مقدمه

اعتقاد به ظهور مهدی موعود علیه السلام بخشی از اعتقادات اسلامی را تشکیل می دهد و با وجود پاره ای از اختلاف نظرها در برخی از جزئیات مربوط به شخص امام مهدی علیه السلام و نیز در باره چگونگی ظهور و تشکیل حکومت آن حضرت، تمامی مذاهب اسلامی به آمدن چنین شخصیتی در آخر الزمان باور دارند و بر خلاف نظر بعضی از نویسندگان، این عقیده اختصاص به مذهب شیعه نداشته و ندارد و این واقعیت با مراجعه به منابع روایی و دیدگاههای عالمان مذاهب اسلامی به خوبی روشن می شود. عالمان و دانشمندان چهار مذهب اصلی اهل سنت، یعنی: شافعیان، حنبلیان، مالکیان و حنفیان به این واقعیت تصریح دارند و آن را از جمله اعتقادات اسلامی بر شمرده و حتی برخی آن را ضروری دین نیز دانسته اند.

با این وصف، برخی از نویسندگان اسلامی و به ویژه در دوره اخیر، از پذیرفتن اصل مهدویت سرباز زده اند و با دلایلی که به نظر می رسد برخی از آنها برگرفته از دیدگاههای مستشرقان باشد، به انکار مهدویت به عنوان عقیده ای اسلامی پرداخته و آن را بر آمده از تفکرات شیعه معرفی کرده اند.

بر خلاف این اظهار نظر غیر کارشناسانه، اعتقاد به امام مهدی علیه السلام و تصریح بر اسلامی بودن این باور، از سده های نخستین تاریخ اسلام تاکنون وجود داشته و در آثار و نوشته های دانشمندان اسلامی منعکس شده است و نادیده گرفتن این واقعیت همانند انکار امور بدیهی و واضح است.

در این نوشتار، برای اثبات این ادعا گفته ها و نوشته هایی از دانشمندان چهار مذهب اصلی اهل سنت ذکر می شود که به روشنی بیانگر این مهم است؛ البته باید اعتراف کرد که توجه به این موضوع در میان عالمان شافعی مذهب جایگاه ویژه و برتری داشته است و آثار و تألیفات آنان در این زمینه، بیش از آثار و تألیفات دیگر دانشمندان مذاهب اسلامی می باشد.

الف. دانشمندان شافعی

آنان توجه خاص و ویژه ای به موضوع مهدویت داشته اند و در بسیاری از آثار و نوشته های خود، از زوایای مختلف به طرح این بحث و مباحث پیرامونی آن پرداخته اند؛ گاهی با ذکر روایات و احادیث مربوط، گاهی با بیان ویژگیها و اوصاف حضرت و دیگر گاه با رد اشکالات و شبهاتی که در این حوزه وارد شده است.

یادآوری این نکته مفید است که تعدادی از دانشمندان شافعی مذهب در مورد خصوصیات و ویژگیهای امام علیه السلام با شیعه هم عقیده هستند و این واقعیت از لا به لای برخی نوشته های آنان مشهود است. اینک برخی از نوشته ها و نظرات تعدادی از نویسندگان شافعی مذهب ذکر می شود:

1. کمال الدین محمد بن طلحة الشافعی (م قرن هفتم ه . ق)

وی با نوشتن کتاب «مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول» دیدگاههای خود را در باره امامان معصوم علیهم السلام بیان داشته است و همان گونه که از نام کتاب پیداست، مؤلف، آن را در باره فضایل و زندگی نامه امامان علیهم السلام نگاشته است و به همین سبب، باب آخر کتاب را به امام مهدی علیه السلام اختصاص داده و در آنجا نظرات خود را در باره آن حضرت بیان داشته است.

نکته مهم و قابل توجه در اندیشه این نویسنده، این است که در مورد شخص آن حضرت، به مانند شیعه معتقد است که ایشان فرزند امام عسکری علیه السلام می باشد و اکنون نیز در قید حیات است.

برای اثبات ظهور امام علیه السلام ، احادیث متعددی را از منابع اهل سنت ذکر کرده و در پایان نیز به بررسی و ارزیابی برخی اشکالات در باره امام مهدی علیه السلام پرداخته و به تفصیل آنها را پاسخ داده است. از جمله آن اشکالات اینکه چگونه مهدی موعودی که پیامبر صلی الله علیه و آله وعده آمدن وی را داده است، همان محمد بن الحسن العسکری می باشد؟

نویسنده در توجیه حدیث «اسم ابیه اسم ابی» که برخی منابع اهل سنت آن را به نقل از پیامبر صلی الله علیه و آله ذکر کرده اند، توضیح مفصل و ارزشمندی را بیان داشته است.

2. کنجی شافعی (م قرن هفتم ه . ق)

یکی از کتابهای خوب و منظمی که احادیث و مباحث مربوط به امام مهدی علیه السلام را با ترتیبی خاص و با ابواب و موضوعاتی منسجم ذکر کرده، کتاب «البیان فی اخبار صاحب الزمان» نوشته کنجی شافعی است. وی در مقدمه کتاب می نویسد:

«من این کتاب را به نام «البیان فی اخبار صاحب الزمان» نامیدم و از ذکر هر روایتی که از طریق شیعه وارد شده، اجتناب کردم؛ که شیعه هر چند نقلش صحیح باشد، برای آنان کارساز است... و استدلال به احادیث غیر شیعه مسئله را تأکید بیشتری خواهد بخشید.»

نکته حائز اهمیت در این نوشته آن است که نویسنده با عنوانی که به آخرین باب داده ـ بر خلاف نظر بیشتر اهل سنت ـ امام مهدی علیه السلام را متولد شده می داند و معتقد است که وی دارای حیات است.

وی در ابتدای باب 25 می نویسد:

«هیچ امتناعی در بقاء مهدی وجود ندارد؛ به دلیل اینکه عیسی و الیاس و خضر علیهم السلام که از اولیای خداوند می باشند، زنده اند و دجال و ابلیس که از دشمنان خداوند هستند نیز زنده اند و زنده بودن اینها به وسیله قرآن و سنت اثبات شده. آن گاه که بر این موضوع اتفاق کرده اند، زنده بودن مهدی را انکار کرده اند. پس بعد از این به سخن هیچ عاقلی توجه نمی شود، اگر بخواهد باقی بودن مهدی را انکار نماید.

نویسنده در ادامه، با ذکر دلایل و مستنداتی، زنده بودن عیسی و خضر علیهماالسلام را اثبات می کند و از این دلایل نتیجه می گیرد که زنده ماندن امام مهدی علیه السلام در مدت طولانی هیچ استبعادی ندارد.

3. اسماعیل بن کثیر(م 774 ه . ق)

وی در کتاب «النهایة فی الفتن و الملاحم» فصل ویژه ای برای امام مهدی علیه السلام گشوده و ضمن توضیحاتی در باره ایشان، احادیث و روایات زیادی را نقل کرده و در پاره ای از موارد به توضیح آنها نیز پرداخته است. وی عنوان این فصل را چنین ذکر کرده: «فصل فی ذکر المهدی الذی یکون فی آخر الزمان.»

در ابتدای این فصل این چنین آغاز می کند:

«مهدی علیه السلام یکی از خلفای راشدین و از امامان هدایتگر می باشد که روایات منقول از رسول خدا صلی الله علیه و آله در مورد او نقل شده و گویای این است که حضرت در آخر الزمان خواهد آمد و به گمانم ظهورش پیش از آمدن عیسی علیه السلام باشد.»

وی تصریح می کند که مهدی موعود علیه السلام از ذریه رسول خدا صلی الله علیه و آله و از فرزندان فاطمه علیهاالسلام می باشد.

نویسنده بعد از ذکر برخی از احادیث، در باره سند آنها به قضاوت نشسته و در چند مورد، اسناد این روایات را صحیح و یا حسن دانسته است.

4. سعد الدین تفتازانی (م 793 ه . ق)

وی در مبحث امامت کتاب «شرح المقاصد» که آخرین بخش این کتاب است، موضوع ظهور امام مهدی علیه السلام را مورد توجه قرار داده، می نویسد:

«روایات صحیحه ای در مورد ظهور پیشوایی از نسل فاطمه علیهاالسلام آمده و چنین دلالت دارد که آن حضرت، دنیا را پر از عدل و داد خواهد کرد، پس از پر شدنش از ظلم و ستم... .»

وی در ادامه، ظهور امام علیه السلام را از جمله نشانه های قیامت بر شمرده و مجددا بر صحت اخبار مهدویت تأکید ورزیده؛ هر چند آنها را احادیث آحاد دانسته است.

البته نگاهی نقادانه به نگرش شیعه به مهدویت دارد و زنده بودن امام مهدی علیه السلام را امری بعید دانسته و ظاهرا مهم ترین دلیل وی در این مطلب، همین استبعاد حیات حضرت می باشد که معلوم است استبعاد تنها، نمی تواند دلیل قانع کننده و درستی باشد؛ چون واضح است که اگر با استبعاد تنها بشود موضوعی را منکر شد، بسیاری از مباحث و مسائل به راحتی قابل انکار خواهد بود و البته این شیوه ای پسندیده نمی باشد.

5. جلال الدین سیوطی (م 911 ه . ق)

وی که از نویسندگان برجسته اهل سنت در زمینه های گوناگون حدیثی، تفسیری و علوم قرآنی است، تألیف مستقلی در باره امام مهدی علیه السلام دارد با نام «العرف الوری فی اخبار المهدی» و در آن صدها حدیث را از منابع متعدد و مختلف اهل سنت جمع آوری کرده است و این کار، نشان از اهتمام و توجه جدی وی به این موضوع دارد. نویسنده که بیشتر به نقل احادیث اکتفا کرده و به ندرت توضیحاتی در باره آنها ذکر کرده است، در پایان، فصلی را گشوده و در آن چهار نکته مهم را یادآوری کرده که عبارت است از:

1. مهدی علیه السلام یکی از خلفای دوازده گانه ای است که در حدیث جابری سمره ذکر شده ؛

2. مهدی علیه السلام نمی تواند از فرزندان عباس بن عبد المطلب باشد؛

3. سند حدیث «لَا مَهْدِی اِلَّا عِیْسَی بْنُ مَرْیَمَ» ضعیف است؛ چون با نقل متواتری که گویای ظهور مهدی علیه السلام است، و اینکه وی از فرزندان رسول خدا صلی الله علیه و آله می باشد و عیسی پشت سر او نماز خواهد خواند، متعارض است؛

4. آنچه نقل شده که مهدی علیه السلام از مغرب ظهور خواهد کرد، هیچ پایه و دلیلی ندارد.

علاوه بر آنچه که وی در این اثر نقل کرده، در برخی دیگر از آثارش، همانند: «الجامع الصغیر» احادیثی را در باره امام مهدی علیه السلام ذکر کرده است.

6. ابن حجر هیتمی (م 974 ه . ق)

وی در کتاب «الصواعق المحرقه» در ذیل آیه دوازدهم که در فضایل اهل بیت علیهم السلام نقل کرده، روایات مربوط به امام مهدی علیه السلام را با تفصیل زیادی از منابع متعدد اهل سنت آورده است و در ادامه می نویسد:

«قول بهتری است که خروج امام مهدی علیه السلام پیش از ظهور عیسی علیه السلام می باشد؛ ولی برخی نیز گفته اند: بعد از آن می باشد. ابو الحسن آبری می گوید: روایات ظهور مهدی علیه السلام که از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده و متواتر و مستفیض هستند، دلالت دارند که وی از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله است و زمین را پر از داد می کند و به همراه عیسی علیه السلام خروج می نماید و او را در کشتن دجال در درب «لدّ» در سرزمین فلسطین یاری می رساند و او امام این امت خواهد شد و عیسی علیه السلام پشت سر او به نماز می ایستد.»

وی در شرح حال ابی القاسم محمد الحجة می گوید:

«سن وی هنگام وفات پدر، پنج سال بوده که خداوند در این سن به وی حکمت عطا کرد.»

با اینکه سخن وی صراحت در تولد پسر امام عسکری علیه السلام دارد، اما در ادامه و نیز در جایی دیگر، شدیدا بر شیعیان تاخته است که چرا آنان مهدی موعود علیه السلام را همان فرزند امام عسکری علیه السلام دانسته اند.

