. اما طالبان با دیدگاهی بسته و افکاری متفاوت با محیط و جهان برخورد کردند و به نوعی با بازگشت به نگرش‌های مذهبی و با زیر فشار قرار دادن مردم موجبات نارضایتی قشر کثیری از مردم افغانستان را فراهم ساختند. آنها نام حکومت افغانستان را از جمهوری اسلامی، به (امیر نشین) (امارت اسلامی افغانستان) تبدیل نموده و رهبر خود (ملا محمد عمر) را به عنوان امیرالمؤمنین معرفی نمودند.

قطع‌نامه‌های مکرر شورای امنیت را نادیده گرفتند و تعدادی از خارجیان را اخراج نمودند. حکومت طالبان با رادیو ، تلویزیون ، موسیقی ، نقاشی ، مجسمه‌سازی و آثار هنری مخالف بودند و مجسمه‌های بودا در بامیان را که از جمله‌ی غنائم فرهنگی و باستانی افغانستان بود را منهدم ساختند.

آنها به زنان نیز اجازه نمی‌دادند تا به تنهایی از خانه‌هایشان بیرون شوند.

مجازات لواط‌کاران و زناکاران مرگ بود و کسانی که دزدی می‌نمودند، دستشان باید قطع می‌شد.

مردم را بزور از مغازه‌هایشان به مساجد برای ادای نماز می‌فرستادند.

ریش مردان در نظام طالبانی باید بلند می‌بود و موهای سرشان را می‌بایست کوتاه می‌نمودند.

هر چند طالبان پخش هرگونه اخبار مبتنی بر اختلاف میان این گروه را پنهان نگه می‌داشتند ، اما گاهی خبرهايی از ایجاد اختلافات میان تندروان و میانه‌روان تراوش می‌کرد.

 

اتهام به طالبان

گروه‌های مخالف طالبان همواره سعی بر این داشتند تا جهانیان را متوجه این موضوع بسازند که طالبان از سوی سازمان استخباراتی پاکستان رهبری می‌شوند، در حالیکه این اتهام مدام از سوی طالبان رد گردید و در عین حال پاکستان بزرگ‌ترین دوست طالبان شناخته می‌شد. گروه‌های مجاهدین به این عقیده بودند که پاکستان به خاطر عدم توجه دولتهای افغان به خط دیورند حاضر به مشاهده‌ی امنیت و حاکمیت یک دولت مقتدر در افغانستان نیستند.

 

طالبان و بن لادن

بن لادن اصلیت عربستان سعودی.

پدر وی 57 فرزند داشت. بن‌لادن سرمایه‌دار مخالف حکومت عربستان سعودی به بهانه‌ی کمک به طالبان، یک سال بعد از استقرار نظام طالبان با هواپیمای شخصی خود وارد جلال‌آباد شد و مورد استقبال مقامات طالبان قرار گرفت. در پی حملات تروریستی به برخی از قرارگاه‌های نیروهای امریکائی در برخی از کشورها در آفریقا و آسیا ، ایالات متحده بن لادن را مسئول این حملات عنوان نمود.

هنوز برخی از صاحبنظران به این عقیده‌اند که انفجارات سیاست خاص امریکا برای مخدوش ساختن افکار مردم جهان بوده است و اسامه بن لادن دست پرورده‌ی نظام ایالات متحده بوده، ولی در عوض این اظهارات از سوی هواداران و اطرافیان بن لادن همواره به شدت رد شده است.

 

طالبان و حمله تروریستی یازده سپتامبر

حمله‌ی تروریستی یازده سپتامبر به نوعی طالبان را با یک مشکل جدید روبرو ساخت. آمریکا در یک اقدام عاجل، اسامه بن لادن رهبر گروه اسلام‌گرای القاعده را مسئول این حملات عنوان کرد و از گروه طالبان خواست تا وی را در اولين فرصت به امریکا تحویل دهد. با توجه به گرایش شدید طالبان به مسائل سنتی که در افغانستان مردانگی و یا جوانمردی از اصول سنتی افغانیت محسوب می‌گردد به هیچ وجه طالبان حاضر به تحویل اسامه بن لادن به امریکا نشدند.

 

شکست طالبان

با وقوع حادثه‌ی تروریستی یازدهم سپتامبر و عدم تسلیم بن لادن به امریکا از سوی طالبان ، بهانه‌ی حمله به افغانستان در اختیار امریکا قرار گرفت. ایالات متحده امریکا به تاریخ ۷ اكتبر ۲۰۰۱ به افغانستان حمله نمود. طالبان با همکاری اعضای جبهه‌ی مخالف طالبان (مجاهدین سابق) شکست خوردند و حامد کرزی رئیس جمهور دولت موقت افغانستان گردید.

 

پیدایش مجدد

طالبان پس از مدتی کوتاه مجدداً اعلان موجودیت نموده و با حاکمیت افغانستان مخالفت ورزیدند. دولت افغانستان این بار نیز پاکستان را به حمایت پی در پی از طالبان متهم نمود. طالبان در ظهور مجدد خود بیشتر در مناطق جنوبی افغانستان ، با نیروهای بین المللی و افغان درگیر شدند. مناطق جنوبی افغانستان هم‌اینک صحنه نبردهای خونین میان شبه نظامیان طالبان و نیروهای ناتو و افغان است.