هیتمی در جایی دیگر و در پاسخ به پرسشی در مورد اعتقاد به یک مدعی مهدویت و نیز سؤال در باره حکم منکران امام مهدی علیه السلام چنین نوشته است:

«اعتقاد این گروه (معتقدان به مهدی بودن آن شخص) باطل و زشت است و بدعتی فاحش و گمراهی حتمی می باشد و اما انکار مهدی علیه السلام اگر به خاطر انکار سنت باشد، حکم کفر و ارتداد آنان باید صادر شود و کشته شوند و اگر این انکار، نه به خاطر انکار سنت، بلکه صرف دشمنی با بزرگان اسلامی باشد، پس تعزیر آنان لازم است.»

وی ضمن یادآوری مطلب یاد شده و تأکید بر آن در کتاب «الفتاوی الحدیثیة» برای استوار کردن رد این افکار و عقاید، احادیث متعدد و مختلفی را در باره امام مهدی علیه السلام ذکر کرده و به استناد آنها، ادعای آنان را غیر قابل قبول معرفی کرده است.

ضمنا وی کتابی مستقل در باره امام مهدی علیه السلام به رشته تحریر در آورده با نام «القول المختصر فی علامات المهدی المنتظر» که این نوشته در سه باب و یک خاتمه خلاصه شده و باب اول به بیان نشانه ها و خصوصیاتی که برای امام مهدی علیه السلام در روایات آمده، اختصاص یافته است و در این قسمت، با استناد به احادیث، 63 عنوان را یادآور شده است. در باب دوم روایات و احادیثی را که از صحابه ذکر شده، نقل کرده و در آن 39 حدیث را آورده است. در باب سوم آنچه که از تابعین در باره امام علیه السلام نقل شده، آورده که جمع آنها 56 حدیث است و در خاتمه کتاب، مباحث مختلفی از قبیل خروج امام علیه السلام پیش از آمدن عیسی علیه السلام ، علامات نزول عیسی علیه السلام ، خروج یأجوج و مأجوج، و نیز خروج دابة الارض را با تکیه بر احادیث و گفته های علما ذکر کرده است.

افزون بر این چند مورد که از میان علمای شافعی مذهب ذکر شد، شمار زیادی از دانشمندان شافعی، در باره امام مهدی علیه السلام با صراحت اظهار نظر کرده اند و برخی حتی تألیف مستقل و ویژه ای در این مورد به سامان رسانده اند که به جهت رعایت اختصار تنها نام چند نفر از آنها برده می شود: 1. مناوی (م 103 ه . ق) در کتاب «فیض القدیر»؛ 2. محمد رسول برزنجی (م 1103 ه . ق) در کتاب «الاساعة لا شراط الساعة»؛ 3. محمد الصبان (م 1307 ه . ق) در کتاب «اسعاف الراغبین و ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون.»

ب. دانشمندان حنبلی

1. امام احمد بن حنبل (م 241 ه . ق)

وی رئیس فرقه حنبلیهاست و نویسنده یکی از گسترده ترین و کهن ترین جوامع حدیثی اهل سنت نیز به شمار می رود. وی در این مجموعه حدیثی، احادیث مختلف و متعددی را در باره امام مهدی علیه السلام ذکر کرده است. یکی از فضلای محترم حوزه علمیه قم در اقدامی شایسته، احادیث مربوط به امام مهدی علیه السلام را که در این کتاب حدیثی آمده، جمع آوری کرده و با نام «احادیث المهدی علیه السلام من مسند احمد بن حنبل» به چاپ رسانده است.

در این کتاب، 136 حدیث از مسند احمد استخراج شده و طی چند بخش تنظیم گردیده است که در بردارنده موضوعات متعدد و مختلفی در باره امام مهدی علیه السلام است؛ از نشانه های ظهور آن حضرت تا ظهور و وضعیت عصر ظهور و دیگر موضوعات مرتبط با امام مهدی علیه السلام .

ممکن است گفته شود: چون احمد بن حنبل در باره این احادیث قضاوت خاص نداشته است، پس ذکر این احادیث نمی تواند دلیلی برای اثبات دیدگاه و نظر او در این باره باشد؛ ولی در جواب باید گفت: ثبت این تعداد زیاد از احادیث در این جامع حدیثی کهن، حتما نشان از پذیرش و اعتماد نویسنده بر این احادیث دارد و چنین اهتمامی از سوی وی حکایت از مقبولیت محتوای آنها نزد وی دارد. بنابراین، مهم ترین شخصیتِ فرقه حنبلی که در موضوع مهدویت دیدگاهش روشن و مشخص است، امام آنها یعنی احمد بن حنبل است.

2. ابن تیم جوزیه حنبلی (م 751 ه . ق)

وی که از نویسندگان سرشناس و معروف اهل تسنن است، فصل پنجاهم کتاب «المنار المنیف فی الصحیح و الضعیف» را به مباحث مربوط به امام مهدی علیه السلام اختصاص داده و در ردّ حدیث جعلی «لَا مَهْدِیَّ اِلَّا عِیسَی بْنُ مَرْیَمَ؛ مهدی جز عیسی وجود ندارد.» مطالب و مباحث مختلفی را ذکر کرده و از قول برخی از دانشمندان اهل سنت، از جمله احمد بن الحسین آبری تواتر روایات نبوی را در باره امام مهدی علیه السلام یاد آور می شود و می گوید: «تواتر در این باره وجود دارد که آن حضرت از اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله است و عیسی علیه السلام به هنگام ظهور وی، خواهد آمد و در نماز به او اقتدا خواهد کرد.»

وی در ادامه، برای تأکید گفته آبری، روایات متعددی را از منابع اهل سنت ذکر کرده و هنگام تقسیم بندی این احادیث، تصریح دارد که اینها چهار دسته هستند: صحیح، حسن، غریب و موضوع.

و به این ترتیب، تعدادی از احادیث امام مهدی علیه السلام را صحیح و حسن دانسته و آنها را دارای حجیت و قابل برای استدلال معرفی کرده است.

3. یحیی بن محمد حنبلی (م قرن دهم ه . ق)

وی در پاسخ به پرسشی در مورد معتقدان به یک مدعی مهدویت و نیز در باره منکران اصل مهدویت چنین نوشته است:

«الحمد لله اللهم اهدنا لما اختلف فیه الحق باذنک! عقیده مذکور بدون شک، باطل است؛ چون مستلزم مخالفت و ردّ احادیث صحیحی است که از پیامبر صلی الله علیه و آله رسیده و پیامبر صلی الله علیه و آله در این احادیث از ظهور مهدی علیه السلام در آخر الزمان خبر داده و ویژگیهای شخصی مهدی علیه السلام و حوادث زمان ظهور را یاد کرده است. یکی از علائم مهم ظهور مهدی علیه السلام که کسی نمی تواند ادعا کند که واقع شده است، فرود آمدن حضرت عیسی علیه السلام از آسمان و قرار گرفتن او در کنار مهدی علیه السلام و نمازگزاردن او پشت سر آن حضرت و همین طور خروج دجال و کشته شدن او می باشد... و کسی که مهدی موعود علیه السلام را تکذیب کند، رسول خدا صلی الله علیه و آله به کفر او خبر داده است... .»

ج. عالمان حنفی و مهدویت

تعدادی از عالمان و نویسندگان حنفی مذهب در باره مهدویت و اعتقاد به مهدی آخر الزمان، نوشته ها و آثار خوب و ارزشمندی را از خود بر جای گذاشته اند. در پاره ای از موارد، علاوه بر اصل اعتقاد به ظهور امام مهدی علیه السلام ، به مانند شیعه به زنده بودن وی نیز معتقد می باشند و اینک دیدگاه چند نفر از دانشمندان حنفی مذهب در پی می آید:

1. ابن جوزی (م 650 ه . ق)

وی در کتاب معروفش، «تذکرة خواص الامة فی خصائص الائمة علیهم السلام »، فصلی جداگانه به امام مهدی علیه السلام اختصاص داده و مباحث و موضوعات مختلفی در این باره نگاشته است و در آغاز این فصل می گوید:

«فصل فی ذکر الحجة المهدی هو محمد بن الحسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی الرضا و کنیته ابو عبد الله و ابو القاسم و هو الخلف الحجة صاحب الزمان.»

آن گاه روایاتی از منابع اهل سنت ذکر می کند که در آنها موضوعات مربوط به امام مهدی علیه السلام مطرح شده است. ابن جوزی سپس به دیدگاه امامیه در باره زنده بودن امام مهدی علیه السلام پرداخته و برخی دلایل شیعیان در این باره را یاد آور شده است. از نوشته ابن جوزی چنین بر می آید که وی اعتقاد شیعه را در باره امام مهدی علیه السلام پذیرفته و آن را منطقی و قابل قبول دانسته است.

2. ابن طولون دمشقی (م 935 ه . ق)

وی که در حدیث، فقه و تاریخ صاحب نظر و در بسیاری از موضوعات دارای آثار و نوشته هایی بوده، کتابی با نام «الائمة الاشاعة» دارد که بخشی را به «الحجة المهدی» اختصاص داده و در آن به بحث در باره امام مهدی علیه السلام پرداخته است. در این اثر، بیشتر عقاید و اندیشه های شیعه در مورد ولادت امام مهدی علیه السلام و زنده بودن آن حضرت را نوشته است و هر چند با صراحت این عقاید را نپذیرفته، ولی از لا به لای نوشته وی چنین بر می آید که تمایل به قبول آنها دارد و البته اظهار نظر صریح را به کتاب دیگرش با نام «الهدی الی ماورد فی المهدی» موکول کرده و ظاهرا از این نوشته هم اثری باقی نمانده است.

ابن طولون در کتاب «الائمة اثنا عشر» با احترام و تجلیل فراوان اسامی امامان دوازده گانه شیعه را در اشعاری گنجانده است.

3. عبد الوهاب شعرانی (م 973 ه . ق)

وی در باب 56 کتاب «الیواقیت و الجواهر» نشانه های قیامت را که در احادیث آمده، ذکر کرده که از جمله آنها، خروج امام مهدی علیه السلام می باشد. نکته قابل توجهی که وجود دارد، این است که وی با وجود حنفی بودن، به مانند شیعه معتقد است امام مهدی علیه السلام فرزند امام عسکری علیه السلام است و اکنون زنده و در قید حیات می باشد و تا زمان ظهور عیسی علیه السلام نیز زنده خواهد ماند. به متن عبارت وی بنگرید:

«وی (امام مهدی علیه السلام ) از فرزندان امام عسکری علیه السلام است و ولادتش در شب نیمه شعبان سال 255 ه . ق اتفاق افتاده و تا زمان آمدن عیسی علیه السلام زنده خواهد ماند.»

بدین شکل، وی نه تنها آمدن و ظهور امام مهدی علیه السلام را در آخر الزمان از جمله موارد حتمی بر شمرده است، بلکه تولد آن حضرت و حیات ایشان را تا زمان ظهور قبول دارد و از این جهت، اندیشه و عقیده وی بسیار نزدیک به عقیده شیعه می باشد.

4. ابو السرور حنفی (م قرن دهم ه . ق)

وی که مفتی حنفیها در شهر مکه بوده است، در پاسخ به استفتائاتی که جماعتی از مسلمانان هند از علمای آن زمان مکه کرده اند و از آنان خواسته اند که نظرشان را در مورد اعتقاد به یک مدعی مهدویت و نیز منکران مهدویت بنویسند، چنین گفته است:

«اعتقاد این طایفه زشت کردار باطل است و پوچ. باید با عقیده باطل و پیروان آن به سختی مبارزه کرد و این فکر یاوه را از مغز آنان در آورد؛ چون این عقیده مخالف است با احادیث صحیح و سنن صریح و متواتری که به وسیله راویان بسیار و اخبار فراوان رسیده است و آن احادیث و سنن همه می گوید که مهدی موعود علیه السلام که در آخر الزمان خروج می کند، همراه عیسی علیه السلام خواهد آمد و با کمک او، دجال را خواهد کشت. برای ظهور او، علامتهایی است، از جمله: خروج سفیانی و گرفته شدن ماه و خورشید در ماه رمضان بر خلاف معمول.»

از این گفته به خوبی نگاه مذهب حنفی به موضوع امام مهدی علیه السلام آشکار می شود و معلوم می گردد که نه تنها آنان این فکر را قبول دارند، بلکه آن را مضمون احادیث صحیح و متواتر می دانند و این نکته بسیار مهمی می باشد.

5. سلیمان بن ابراهیم قندروزی (م 1294 ه . ق)

وی که متولد شده در بلخ می باشد، بیشتر تحصیلاتش را در همان دیار سپری کرد و ادامه تحصیلات را در بخارا گذراند. بعد از آن به تصوف و عرفان نیز روی آورد و از بزرگان صوفیه شد. بدین شکل، هم در مباحث نقلی و هم طریقی صاحب مقاماتی گردید.

او کتاب «ینابیع المودة» را در مناقب و فضایل اهل بیت علیهم السلام نگاشته است و بخش عمده ای از آن را به مباحث مربوط به امام مهدی علیه السلام اختصاص داده و آیات تفسیر و تأویل شده در باره آن حضرت را ذکر کرده و نیز روایاتی که در مورد ایشان نقل شده، از منابع مختلف آورده است. همین طور، احادیث خلفای دوازده گانه و تفسیرهایی که برای آنها شده را ذکر کرده و نقلهایی که در باره ولادت ایشان شده و نیز علمای سنی مذهب را که تصریح بر ولادت آن کرده اند، نام برده است. در بخش دیگر، کرامات و خارق عادتهایی که توسط آن حضرت انجام شده را نقل کرده و ملاقات کنندگان با ایشان را در دوره غیبت یاد آور شده است.

از مجموع نوشته های وی چنین بر می آید که نویسنده درباره امام مهدی علیه السلام همانند شیعه می اندیشد و معتقد به ولادت و زنده بودن آن حضرت است.

6. ابو البرکات آلوسی (م 1371 ه . ق)

وی در کتاب «غایة المواعظ» در بخش شمارش نشانه های برپایی قیامت ـ به مانند برخی دیگر از دانشمندان اهل سنت ـ ظهور امام مهدی علیه السلام را از جمله این نشانه ها دانسته و گفته است که قول صحیح تر نزد بیشتر عالمان و دانشمندان، ظهور و خروج امام مهدی علیه السلام است.

وی از قول ابن حجر هیتمی در «الصواعق المحرقة» نقل می کند که آیه «وَ اِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسَّاعَة» در مورد امام مهدی علیه السلام نازل شده است. آن گاه در ادامه می گوید که در باره آمدن امام مهدی علیه السلام ، احادیث و اخبار متعددی وارد شده و به همین مناسبت، تعدادی از این احادیث را ذکر کرده است. در باره سیر حکومتی که امام خواهد داشت، بحثهایی را مطرح کرده و نظرات عالمان معروف را مورد اشاره قرار داده است.

وی در پایان، با اشاره به اعتقاد شیعه در مورد زنده بودن امام علیه السلام ، این باور را مردود دانسته و آن را انکار می کند؛ البته دلیل خاصی برای این کار ارائه نکرده است.

د. امام مهدی علیه السلام در نگاه مالکیان

 

همانند دیگر عالمان مذاهب اسلامی، علمای فرقه مالکی باور به ظهور و فرج امام مهدی علیه السلام را یکی از اعتقادات خود دانسته و بر آن تأکید ورزیده اند. این واقعیت در نوشته ها و آثار آنان کاملاً مشهود و واضح است. در دوره های مختلف، تصریح بر این عقیده در لا به لای کتابها و نوشته های آنها دیده می شود. اینک از باب نمونه به گزارشی از نوشته ها و گفته های برخی از دانشمندان برجسته این فرقه پرداخته می شود:

1. قرطبی مالکی (م 671 ه . ق)

او که از جمله عالمان و نویسندگان معروف و شناخته شده اهل سنت است، آثار علمی و مشهوری از خود بر جای گذاشته که مهم ترین آنها تفسیر «الجامع لاحکام القرآن» است. وی در کتاب دیگرش با نام «التذکرة فی احوال الموتی و امور الآخرة» ابواب و فصولی را به بحث در باره امام مهدی علیه السلام اختصاص داده و با بیان احادیث متعددی از منابع اهل سنت، این موضوع را دنبال کرده و در توضیح برخی از این احادیث، مطالبی را در مورد امام مهدی علیه السلام بیان داشته است؛ البته نویسنده در تفسیر آیه 33 سوره توبه، در کتاب تفسیرش، مضمون آن آیه را که وعده خداوند بر غلبه دین اسلام است، بنا بر قولی منطبق بر عصر و زمان امام مهدی علیه السلام دانسته است.

2. ابن صباغ مالکی (م 855 ه . ق)

وی که از بزرگان فرقه مالکی در عصر و زمان خود بوده است، کتابی با نام «الفصول المهمة فی معرفة احوال با وجود پاره ای از اختلاف نظرها در برخی از جزئیات مربوط به شخص امام مهدی علیه السلام و نیز در باره چگونگی ظهور و تشکیل حکومت آن حضرت، تمامی مذاهب اسلامی به آمدن چنین شخصیتی در آخر الزمان باور دارند

الائمة علیهم السلام » نگاشته که انگیزه تألیف آن را بیان شرح حال و مقامات ائمه دوازده گانه علیهم السلام معرفی کرده است و این نوشته را بنا بر درخواست برخی از معاصران خود به سامان رسانده است. وی در فصل دوازدهم این کتاب، شرح حال و خصوصیات امام مهدی علیه السلام را ذکر کرده و در آن، مباحث مختلف و احادیث گوناگونی در باره امام مهدی علیه السلام آورده است. وعده رسول خدا صلی الله علیه و آله به ظهور آن حضرت را مورد اثبات قرار داده و از نسب آن بزرگوار سخن گفته است.

نکته قابل توجه در نوشته های این نویسنده آن است که به مانند برخی دیگر از عالمان اهل سنت، معتقد به ولادت امام مهدی علیه السلام است و بر این باور است که آن حضرت اکنون زنده و در قید حیات می باشد.

3. محمد بن محمد بن الخطاب المالکی (م قرن دهم ه . ق)

 

وی در پاسخ به پرسشی در باره معتقدان به میّتی که مدعی مهدویت بوده و نیز راجع به منکران مهدویت گفته است: «عقیده طایفه یاد شده، در باره آن میّت در گذشته که او مهدی موعود است و باید در آخر الزمان ظهور کند، باطل و پوچ است؛ به سبب احادیث صحیحه ای که دلالت دارد بر وجود مهدی علیه السلام و خروج او و نیز حوادثی که در آستانه ظهور او اتفاق خواهد افتاد، همانند: ظهور سفیانی، فرو رفتن وی و لشکرش در زمین منطقه بیداء، کسوف خورشید در نیمه ماه رمضان و خسوف ماه در اول آن... و نیز به سبب احادیثی که دلالت دارند بر اینکه مهدی علیه السلام فرمانروای زمین خواهد شد و دجال، در روزگار وی ظهور خواهد کرد و دیگر علاماتی که هیچ کدام در دوره این شخص مرده ای که بدان اشاره شد، تحقق نیافته است.»

4. شیخ محمد الصبان (م 1307 ه . ق)

وی در کتاب «اسعاف الراغبین» فصلی را به بحث درباره امام مهدی علیه السلام ، نسب ایشان و محل ظهور و نیز نشانه های خروج حضرت بیان داشته است. علاوه بر روایاتی که در این باره ذکر کرده، مطالب مختلفی در تأیید این موضوع از بزرگانی چون محی الدین عربی و شعرانی نقل می کند.

عربی در جمع بین روایاتی که امام مهدی علیه السلام را از نسل امام حسین علیه السلام دانسته و روایاتی که آن حضرت را از نسل امام حسن علیه السلام می داند، مطالب متنوعی را بیان داشته است.

5. محمد بن جعفر بن ادریس الکتانی المالکی (م 1345 ه . ق)

در کتاب «نظم المتناثر من الحدیث المتواتر» که در آن احادیث متواتر را جمع آوری کرده، روایات مربوط به امام مهدی علیه السلام را از جمله آنها دانسته و با استناد به سخنان و گفته های دانشمندان معروف و شناخته شده اهل سنت، بر تواتر این احادیث پای می فشارد و معتقد است که آمدن و ظهور امام مهدی علیه السلام بر اساس این احادیث و نیز وعده هایی که در آنها داده شده است، از ضروریات و موارد حتمی می باشد.

چند روایت از منابع شیعیان در مورد امام زمان عجل الله تعالی فرجه الرشریف:

امام باقر علیه ‏السلام درباره سیره امام مهدى علیه ‏السلام فرمودند:
یُعْطیکُمْ فى السَّنَةِ عَطائَیْنِ وَ یَرْزُقُکُمْ فى الشَّهْرِ رِزْقَیْنِ وَ تُؤتَوْنَ الْحِکْمَةَ فى زَمانِهِ حَتّى اَنَّ الْمَرْئَةَ لَتَقْضى فى بَیْتِها بِکِتابِ اللّهِ تَعالى وَ سُنَّةِ رَسُولِ اللّهِ.

در سال دوبار بر شما بخشش مى‏فرماید و در هر ماه دوبار روزى مى‏دهد. در زمان او حکمت به شما داده شود، تا آنجا که زن در خانه خویش بر اساس کتاب خداوند و سنت پیامبر اکرم صلّى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله حکم مى‏ کند.

الغیبة، نعمانى، ص 158

***************************

امام باقر علیه ‏السلام فرمودند:
اِذا قامَ الْقائِمُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صلّى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله ضَرَبَ فَساطیطَ لِمَنْ یُعَلِّمُ النّاسَ الْقُرْانَ عَلى ما اَنْزَلَ اللّهُ.
چون قائم آل محمد صلّى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله قیام نماید، خیمه ‏هایى برپاى دارد تا افرادى قرآن را آن گونه که خداى نازل فرموده است به مردم بیاموزند.
نوائب الدهور، ج 3، ص 409

***************************

امام باقر علیه ‏السلام در وصف امام مهدی علیه السلام فرمودند:
یَهْدِمُ ما کانَ قَبْلَهُ کَما هَدَمَ رَسُولُ اللّهِ صلّى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله اَمْرَ الْجاهِلیَّةِ وَ یَسْتَأْنِفُ الاِسْلامَ جَدیدا؛
او (امام مهدی علیه السلام) آنچه را پیش از او بوده است در هم ریزد؛ آن گونه که رسول خدا صلّى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله امور جاهلیت را در هم ریخت. و اسلام را به گونه ‏اى تازه و جدید مى ‏آغازد.
الغیبة، نعمانى، ص 152

***************************

امام باقر علیه ‏السلام فرمودند:
اِذا قامَ الْقائِمُ علیه ‏السلام یُوَسِّعُ الطَّریقَ الْأَعْظَمَ ... وَ یَهْدِمُ کُلَّ مَسْجِدٍ عَلَى الطَّریقِ وَ یَسُدُّ کُلَّ کُوَّةٍ اِلَى الطَّریقِ وَ کُلَّ جَناحٍ وَ کَنیفٍ وَ میزابٍ اِلَى الطَّریقِ.
چون قائم علیه ‏السلام قیام کند، راههاى اصلى را توسعه مى‏دهد و هر مسجدى را که مانع راه باشد ویران مى‏سازد و هر پنجره را که به سوى راههاى عمومى گشوده باشد و نیز هر گونه ایوان و آبریزگاه و ناودانى را که به طرف راههاى عمومى باشد مى‏ بندد.
الغیبة، شیخ طوسى، ص 475

***************************

امام باقر علیه ‏السلام درباره این آیه شریفه «و براى آن کس که انتقام کشد پس از ستمى که بر او رفته است» [سوره شورى، آیه 41] فرمودند:
ذلِکَ الْقائِمُ علیه ‏السلام اِذا قامَ اِنْتَصَرَ مِنْ بَنى اُمَیَّةَ وَ مِنَ الْمُکَذِّبینَ وَ مِنَ النُّصّابِ.
منظور از این آیه، قائم آل محمد علیه ‏السلام است، چون او قیام کند از بنى امیّه و تکذیب کنندگان و دشمنان انتقام بگیرد.
تفسیر برهان، ج 1، ص 212

***************************

امام باقر علیه ‏السلام فرمودند:
ثُمَّ یَرْجِعُ اِلَى الْکُوفَةِ فَیَبْعَثُ الثَلاثَ مِأئةَ وَالْبِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلاً اِلَى‏الاْفاقِ کُلِّها فَیَمْسَحُ بَیْنَ اَکْتافِهِمْ وَعَلى صُدُورِهِمْ فَلایَتَعایُونَ فى قَضاءٍ.
سپس (حضرت مهدى علیه السلام) به شهر کوفه بر مى ‏گردد و سیصد و ده نفر و اندى(313) را به تمامى اطراف مى‏ فرستد و دستى بر بین شانه ‏ها و سینه‏ هاى آنان مى ‏کشد، پس در هیچ قضاوتى در نمى‏ مانند.
الامام المهدى، ص 543

***************************

پیامبراکرم صلّى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله فرمودند:
اِنَّ عَلىَّ بْنَ اَبى طالبٍ اِمامُ اُمَّتى ... وَ مِنْ وُلْدِهِ الْقائِمُ الْمُنْتَظَرُ الَّذى یَمْلأُ اللّهُ بِهِ الاَْرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطا کَما مُلِئَتْ جَوْرا وَ ظُلْما.
براستى که على بن ابى طالب علیه ‏السلام امام امت من است ... و قائم از نسل اوست. آن کس که زمین را از عدالت و مساوات لبریز مى ‏کند، آن گونه که از ستم و بیداد لبریز گشته باشد.
کشف الغمة، ج 3، ص 328

***************************

پیامبراکرم صلّى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله فرمودند:
یَبْلُغُ مِنْ رَدِّ الْمَهْدِىِّ الْمَظالِمَ حَتّى لَوْ کانَ تَحْتَ ضِرْسِ‏اِنْسانٍ شَى‏ءٌ اِنْتَزَعَهُ حَتّى یَرُدَّهُ.
کار (امام) مهدى علیه ‏السلام درباز پس گرفتن حقوق بدانجا رسد که اگر در بُنِ دندان انسانى حق فردى دیگر نهاده باشد، آن را بازپس گرفته و (به صاحب حق) بر مى‏ گرداند.
موسوعة احادیث الامام المهدى، ج 1، ص 221

***************************

امام حسین علیه ‏السلام فرمودند:
فى القائِمِ مِنّا سُنَنٌ مِنَ الاَْنْبِیاءِ ... فَاَمّا مِنْ نُوحٍ فَطُولُ الْعُمْرِ وَ أَمّا مِنْ اِبْراهیمَ فَخِفاءُ الْوِلادَةِ وَ اعْتِزالُ النّاسِ وَ اَمّا مِنْ مُوسى فَالْخَوفُ وَ الْغیبَةُ وَ أَمّا مِن عیسى فَاخْتِلافُ النّاسِ فیهِ وَ أَمّا مِنْ اَیُّوبَ فَالْفَرَجُ بَعْدَ الْبَلْوى وَ أَمّا مِنْ مُحَمَّدٍ فَالْخُرُوجُ بِالسَّیْفِ.
در قائم ما سنّتها و ویژگیهایى از پیامبران وجود دارد: از نوح علیه ‏السلام عمر طولانى، از ابراهیم علیه ‏السلام مخفى بودن ولادت و دورى گزینى از مردم، از موسى علیه ‏السلام ترس و غیبت، از عیسى علیه ‏السلام اختلاف مردم درباره او، از ایوب علیه ‏السلام گشایش پس از گرفتاریها، و از محمّد علیه ‏السلام قیام با شمشیر.
کشف الغمة، ج 3، ص 329

***************************

امام على علیه ‏السلام درباره سیره حضرت مهدى علیه السلام فرمودند:
یَعْطِفُ الْهَوى عَلى الهُدى اِذا عَطَفُوا الهُدى عَلَى الهوى وَ یَعْطِفُ الرَّأْىَ عَلَى الْقُرآنِ اِذا عَطَفُوا الْقُرْانَ عَلَى الرَّأْىِ.
هنگامى که مردم هدایت را تحت الشعاع هواى نفس خود قرار دهند، (حضرت مهدى علیه السلام) خواسته ‏هاى نفسانى را تحت الشعاع هدایت قرار مى‏ دهد و هنگامى که مردم قرآن را بر اساس رأى و خواسته‏ هاى خود تفسیر کنند، آراء و نظریات را پیرو قرآن قرار مى ‏دهد.
نهج البلاغه، خطبه 138

***************************

امام صادق علیه ‏السلام فرمودند:
فَاِذا قامَ قائِمُنا علیه ‏السلام حَرَّمَ عَلى کُلِّ ذى کَنْزٍ کَنْزَهُ حَتّى یَأْتُوهُ بِهِ یَسْتَعینُ بِهِ.
چون قائم ما قیام کند، هر گنجى را بر صاحب آن حرام نماید، تا آن را به خدمت او آورند و او آن گنج را (در راه مصالح مردم) به کار گیرد.
تهذیب الاحکام، ج 4، ص 144، روایت 402

                                        ***************************

امام صادق علیه ‏السلام فرمودند:
کُلُّ ما فى اَیْدى شیعَتِنا مِنَ الاَْرْضِ فَهُمْ فیهِ مُحَلَّلُونَ حَتّى یَقُومَ قائِمُنا فَیُجْبیهِمْ طَسْقَ ما کانَ فى اَیْدیهِمْ وَ یَتْرُکَ الاَْرْضَ فى اَیْدیهِمْ وَ اَمّا ما کانَ فى اَیْدى غَیْرِهِمْ فَاِنَّ کَسْبَهُمْ مِنَ الاَْرْضِ حَرامٌ عَلَیْهِمْ حَتّى یَقُومَ قائِمُنا فَیَأْخُذَ الاَْرْضَ مِنْ اَیْدیهِمْ وَ یُخْرِجَهُمْ صَغَرَةً.
همه زمینهایى که در اختیار شیعیان ماست بر آنان حلال است تا آن که قائم ما قیام نماید و از آنان مالیات زمین هایى را که در اختیار آنان است بستاند و زمین را به ایشان واگذار نماید. اما زمینهایى که در اختیار غیر شیعیان است، درآمد آنان از این زمینها حرام است تا وقتى که قائم ما بپاى خیزد و زمین را از آنان باز ستاند و با ذلت آنان را بیرون براند.
الکافى، ج 1، ص 408

***************************

امام صادق علیه ‏السلام فرمودند:
یُفَرِّقُ الْمَهْدِىُّ اَصْحابَهُ فى جَمیعِ الْبُلْدانِ وَ یَأْمُرُهُمْ بِالْعَدْلِ وَ الاِْحْسانِ وَ یَجْعَلُهُمْ حُکّامَا فى الاَْقالیمِ وَ یَأْمُرُهُمْ بِعِمْرانِ الْمُدُنِ.
مهدى(علیه السلام) اصحاب خویش را در تمامى شهرها مى‏پراکند و آنان را به عدالت و احسان فرمان مى‏دهد، آنان را حاکمان مناطق مختلف قرار داده به آنان دستور مى‏دهد که به آبادانى و سازندگى شهرها بپردازند.
یوم الخلاص، ص 395

***************************

امام صادق علیه ‏السلام فرمودند:
اِنَّهُ یُخْبِرُ کُلَّ قَوْمٍ بِما اسْتَبْطَنُوهُ وَ یَعْرِفُ وَلِیَّهُ مِنْ عَدُوَّهِ بِالتَّوَسُّمِ.
او (حضرت مهدى علیه السلام) از آنچه گروهها پنهان نموده ‏اند، خبر مى ‏دهد و دوست خود را از دشمنش به فراست باز مى ‏شناسد.
صراط المستقیم، ج 2، ص 254

***************************

امام صادق علیه ‏السلام فرمودند:
فَیُقْبِلُ عَلىَ الطّائِفَةِ الْمُنْحَرِفَةِ فَیَعِظُهُمْ وَیَدْعُوهُمْ ثَلاثَةَ اَیّامٍ فَلا یَزْدادُونَ اِلاّ طُغْیانا وَکُفْرا فَیَأْمُرُ بِقَتْلِهِمْ فَیُقْتَلُونَ جَمیعا.
پس (حضرت مهدى علیه السلام) روى به گروه منحرفان نماید و سه روز آنان را موعظه و دعوت کند و چون آنان بر طغیان و کفرشان بیفزایند، فرمان به کشتار آنان مى‏دهد و همگى را مى‏کشند.
نوائب الدهور، ج 3، ص 142

***************************

یکى از اصحاب امام صادق علیه ‏السلام از آن حضرت پرسید: خانه و قرارگاه مهدى علیه ‏السلام کجاست؟ آن حضرت فرمودند:
دارُ مُلْکِهِ الْکُوفَةُ وَ مَجْلِسُ الْحُکْمِ جامِعُها وَبَیْتُ مالِهِ وَ مَقْسَمُ غَنائِمِ‏الْمُسْلِمینَ مَسْجِدُ السَّهْلَةِ وَ مَوْضِعُ خَلَواتِهِ الزَّکَواتُ الْبِیضُ مِنَ‏الْغَرِیَّیْنِ.
محل حکومت او کوفه خواهد بود و جایگاه قضاوت و حکمرانیش مسجد جامع کوفه، بیت المال و محل تقسیم غنیمتها مسجد سهله و جایگاه استراحت و خلوتگه او در مکان ریگهاى سفید نجف خواهد بود.
نوائب الدهور، ج 3، ص 125

***************************

امام علی علیه ‏السلام درباره صفات حضرت مهدى علیه ‏السلام فرمودند:
اَوْسَعُکُمْ کَهْفا وَ اَکْثَرُکُمْ عِلْما وَ اَوْصَلُکُمْ رَحِما ... شَوْقا اِلى رُؤْیَتِهِ.
پناه دهى او از همه شما گسترده‌‏تر و دانشش از همه شما بیشتر و رسیدگى به خویشانش از همه شما فزونتر است ... چقدر مشتاق دیدن اویم!
بحارالانوار، ج 51، ص 115، روایت 24

***************************

امام صادق علیه ‏السلام فرمودند:
فَما تُنْکِرُ هذِهِ الأُمَّةُ اَنْ یَفْعَلَ اللّهُ جَلَّ وَ عَزَّ بِحُجَّتِهِ کَما فَعَلَ بِیُوسُفَ اَنْ یَمْشىَ فى اَسْواقِهِمْ وَیَطَأَ بُسُطَهُمْ حَتّى یَأْذَنَ‏اللّهُ فى ذلِکَ لَهُ.
چگونه این امت (وجود حضرت مهدی علیه السلام را) انکار مى‏‌کنند که خداوند با حجت خویش آن گونه رفتار نماید که با حضرت یوسف رفتار نمود (امام زمان علیه ‏السلام به صورت ناشناس) در بازارهایشان حرکت نماید و پاى بر فرشهایشان بگذارد تا این که خدا در این باره به او اجازه (ظهور) بدهد.
الکافى، ج 1، کتاب الحجة، ص 134، روایت 885

***************************

سدیر صیرفى (یکى از یاران امام صادق علیه‏ السلام) مى‏‌گوید: امام صادق علیه‏ السلام همواره مى‏‌فرمودند:
سَیّدى غَیْبَتُکَ نَفَتْ رُقادى وَضَیَّقَتْ عَلَىَّ مِهادى وَ ابْتَـزَّتْ مِنّى راحَةَ فُؤادى.
سرورم (حضرت مهدى علیه‏ السلام) غیبت تو خواب از چشمم ربوده و خوابگاه را بر من تنگ نموده و راحتى قلب را از من گرفته است.
اثبات الهداة 6: 414 ح 162

***************************

از یونس بن عبدالرحمن نقل شده که:
عَنْ مَوْلانا أَبى الْحَسَنِ عَلِیّ بْنِ مُوسَى الرِّضا علیه‏ السلام: أنَّهُ کانَ یَأْمُرُ بِالدَّعاءِ لِلْحُجَّةِ صاحِبِ الزَّمانِ علیه‏ السلام.
امام على بن موسى الرضا علیهماالسلام ما را همواره به دعاء بر امام زمان علیه‏ السلام امر مى‌‏نمودند.
بحارالانوار 95: 33 ح 4 و 332 ح 5

***************************

امام على علیه السّلام فرمودند:
إذا نادى مُنادٍ مِنَ السَّماءِ: «إنَّ الحَقَّ في آلِ مُحَمّدٍ» فَعِندَ ذلِكَ يَظهَرُ المَهدِيُّ عَلى أفواهِ النّاسِ و يَشرَبونَ حُبَّهُ فلايَكونُ لَهُم ذِكرٌ غَيرُهُ ؛
هرگاه آواز دهنده اى از آسمان آواز داد كه . «همانا حق در ميان خاندان محمّد است» ، در آن هنگام نام مهدى بر سر زبان هاى مردم مى افتد و از جام محبّت او مى نوشند و جز نام او بر زبان ندارند .
[ كنزالعمّال ، ح 39665 ]

***************************

امام مهدی علیه السّلام فرمودند:
أمّا ظُهُورُ الْفَرَجِ فَإنَّهُ إلَى اللهِ، وَ کَذَبَ الْوَقّاتُونَ؛
زمان ظهور مربوط به اراده خداوند متعال مى باشد و هرکس زمان آن را معیّن و معرّفى کند، دروغ گفته است.
بحارالأنوار: ج 53، ص 181

***************************

امام مهدی علیه السّلام فرمودند:
وَ أمّا وَجْهُ الاْنْتِفاعِ بى فى غَیْبَتى فَکَالاْنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إذا غَیَّبَها عَنِ الاْبْصارِ السَّحابُ؛
چگونگى بهره گیرى و استفاده از من در دوران غیبت همانند انتفاع از خورشید است در آن موقعى که به وسیله ابرها از چشم افراد ناپدید شود.
بحارالأنوار: ج 53، ص 181

***************************

امام مهدی علیه السّلام فرمودند:
إنَّهُ لَیْسَ بَیْنَ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بَیْنَ أَحَد قَرابَةٌ، وَ مَنْ أنْکَرَنى فَلَیْسَ مِنّى، وَ سَبیلُهُ سَبیلُ ابْنِ نُوح؛
بین خداوند و هیچ یک از بندگانش، خویشاوندى وجود ندارد - و براى هرکس به اندازه اعمال و نیّات او پاداش داده مى شود - هرکس مرا انکار نماید از (شیعیان و دوستان) ما نیست و سرنوشت او همچون فرزند حضرت نوح (علیه السّلام) خواهد بود.
بحارالأنوار: ج 50، ص 227

***************************

امام مهدی علیه السّلام فرمودند:
وَ إذا أذِنَ اللّه ُ لَنا فى الْقَوْلِ ظَهَرَ الْحَقُّ وَ اضْمَحَلَّ الْباطِلُ وَانْحَسَرَ عَنْکُمْ وَاِلىَ اللّه ِ أرْغَبُ فى الْکِفایَةِ وَ جَمیلِ الصُّنْعِ وَ الْوِلایَةِ… ؛
و هنگامى که به ما اجازه سخن داده شود، حق آشکار وباطل ریشه کن و از شما دور خواهد شد، از خدا مى خواهم که این مهمّ را به نحو احسن و در حد کفایت و با ولایت ما انجام دهد.
بحارالانوار، ج 53 ص 196.

***************************

امام مهدی علیه السّلام فرمودند:
فَإِنّا يُحيطُ عِلمُنا بِأنْبائِكُمْ، وَلا يَعْزُبُ عَنّا شَى ءٍ مِنَ أخبارِكُمْ وَ مَعْرِفَتِنا بَالِزَّلَلِ الَّذى أصابَكُمْ؛
به راستى كه علم ما بر اوضاع شما احاطه دارد و هيچ چيز از احوال شما بر ما پوشيده نيست و نسبت به لغزشهايى كه از شما سرمى زند شناخت داريم.
[بحارالانوار، ج 53 ص 175.]

***************************

امام مهدی علیه السّلام فرمودند:
أنَا الَّذى أخْرُجُ بِهذَا السَیْفِ فَأمْلاَالاَْرْضَ عَدْلا وَ قِسْطاً کَما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً؛
من آن کسى هستم که در آخر زمان با این شمشیر - ذوالفقار- ظهور و خروج مى کنم و زمین را پر از عدل و داد مى نمایم همان گونه که پر از ظلم و جور شده است.
بحارالانوار، ج 53، ص 179.

***************************

امام حسین علیه السّلام در بیان آنچه هنگام ظهور امام زمان علیه السلام رخ مى دهد، فرمودند:
وَ لَتَنْزِلَنَّ الْبَرَکَةُ مِنَ السَّماءِ اِلَى الاَْرْضِ حَتّى اِنَّ الشَّجَرَةَ لَتَقْصِفُ مِمّا یَزیدُ اللّه ُ فیها مِنَ الثَّمَرَةِ وَ لَتُوْکَلُ ثَمَرةُ الشِّتاءِ فِى الصَّیْفِ وَ ثَمَرَةُ الصَّیْفِ فِى الشِّتاءِ وَ ذلِکَ قَوْلُهُ تعالى: «وَ لَوْ اَنَّ اَهْلَ الْقُرى آمَنوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِم بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الاَْرْضِ وَلکِن کَذَّبُوا»؛
برکت از آسمان به سوى زمین فرو مى ریزد، تا آن جا که درخت از میوه فراوانى که خداوند در آن مى افزاید، مى شکند. (مردم) میوه زمستان را در تابستان و میوه تابستان را در زمستان مى خورند و این معناى سخن خداوند است که: «و اگر مردمِ آبادى ها ایمان مى آوردند و تقوا پیشه مى کردند، برکت هایى از آسمان و زمین به روى آنان مى گشودیم، لیکن تکذیب کردند».
مختصر بصائر الدرجات، ص 51 .

***************************

امام مهدی علیه السّلام فرمودند:
أنَا خاتَمُ الاَوْصِياءِ وَ بى يَدْفَعُ اللّه ُ البَلاءَ عَنْ أهْلى وَ شيعَتى؛
من خاتم اوصيا هستم و خداوند به واسطه من، بلا را از خانواده و شيعيانم بر طرف مى كند.
بحارالأنوار ، ج 52 ، ص 30

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
المَهدِی مِن عِترَتی مِن وُلدِ فاطِمَةَ؛
مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از عترت من و از فرزندان فاطمه است.
بحار الأنوار، ج38، ص44

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
لَو أدرَكتُهُ لَخَدَمتُهُ أیامَ حَیاتی؛
اگر او [امام زمان علیه السّلام] را در یابم ، تمام عمر به او خدمت می كنم .
الغیبه ، نعمانى ، ص 245

***************************

امام حسین علیه السّلام فرمودند:
يَظهَرُ اللَّهُ قائِمَنا فَيَنتَقِمُ مِنَ الظّالِمينَ؛
خداوند قائم ما را از پس پرده غيبت بيرون مى آورد و آن گاه او از ستم گران انتقام مى گيرد.
إثباة الهداة ، ج 7 ، ص 138

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
يَخرُجُ ناسٌ مِنَ المَشرِقِ فَيُوَطِّئونَ لِلمَهدِيِّ سُلطانَهُ؛
مردمى از مشرق قيام مى كنند و زمينه حكومت مهدى را فراهم مى آورند.
كنزالعمّال ، ح 38657

***************************

امام على علیه السّلام فرمودند:
اَصْحابُ الْمَهْدىِّ شَبابٌ لا كُهولٌ فيهِم اِلاّ مِثْلَ كُحْلِ الْعَيْنِ وَ الْمِلحِ فِى الزّادِ وَ اَقَلُّ الزّادِ الْمِلْحُ؛
ياران مهدى(عج) جوان اند و كهن سالان در ميان آنان كم اند ، مانند سُرمه در چشم و نمك در زاد و توشه ، كه كمترين قسمت توشه ، نمك است .
الغيبة طوسى ، ص 476، ح 501 .

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:

زمانى كه قائم ما ظهور كند كينه ها از سينه بندگان بيرون مى رود.
بحارالانوار، ج 52، ص 316

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:

امام و پیشوای خود را بشناس که اگر امام را شناختی، ظهور، زودتر روی دهد یا دیرتر، تو را زیانی نمی رسد.
بحارالانوار، ج 52،ص141.

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:

با مهدي ما حجت گسسته مي شود . او پايان بخش سلسله امامان، نجات بخش امت و اوج نور و راز نهان است.
بحارالانوار، ج77،ص 300.

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:

به سبب غيبت مهدي(علیه السّلام) سردرگمي به وجود مي آيد که گروهي گمراه مي شوند و گروهي ديگر برهدايت مي مانند.
بحارالانوار،ج 51، ص118.

**************************

امام حسین علیه السّلام در بیان آنچه هنگام ظهور امام زمان علیه السلام رخ مى دهد، فرمودند:
وَ لَتَنْزِلَنَّ الْبَرَکَةُ مِنَ السَّماءِ اِلَى الاَْرْضِ حَتّى اِنَّ الشَّجَرَةَ لَتَقْصِفُ مِمّا یَزیدُ اللّه ُ فیها مِنَ الثَّمَرَةِ وَ لَتُوْکَلُ ثَمَرةُ الشِّتاءِ فِى الصَّیْفِ وَ ثَمَرَةُ الصَّیْفِ فِى الشِّتاءِ وَ ذلِکَ قَوْلُهُ تعالى: وَ لَوْ اَنَّ اَهْلَ الْقُرى آمَنوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِم بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الاَْرْضِ وَلکِن کَذَّبُوا؛
برکت از آسمان به سوى زمین فرو مى ریزد، تا آن جا که درخت از میوه فراوانى که خداوند در آن مى افزاید، مى شکند. (مردم) میوه زمستان را در تابستان و میوه تابستان را در زمستان مى خورند و این معناى سخن خداوند است که: و اگر مردمِ آبادى ها ایمان مى آوردند و تقوا پیشه مى کردند، برکت هایى از آسمان و زمین به روى آنان مى گشودیم، لیکن تکذیب کردند.
مختصر بصائر الدرجات، ص 51 .

***************************

حضرت فاطمه علیها السّلام فرمودند:
أمّا وَاللّهِ، لَوْ تَرَکُوا الْحَقَّ عَلی أهْلِهِ وَ اتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبیّه، لَمّا اخْتَلَفَ فِی اللّهِ اثْنانِ، وَ لَوَرِثَها سَلَفٌ عَنْ سَلَف، وَ خَلْفٌ بَعْدَ خَلَف، حَتّی یَقُومَ قائِمُنا، التّاسِعُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ علیه السلام ؛
به خدا سوگند، اگر حقّ ـ یعنی خلافت و امامت ـ را به اهلش سپرده بودند و از عترت و اهل بیت پیامبر (صلوات اللّه علیهم) پیروی و متابعت کرده بودند حتّی دو نفر هم با یکدیگر درباره خدا ـ و دین ـ اختلاف نمی کردند. و مقام خلافت و امامت توسط افراد شایسته یکی پس از دیگری منتقل می گردید و در نهایت تحویل قائم آل محمّد (علیه السّلام) می گردید که او نهمین فرزند از حسین (علیه السّلام) می باشد.
بحارالأنوار، ج 36، ص 352، ح 224

***************************

امام حسن عسکری علیه السّلام فرمودند:
إذا قام القائم أمر بهدم المنائر و المقاصیر التی فی المساجد؛
هنگامی که قائم (ع) قیام کند ، دستور به خرابی مناره ها و اتاقکهای مخصوص پیش نمازها در مساجد دهد .
الغیبة للشیخ الطوسی ، ص 133

***************************

امام سجاد علیه السّلام فرمودند:
إِذَا قَامَ الْقَائِمُ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْ كُلِّ مُؤْمِنٍ الْعَاهَةَ وَ رَدَّ إِلَيْهِ قُوَّتَهُ؛
هنگامي كه حضرت قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف ظهور كند، خداوند ناراحتي‌ها و بلايا را از هر مؤمني مي‌زدايد و به او قدرت و قوت عطا مي‌كند.
بحارالانوار،ج52،ص346،باب37.

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
لتملأنّ الأرض ظلما و عدوانا ثمّ لیخرجنّ رجل من أهل بیتی حتّى یملأها قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و عدوانا؛
زمین از جور و تعدى پر مى شود آنگاه مردى از خاندان من بیرون آید تا آن را از انصاف و عدل پر کند چنان که از ظلم و تعدى پر شده است.
نهج الفصاحه

***************************

امام حسين علیه السّلام فرمودند:

خداوند قائم ما را از پس پرده غيب برون آور و آن گاه او از ستمگران انتقام گيرد.
اثبات الهداء ج 7 ص 138

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:

مثل قائم ما مثل وقوع قیامت است که وقت آنرا جز خدای تبارک و تعالی نمی داند و به احدی آشکار نسازد ... جز به صورت ناگهانی پیش نخواهد آمد.
بحارالانوار جلد 51 صفحه 154

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
إذا قامَ قائمُ آلِ محمّدٍ علَيهِ وعلَيهِمُ السلامُ حَكَمَ بينَ الناسِ بحُكمِ داودَ ، لا يَحتاجُ إلى بَيِّنةٍ ، يُلهِمُهُ اللّه ُ تعالى فَيَحكُمُ بعِلمِهِ .
زمـانـى كـه قـائم آل محمّد عليه السلام ، قـيام كند ، به حكم داود ميان مردم داورى مى كند و نيازى به بيّنه (شهود و مدرك) ندارد . خداوند متعال اين حكم را به او الهام مى كند و او به علمش قضاوت مى كند .
بحار الأنوار: 14 / 14 / 23 منتخب ميزان الحكمه: 472

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
يَومُ النَّيروزِ هُوَ اليَومُ الَّذي يَظهَرُ فيهِ قائِمُنا أهلَ البَيتِ؛
نوروز ، روزي است كه قائم ما اهل بيت در آن ظهور مي كند.
بحار الأنوار ، ج 52 ، ص 276

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
إذا قامَ القائِمُ علیه السلام سارَ إلَى الکوفَةِ فَهَدَمَ بِها أربَعَةَ مَساجِدَ ، فَلَم یَبقَ مَسجِدٌ عَلى وَجهِ الأَرضِ لَهُ شُرَفٌ إلّا هَدَمَها وجَعَلَها جَمّاءَ .
زمانى که قائم علیه السلام به پا خیزد ، به کوفه رفته ، چهار مسجد را در آن ویران خواهد ساخت . پس کنگره هر مسجدى را که داراى آن باشد ، ویران کرده ، آن را بدون کنگره خواهد کرد .
بحار الأنوار: ج 52 ص 339 ح 84 ؛ الغیبة للطوسى: ص 475 ح 498.

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
مَنْ أَنْکرَ الْقائِمَ مَنْ وُلديِ فَقَد انْکرَنِي.
کسي که وجود قائم از فرزندان مرا انکار کند، مرا انکار کرده است.
منتخب الأثر، ص 492

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
إِنَّ قائِمَنا إذا خَرَجَ يَتجه لَهُ ثَلاثْماةَ وَ ثَلاثَة عَشَر رَجُلاً عَدَدَ رِجالِ بَدْرٍ، فَاِذا کانَ وَقْتُ خُرُوجِهِ کانَ لَهُ سَيْفٌ مَغْمُودٌ فَيُنادِيهِ السَّيْفُ: قُمْ يا وَلِيَّ اللهِ فَاقْتُلْ أَعْداءَ اللهِ.
آنگاه که قائم ما خروج کند، سيصد و سيزده تن به عدد شهداي بدر، وي را همراهي خواهند کرد و در زمان خروج آن حضرت شمشيري که در غلاف دارد ندا مي دهد که: اي، وليّ خدا برخيز و دشمنان خدا را نابود کن.
الإنصاف، ص 231

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
... یُخْرِجُ اللهُ مِنْ صُلْبِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام تِسْعَةً مِنَ الْأئِمَّةِ اُمَناءَ مَعْصُومُونَ مِنّا مَهْدِیُّ هذِهِ الْأُمَّةِ إذا صارَتْ الدُّنْیا هَرَجاً و مرجاً وَ تَظاهَرَتْ الْفِتَنُ وَتَقَطَّعَتِ السُّبُلُ ... .
خداوند متعال، از صلب حسین (علیه السلام) نه نفر از ائمه و پیشوایان را به دنیا خواهد آورد، آنگاه که جهان در هرج و مرج فرو رود و فتنه ها دست به دست هم دهند و راههای جامعه بسته شود و وقتی که برخی از فتنه جویان به یاری یکدیگر بشتابند، بزرگ به کوچک ترحم نکنند و کوچک برای بزرگ احترام نگذارد (در این هنگام) خداوند متعال «مهدی» ما یعنی نهمین فرزند امام حسین را مبعوث خواهد ساخت، او دژهای گمراهی را فتح نموده و دلهای غافلان را بیدار خواهد ساخت. حرکت و قیام او ماهیت دینی خواهد داشت همان دینی که من در آغاز آن قیام کرده ام، وی زمین را پر از عدل و داد خواهد ساخت چنانچه پر از ظلم شده باشد.
أنوار البهیه، ص 174

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
يَنْزِلُ عِيسي بْنُ مَرْيَمَ عليه السّلام إِلي الْأَرْضِ وَ کأَنَّ رَأْسَهُ يَقْطُرُ وَلَمْ يُصِبْهُ بَلَلٌ وَ إِنَّهُ يَکسِرُ الصَّلِيبَ وَيَقْتُلُ الْخِنْزِيرَ وَ يُفيضُ الْمالَ ... .
هنگام ظهور، عيسي مسيح عليه السّلام به زمين باز مي گردد و از بالاي سرش قطره هاي آب فرو مي ريزد ولي باو اصابت نمي کند و وي را تر نمي سازد. و مسيح کسي است که صليب را مي شکند، خوک را مي کشد و اموال را تقسيم مي کند و در حکومت مهدي عليه السّلام امنيت ويژه اي در زمين حکم فرماست به گونه اي که شير با شتر و پلنگ با گاو و گرگ با گوسفند، زندگي مي کنند. بچه ها با مارها ببازي مشغول مي شوند و هيچ كدام به ديگري گزندي نمي رسانند و عيسي عليه السّلام چهل سال زندگي مي کند و سپس مي ميرد و مسلمين بر او نماز مي خوانند و دفنش مي کنند.
حيوة الحيوان، ج 1، ص 7

***************************

امام صادق علیه السّلام در وصف رکنی که حجر الأسود بر آن نصب شده است، فرمودند:
وَمِنْ ذلِک الرُّکنِ یَهْبِطُ الطَّیْرُ عَلی الْقائِمِ فَاَوَّلُ مَنْ یُبایِعُهُ ذلِک الطَّیْرُ وَهُوَ وَاللهِ جَبْرَئِیلُ وَ إلی ذلِک الْمَقامِ یُسْنِدُ ظَهْرَهُ ... .
پرنده ای از روی آن رکن به سوی حضرت قائم به پرواز در می آید و اول کسی است که با او بیعت می کند و به خدا قسم این پرنده جبرئیل است و آن کسی که تکیه به این مقام می زند دلیل و حجت بر ظهور حضرت قائم است و این مکان شاهد است که چه کسانی در این مکان وفای به عهد می کنند.
بحار الأنوار، ج 52، ص 279

***************************

امام صادق علیه السّلام در پیرامون آیه «قَلْ یَوْمَ الْفَتْحِ لا یَنْفَعُ الَّذِینَ کفَرُوا إیْمانُهُمْ وَلا هُمْ یَنْظُرُونَ» فرمودند:
یَوْمُ الْفَتْحِ، یَوْمٌ تُفَتَّحُ الدُّنْیا عَلی الْقائِمِ وَلا یَنْفَعُ أَحَداً تَقَرَّبَ بِالْإیمانِ مالَمْ یَکنْ قَبْلَ ذلِک مُؤْمِناً ... .
روز فتح، همان روزی است که جهان، به دست قائم آل محمد فتح شود و آن روز کسی را که قبلاً ایمان نداشته است روی آوردن به دین، سودی ندهد ولی کسی که قبل از فتح امام ایمان آورده و به امامت امام معتقد بوده و در شمار منتظرانش باشد، از ایمان خویش، سود برد و بر شأن و مقامش افزوده شود و این پاداش دوستان و پیروان ما اهل بیت است.
منتخب الأثر، ص 470

***************************

امام صادق علیه السّلام درباره لشگریان امام زمان علیه السلام فرمودند:
فِیهِمْ رِجالٌ لایَنامُونَ اللَّیلَ لَهُمْ دَوِیٌّ فِی صَلواتِهِمْ کدَوِیِّ النَّحْلِ یَبِیتُونَ قِیاماً عَلی أَطْرافِهِمْ وَیُصْبِحُونَ عَلی خُیُولِهِمْ ... شِعارُهُمْ یا لِثاراتِ الْحُسَیْنِ إذا سارُوا یَسِیرُ الرُّعْبُ أَمامَهُمْ مَسِیرَةَ ... .
در میان آنان (لشگریان امام زمان علیه السلام) رجالی دیده می‌شوند که شبها را بیدار می‌مانند و همچون زنبور عسل شب را در زمزمه (عبادت و راز و نیاز) به سر می‌برند و نیز شبها را در دفاع و نگهبانی بروز می‌رسانند، ... شعار آنان «یا لثارات الحسین» است وقتی که به حرکت درمی‌آیند ترس و وحشت نیز در پیشاپیش آنان در دلهای مخالفان ایجاد می‌شود و خداوند توسط آنان امام حق را نصرت می‌بخشد.
مستدرک سفینة البحار، ج 6، ص 184

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
إذا قامَ قائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ عليه السّلام حَکمَ بَيْنَ النَّاسِ بِحُکمِ داوُدَ عليه السّلام لا يَحْتاجُ إِلي بَينَةٍ يُلْهِمُهُ اللهُ بِعِلْمِهِ.
آنگاه که قائم آل محمد عليه السّلام ظهور کند در جامعه همچون داود پيامبر عليه السّلام قضاوت خواهد کرد؛ در باب احکام صادره نيازي به شاهد و بيّنه ندارد بلکه واقعيت و حقيقت امر را خداوند به وي الهام مي کند و او مأمور است تا به علم خويش عمل کند.
الغيبة، ص 122

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
الْقائِمُ مِنّا مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَيَّدٌ بِالنَّصْرِ تُطْوي لَهُ الْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْکنُوزُ وَ يَبْلُغُ سُلْطانُهُ الْمَشْرِقَ وَالْمَغْرِبَ وَيُظْهِرُ بِهِ اللهُ دِينَهُ کلَّهُ وَلُوْ کرِهَ الْمُشْرِکونَ فَلا يَبْقي عَلي وَجْهِ الْأَرْضِ خَرابٌ إِلاّ عُمِّرَ.
قائم ما بر اثر رعب و ترسي که در دلهاي مخالفان ايجاد مي شود، پيروز مي گردد، زمين در اختيار او قرار مي گيرد، همه گنجينه هاي نهفته در دل زمين براي او ظاهر مي شوند، قدرت حکومت او شرق و غرب عالم را فرا مي گيرد و دين خدا بوسيلة او به همگان عرضه مي شود. گرچه کفار را ناخوش آيد. و در سطح زمين خرابه اي باقي نمي ماند، جز آنکه به آباداني تبديل گردد.
المحجة البيضاء، ج 4، ص 341

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:
وَ تَخْرُجُ الْأَرْضُ أَفالِيذَ کبِدِها وَتُلْقي إِلَيْهِ سَلَماً مَقالِيدَها.
(هنگامي که امام زمان قيام کند) زمين قطعات جگر (گنجينه هاي ارزنده) درون خود را بيرون مي ريزد و کليه خزينه هاي خود را به امام تسليم مي کند.
ارشاد مفيد، ص 359

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:
يَعْطِفُ الْهَوي عَلي الهُدي إِذا عَطَفُوا الْهُدي عَلي الْهَوَي وَيَعْطِفُ الرَّأْيَ عَلي الْقُرْآنِ إِذا عَطَفُوا الْقُرْآنَ عَلي الرَّأْيِ فَيُرِيکمْ کيْفَ عَدْلُ السِّيرَةِ وَيُحْيِي مَيْتَ الْکتابِ وَالسُّنَّةِ.
(مهدي موعود عليه السّلام پس از ظهور) هواي نفس را مطيع دين مي سازد در صورتي که در جهان، دين در محور هواي نفس تفسير مي گردد و همچنين اظهار نظرها را پيرو نظر قرآن مي سازد در حاليکه عکس آن مي باشد و مشاهده خواهيد کرد که چگونه سيره ها بسوي شاه راه حقيقت تغيير مسير خواهد داد و قرآن و سنت فراموش شده و متروک، حيات خويش را در جامعه باز مي يابند.
نهج البلاغه، خطبه 136

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
إِنَّ الْمُؤْمِنَ فِي زَمانِ الْقائِمِ وَ هوَ بِالْمَشْرِقِ لَيَري أَخاهُ الَّذي فِي المَغْرِب وَ کذا الَّذيِ فِي الْمَغْرِبِ يَري أَخاهُ الَّذيِ فِي الْمَشْرِقِ.
البته انسان با ايمان در زمان حضرت قائم در حاليکه در مشرق است، برادر و دوست خود را که در مغرب بسر مي برد مي بيند و همچنين، آنکس که در مغرب است، برادر خود را در مشرق مي بيند.
بحار الأنوار، ج 52، ص 391

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
إِذا قامَ قائِمُنا وَضَعَ اللهُ يَدَهُ عَلي رُؤُوسِ الْعِبادِ فَجَمَعَ بِها عُقُولَهُمْ وَ کمُلَتْ بها أَحْلامُهُمْ.
آنگاه که قائم ما قيام کند خداوند متعال عنايت خويش را متوجّه مردم خواهد ساخت آن چنان که عقل آنان را جمع و حلم آنان کامل مي گردد.
الكافي، ج 1، ص 25

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
قالَ أَبو عَبْدِ اللهِ عليه السّلام : إِنَّ قائِمَنا إِذا قامَ مَدَّ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ لِشِيعَتِنا فِي أَسْماعِهِمْ وَ أَبْصارِهِمْ حَتّي (لا) يَکونَ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ الْقائِمِ بَرِيدٌ يُکلِّمَهُمْ فَيَسْمَعُونَ وَ يَنْظُرُونَ إِلَيْهِ وَهُوَ فِي مَکانِهِ.
همانا آنگاه که قائم ما ظهور کند، خداوند نيروي شنوايي و بينايي شيعيان و پيروان ما را آن چنان تقويت خواهد کرد که از فاصله بسيار دور صداي امام را مي شنوند و آن حضرت را مي بينند و با او صحبت مي کنند، در صورتي که امام در جايگاه خويش مستقر است.
الكافي، ج 8، ص 240

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
ما کانَ قَوْلُ لُوطٍ عليه السّلام لِقَوْمِهِ «لَوْ اَنَّ لِي بِکمْ قُوَّةً أَوْ آوِي إِلي رُکنٍ شَدِيدٍ» (سورة هود، آيه 80) إِلاّ تَمَنِّياً لِقُوّةِ الْقائِمِ الْمَهْدِيِّ وَشِدَّةِ أَصْحابِهِ وَهُمْ الرُّکنُ الشَّدِيدُ ... .
گفتار حضرت لوط عليه السّلام درباره قومش که فرمودند: «اي کاش مرا قوتي و يا پناهگاهي امن و استوار بود تا از شرّ شما محفوظ مي ماندم» آرزويي است در حيطه قدرت قائم مهدي و استواري يارانش که عبارتند از رکن شديد، هر يک از ياران مهدي عليه السّلام داراي قدرت چهل مرد هستند، دلهاي آنها از فولاد محکم تر است، اگر بر کوهها بگذرند کوهها درهم فرو ريزند و دست از شمشيرهاي خود برنمي دارند تا آنکه خدا از آنان راضي شود.
ينابيع المودّه، ص 9

***************************

زراره می گوید: امام صادق علیه السّلام فرمودند:
یُنادیِ مُنادٍ بِاسْمِ الْقائِمِ علیه السّلام قلْتُ: خاصٌّ أمْ عامٌّ؟ قالَ: عامٌّ یَسْمَعُ کلُّ قَوْمٍ بِلِسانِهِمْ، قلْتُ فَمَنْ یُخالِفُ الْقائِمَ وَقَدْ نُودِیَ بِإِسْمِهِ؟ قالَ لا یَدَعُهُمْ إِبْلِیسُ ... .
منادی ای به نام «قائم آل محمد» - صلَی الله علیه و آله - (در جهان) ندایی می دهد. زراره گفت به امام گفتم: (طرف خطاب و یا شنونده آن) بعضی از مردم اند یا همه مردم؟ امام پاسخ داد: ندا عام است و همه با زبان خود آن را می شنوند. به امام عرض کردم: پس چه کسی در برابر این وضوح و صراحت ابلاغ، به مخالفت برمی خیزد؟ امام پاسخ داد: ابلیس مردم را آن چنان مورد وسوسة خویش قرار می دهد که در پایان شب، مردم نسبت به قیام امام، شک می کنند.
منتخب الأثر، ص 450

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
عَنْ أبِي عَبْدِاللهِ عليه السّلام قالَ: مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَکونَ مِنْ أَصْحابِ الْقائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَلْيَعْمَلُ بِالْوَرَعِ وَمَحاسِنِ الْأَخْلاقِ وَهُوَ مَنْتَظِرٌ فَاِنْ ماتَ وَقامَ الْقائِمُ بَعْدَهُ کانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکهُ.
کسي که دوست مي دارد از اصحاب امام قائم بشمار آيد، پس در انتظار بسر ببرد و ورع و پارسايي را پيشه خود سازد و به محاسن اخلاق بپردازد، اين چنين کسي را منتظر گويند و اگر بميرد در حاليکه امام خود را زيارت نکرده باشد، پاداش وي بسان کساني است که در رکاب امام حضور دارند.
مستدرک سفينة البحار، ج 6، ص 184

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
يَظْهَرُ الْمَهْدِيُّ بِمَکةَ عِنْدَ الْعِشاءِ مَعَهُ رايَةُ رَسُولِ اللهِ - صلَي الله عليه وآله - وَقَمِيصُهُ وَسَيْفُهُ وَعَلاماتٌ وَ نُورٌ وَبيانٌ.
مهدي (موعود (عج)) هنگام نماز عشا در مکه در حالي که پرچم رسول الله بر دست و پيراهن او را در بدن و شمشير وي را با خود دارد، ظهور مي کند و با او نشانه ها و نورانيت و بيان ويژه اي است.
روضة الکافي، ج 2، ص 145

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
الائمةُ من بعدی اثنا عشر اولُهم انت یا علی و آخرهم القائم المهدی یَفتَحُ الله علی یده مشارقَ الارضِ و مغارِبَها.
ائمه بعد از من، دوازده نفرند اولینشان تویی ای علی و آخرینشان مهدی قائم است، خداوند به دست او شرق و غرب زمین را فتح می کند.
صراط المستقیم، ج 2، ص 126

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
الائمه بعدی اثنا عشر، عدد شهور الحول و منا مهدی هذه الامة له هیبةُ موسی و بهاءُ عیسی و حکمُ داودَ و صبرُ ایوب.
ائمه بعد از من، دوازده نفرند؛ به تعداد ماه های سال و مهدی این امت از ما است، هیبتی موسی گونه دارد و به زیبایی مانند عیسی است و در حکم مانند داود و صبری ایوب وار دارد.
منتخب الاثر، ص 26

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
انَّ خُلَفائي و اوصيائي و حُجَجِ اللهِ علي الخَلقِ بعدي اثنا عشر اوَّلُهم اخي و آخِرُهم وَلَدي ... قال المهدي يملأها قسطاً و عدلاً ... .
همانا جانشينان و اوصياء من و حجت هاي الهي بر مردم بعد از من دوازده نفرند، اولي آنها برادرم (علي) و آخرينشان فرزندم مي باشد ... مهدي كه دنيا را از قسط و عدل پر مي‌كند ... .
بحار الانوار، ج 51، ص 71

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
والّذي بَعَثَني بالحقِّ نبياً لو لم يبقِ من الدنيا الا يومٌ واحدٌ لاطالَ اللهُ ذلك اليومَ حتي يَخرُجَ منه وَلَدي المهديُّ فَيَنْزِلَ روحُ الله عيسي بن مريم عليه السّلام فَيُصلِّي خَلْفَه.
قسم به آن كس كه مرا به حق به نبوت مبعوث كرد اگر از دنيا جز يك روز باقي نماند خداوند آن روز را آنقدر طولاني مي كند تا فرزندم مهدي در آن روز قيام كند، پس عيسي بن مريم عليه السّلام فرود مي آيد و پشت سرش نماز مي خواند.
بحار الانوار، ج 51، ص 71

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
طُوبي لمن ادرك قائمَ اهلِ بيتي و هو مقتدٍ به قبلَ قيامِهِ يأتِمُ به و بائمةِ الهُدي من قبلِهِ و يَبرَأُ الي الله من عدوِّهم اُولئِكَ رُفقائي و اكرمُ اُمَّتي عليَّ.
خوشا به حال كسي كه زمان قائم اهل بيت مرا را درك كند، در حالي كه قبل از قيامش از او پيروي مي كرده، به او و ائمه هدي قبل از او متمسك شده و از دشمنانشان به سوي خداوند بيزاري مي جسته است، آنها دوستان من و كريم ترينِ امت من هستند.
بحار الانوار، ج 51، ص 72

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
لابد للغلام من غيبة. فقيل له: و لِمَ يا رسول الله، قال: يخاف القتل.
لازم است مهدي در حالي كه پسر بچه است غائب شود، گفته شد: اي رسول خدا غيبت براي چه، حضرت فرمودند: مي ترسد كشته شود.
بحار الانوار، ج 52، ص 90

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله در مریضی(ای که منجر به رحلتشان شد) به حضرت فاطمه علیها السلام فرمودند:
و الّذی نفسی بیده لابُدَّ لِهذِهِ الاُمَّةِ مِن مهدیٍ و هو واللهِ مِن وُلدِکِ.
قسم به آن کسی که جانم در دست اوست، حتما مهدی و هدایت گری برای این امت می آید و قسم به خدا او فرزند تو است.
بحار الانوار، ج 51، ص 67

***************************

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به امام علی علیه السّلام فرمودند:
انت ابو الائمةِ الإحدَی عشرة مِن صُلبکَ مطهرون معصومون و منهم المهدی.
تو پدر یازده امام که از صلب تو هستند می باشی، امامانی پاک و معصوم و مهدی از آنهاست.
صراط المستقیم، ج 2، ص 126

***************************

امام حسن علیه السّلام فرمودند:
یُطیلُ الله عُمرَهُ فی غَیبَةٍ ثُمَّ یُظهِرُهُ بِقُدرَتِهِ فی صُورَةِ شابٍ ابنِ دونَ اربعین سنةٍ ذلک لِیُعلَم اَنَّ اللهَ علی کل شیءٍ قدیر.
خداوند در زمان غیبت، عمر او (حضرت مهدی علیه السلام) را طولانی می گرداند سپس او را با قدرت خود به صورت جوانی که سنش کمتر از چهل سال است ظاهر می کند تا همه بدانند خداوند بر هر چیزی تواناست.
بحار الانوار، ج 51، ص 123

***************************

امام حسین علیه السّلام فرمودند:
امّا انَّ الصابِرَ في غيبتِهِ علي الاذي و التكذيبِ بمنزلةِ المجاهدِ بالسيف بينَ يَدَي رسول الله - صلّي الله عليه و آله -.
همانا كسي كه در زمان غيبت بر آزار و اذيت و تكذيب كردن ها صبر كند، همانند كسي است كه با شمشير در كنار رسول خدا - صلّي الله عليه و آله - مبارزه مي كند.
بحار الانوار، ج 51، ص 133

***************************

ام هانی گوید به امام باقر علیه السّلام عرضه داشتم، معنی کلام خداوند در آیه «فلا اقسم بالخُنَّس» (تکویر، 15) چیست؟ حضرت فرمودند:
‌یا ام هانی امام یَخنِسُ سَنَةَ ستینَ و مأتینِ ثم یَظهَرُ کالشهاب یتَوقَد فی اللیلة الظلماء فان ادرکتِ زمانه قرَت عینُک.
ای ام هانی این آیه درباره امامی است که خود را از سال 260 پنهان نموده (به گونه‌ای که مردم او را نمی شناسند). سپس مانند شهابی درخشنده در شب تاریک، ظهور می کند پس اگر تو آن زمان را درک کردی چشمت روشن.
الکافی، ج 1، ص 341

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
قال ابو عبدالله عليه السّلام : من اَقَرَّ بالائمةِ مِن آبائي وَ وُلدي و جَحَدَ المَهديّ من وُلدي كان كمن اقرّ بجميع الانبيا و جحد محمداً - صلّي الله عليه و آله - نبوته.
هر كس به امامت ائمه هدي از پدران و فرزندانم اقرار كند ولي فرزندم مهدي را انكار نمايد، مانند كسي است كه به نبوت تمامي پيامبران اقرار كند اما نبوت محمد - صلّي الله عليه و آله - را انكار نمايد.
بحار الانوار، ج 51، ص 145

***************************

سلیمان گوید: به امام صادق علیه السّلام عرضه داشتم: مردم چگونه از حجتی (امام) که از نظر پنهان است، نفع می برند؟ حضرت فرمودند:
کما ینتفعون بالشمس اذا سترها السحاب.
همان گونه که از خورشید پشت ابر نفع می کنند (از او نیز نفع می برند).
بحار الانوار، ج 52، ص 92

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
صاحب هذا الامور تعمی ولادته علی (هذا) الخلق لئلا یکون لاحد فی عنقه بیعة اذا خرج.
ولادت صاحب الامر علیه السّلام بر این مردم پوشیده است تا بیعت هیچ کس در هنگام ظهور بر گردن او نباشد.
بحار الانوار، ج 52، ص 95

***************************

امام سجاد علیه السّلام فرمودند:
ان اهل زمان غيبة، القائلون بامامتِه، المنتَظرون لظُهورِهِ افضَلُ اهل كلِ زمانٍ.
همانا مردم زمان غيبت كه امامت او را پذيرفته اند و منتظر ظهور اويند، برتر از افراد همه زمانها هستند.
بحار الانوار، ج 52، ص 122

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
قال ابو عبدالله عليه السّلام : انَّ لِصاحِبِ هذا الامر غيبةٌ المتمسك فيها بدينه كالخارط للقتاد.
همانا براي صاحب الامر غيبتي است (پس) كسي در دوران او دين خود را حفظ كند، مانند كسي است كه خار مغيلان را با دست بتراشد.
الکافي، ج 1، ص 335

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اذا ادرکتَ هذا الزمان فادع بهذا الدعاء: اَللّهُمَّ عَرِّفْنی نفسَک فانّک اِنْ لَم تُعَرِّفْنی نَفسَکَ لَمْ أعرفْ نبیّک. اَللّهم عَرِّفْنی رَسُولَکْ فانّک اِنْ لَم تُعَرِّفْنی رَسُولَکْ لَمْ أعرفْ حُجَّتَک. اللهم عَرِّفْنی حُجَّتَک فانّک اِنْ لَم تُعَرِّفْنی حُجَّتَک ضَلَلْتُ عَنْ دینی.
هر گاه زمان غیبت را درک کردی پس این دعا را بخوان: خداوندا شناخت خودت را به من عطا کن، چرا که اگر تو خود را به من نشناسانی، نبیّت را نخواهم شناخت، خداوندا رسولت را به من بشناسان، چرا که اگر شناخت رسولت را به من عطا نکنی، حجت تو (امام زمان) را نخواهم شناخت، خداوندا حجتت را به من بشناسان، چرا که اگر او را به من نشناسانی از دینم گمراه می شوم.
الکافی، ج 1، ص 337

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اذا قام القائم عرض الايمانَ علي كلِ ناصبٍ فان دخلَ فيه بحقيقةٍ و الا ضَرَبَ عُنُقَهُ او يُؤَدِي الجزيةَ كما يؤديها اليوم اهل الذمه.
زماني كه قائم عليه السّلام قيام كند، ايمان را بر هر ناصبي (غيرمومني) عرضه مي كند، پس اگر واقعاً ايمان آورد او را رها مي كند و اگر ايمان حقيقي نياورد يا گردن او را مي زند و يا او را مجبور به پرداخت جزيه مي كند، چنانكه اهل ذمه امروز جزيه مي دهند.
الکافي، ج 8، ص 227

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
ان قائمَنا اذا قام مدَّ اللهُ عزَّوجلَّ لشيعتنا في اسماعهم و ابصارهم حتي لا يكون بينهم و بين القائم بريد، يكلمهم فيسمعون و ينظرون اليه و هو في مكانه.
وقتي قائم ما قيام كند، خداوند چشمان و گوشهاي شيعيان ما را تيز مي كند، به گونه اي كه ميان قائم و شيعيانش پيكي نيست، او صحبت مي كند و آنها مي شنوند و او را مي بينند، در حالي كه او در جاي خود مي باشد.
الکافي، ج 8، ص 241

***************************

امام باقر علیه السّلام در جواب سئوالی که در مورد قائم علیه السّلام از ایشان پرسیده شده بود، فرمودند:
لا یکون حتی ینادی مناد من السماء یسمع اهل المشرق و اهل المغرب حتی یسمع الفتاة فی حذرها.
(حضرت مهدی علیه السلام) قیام نمی کند تا آن که منادیی از آسمان ندا دهد، ندایی که اهل شرق و غرب عالم، حتی دختران پرده نشین از پس پرده آن را می شنوند.
اثبات الهداة، ج 7، ص 424

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
السُّفياني و القائمُ في سَنَةٍ واحدةٍ.
خروج سفياني و قيام قائم عليه السّلام در يك سال اتفاق مي افتد.
اثبات الهداة، ج 7، ص 426

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
انّ القائمَ اذا قام بمكةَ و ارادَ أن يَتَوَجَّهَ الي الكوفةِ نادَي مُناديهِ الا لا يحملْ احدٌ منكم ... .
همانا قائم زماني كه در مكه قيام كرد و خواست به سوي كوفه حركت كند، مناديش ندا مي دهد. «آگاه باشيد هيچ كس از شما غذا و نوشيدني حمل نكند» و حضرت، سنگ موسي بن عمران را همراه خود دارند و آن بار شتري است، پس در هيچ جاي فرود نمي آيند مگر اينكه چشمه اي از آن مي جوشد، پس هر كس گرسنه يا تشنه باشد سير مي شود و اين توشه آنها تا نجف است.
الکافي، ج 1، ص 231

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
ان الله تبارک و تعالی حیثُ خَلَقَ الخلقَ ... أخَذَ المیثاقَ علی اُوِلی العزمِ انّنی ربُّکُم و محمدً رسولی و علی امیرُ المؤمنین و اوصیائُه من بعده وُلاةُ امری و خُزّانُ علمی ... .
خداوند تبارک و تعالی زمانی که مخلوقات را آفرید ... از پیامبران اولی العزم پیمان گرفت که من پروردگار شمایم و محمد فرستاده من است و علی و جانشینان بعد از او والیان امر و مخزن علم من هستند و همانا به وسیله مهدی دینم را یاری می کنم و حکومتم را بر پا می سازم و از دشمنانم انتقام می گیرم و به وسیله او همه را به بندگی خود می کشانم، خواه از روی اطاعت باشد و خواه از روی اکراه.
الکافی، ج2، ص 8

***************************

ایوب بن نوح گوید: به امام رضا علیه السّلام عرضه داشتم : ما امید داریم شما صاحب الامر باشید و خداوند امر ظهور را به راحتی و بدون جنگ به شما واگذار کند، همانا ما با شما بیعت کرده و درهم ها را بنام شما ضرب می کنیم، حضرت رضا علیه السّلام فرمودند:

از ما اهلبیت احدی نیست که نامه های (فراوانی) برای او بیاید و با انگشتان به او اشاره شود و از مسائل (متفاوتی) از او سئوال شود و اموالی برایش بیاورند مگر اینکه کشته می شود یا می میرد تا این که خداوند برای این امر پسر بچه ای از ما اهل بیت را مبعوث می کند ... .
بحار الانوار، ج 51، ص 37

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:
هو شابٌ مربوعٌ، حَسَنُ الوجهِ حَسَنُ الشَّعرِ، یَسیلُ شَعرُهُ علی منکِبَیهِ و نُورُ وجِههِ یَعلُو سَوادَ لِحیتِهِ و رأسِهِ.
او (حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف) جوانی است چهار شانه، نیکو روی و زیبا موی که مویش بر شانه اش ریخته و نور صورتش بر سیاهی موی سر و صورتش برتری دارد.
بحار الانوار، ج 51، ص 36

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الا و انَّ من أدرَکَها منّا یَسرِی فیها بِسراجٍ مُنیرٍ و یَحذُو فیها علی مثال الصالحین.
بدانید که همانا آن کسی که از ما (حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف) فتنه های آینده را دریابد، با چراغی روشن در آن گام می نهد و بر همان سیره و روش صالحان (پیامبر و ائمه) رفتار می کند.
نهج البلاغه، خطبه 150

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اِنَّ قائِمَنا اَهْلَ الْبَيْتِ اِذا قامَ لَبِسَ ثِيابَ عَليٍّ عليه السلام .
بدرستي كه هنگامي كه قائم ما اهل بيت قيام نمايد، لباسي همانند لباس امير المؤمنين خواهد پوشيد.
سفينة البحار، ج2، ص504

***************************

امام حسن عسکرى علیه السلام در توصیف حضرت مهدى علیه السلام فرمودند:
فاذا قام قضى بین الناس بعلمه کقضاء داود علیه السلام لا یساءل البینة.
چون او (حضرت مهدى علیه السلام) قیام نماید، بین مردم بر اساس دانش خود حکم کند همانند قضاوت حضرت داود، و درخواست شاهد نمى کند.
الکافى، ج 1، ص 509، روایت 13.

***************************

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:
یبلغ من رد المهدى المظالم حتى لو کان تحت ضرس انسان شى انتزعه حتى یرده.
کار (امام) مهدى علیه السّلام در باز پس گرفتن حقوق بدانجا رسد که اگر در بن دندان انسانى حق فردى دیگر نهاده باشد، آن را باز پس گرفته و (به صاحب حق) بر مى گرداند.
موسوعة احادیث الامام المهدى، ج 1، ص 221

***************************

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:
ان فى امتى المهدى... فيجى اليه رجل فيقول: يا مهدى اعطنى، اعطنى! قال: فيحثى له فى ثوبه ما استطاع ان يحمله.
مهدى(علیه السّلام) از امت من است... شخص به محضر او مى آيد و مى گويد: اى مهدى! به من چيزى بده! مرا چيزى ببخش! پس آن حضرت به اندازه اى كه آن مرد بتواند بردارد و حمل كند (ثروت و مال) در دامان او مى ريزد.
سنن ترمذى، ج 4، ص 439، روايت 2232.

***************************

پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمودند:
انه يستخرج الكنوز و يقسم المال.
(امام مهدى علیه السّلام) گنجها را استخراخ مى كند و ثروتها را تقسيم مى نمايد.
منتخب الائر، ص 472.

***************************

پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمودند:
القائم من ولدى... و سنته سنتى يقيم الناس على ملتى و شريعتى و يدعوهم الى كتاب الله عزوجل.
قائم از فرزندان من است، شيوه و سنت او سنت من است و مردم را بر اساس دين و شريعت من بر پاى مى دارد و به كتاب خداوند دعوت مى كند.
بحارالانوار، ج 51، ص 73، روايت 19.

***************************

پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمودند:
علامة المهدى ان يكون شديدا على العمال جوادا بالمال رحيما بالمساكين.
از نشانه هاى مهدى است: سختگيرى در برخورد با كارگزارن. بخشندگى مال. مهربانى و رحمت با تهيدستان.
موسوعة احاديث الامام المهدى، ص 246، ج 1، روايت 152.

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
یفقد الناس امامهم فیشهد الموسم فیراهم و لا یرونه.
مردم امام خویش را نیابند (امامشان غایب از نظرها باشد پس امام هنگام حج) در مراسم حج حضور یابد و ایشان را ببیند، ولى آنان وى را نبینند.
وسائل الشیعة، ج 8، ص 96، روایت 9.

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
ان قائمنا اذا قام لبس لباس على عليه السلام و سار بسيرته.
همانا چون قائم ما قيام كند، لباس على عليه السلام را بپوشد و بر اساس ‍ شيوه و سيره او رفتار نمايد.
وسائل الشيعة، ج 3، ص 348، روايت 7.

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
و ما تستعجلون بخروج القائم؟ فوالله ما لباسه الا الغليظ و لا طعامه الا الجشب و ما هو الا السيف و الموت تحت ظل السيف.
چرا درباره قيام قائم شتاب مى كنيد؟ به خدا سوگند! لباسش جز لباسى ضخيم و خوراكش جز غذايى ناگوار نيست. قيام او جز شمشير و مرگ در سايه شمشير نيست.
بحارالانوار، ج 52، ص 354.

***************************

امام رضا علیه السّلام فرمودند:
لو قد خرج قائمنا لم يكن الا العلق و العرق، القوم على السروج و ما لباس ‍ القائم الا الغليظ و ما طعامه الا الجشب.
چون قائم ما قيام كند، چيزى جز مرگ و عرق نخواهد بود. افراد هماره بر پشت اسبها (در نبرد) خواهند بود. لباس قائم لباسى خشن و غذايش ‍ طعامى ناگوار و بدمزه خواهد بود.
بحارالانوار، ج 52، ص 359.

***************************

امام حسين علیه السّلام فرمودند:
فى القائم منا سنن من الانبياء... فاما من نوح فطول العمر و اءما من ابراهيم فخفاء الولادة و اعتزال الناس و اما من موسى فالخوف و الغيبة و اءما من عيسى فاختلاف الناس فيه و اءما من ايوب فالفرج بعد البلوى و اءما من محمد فالخروج بالسيف.
در قائم ما سنتها و ويژگيهايى از پيامبران وجود دارد: از نوح عليه السلام عمر طولانى، از ابراهيم عليه السلام مخفى بودن و ولادت و دورى گزينى از مردم، از موسى عليه السلام ترس و غيبت، از عيسى عليه السلام اختلاف مردم درباره او، از ايوب عليه السلام گشايش پس از گرفتاريها، و از محمد عليه السلام قيام با شمشير.
كشف الغمة، ج 3، ص 329.

***************************

امام حسين علیه السّلام فرمودند:
صاحب الامر يضع سيفه على عاتقه ثمانية اشهر.
صاحب الامر شمشيرش را به مدت هشت ماه بر شانه خويش مى گذارد (و به نبردى پيوسته مى پردازد).
كمال الدين، ص 318، روايت 5.

***************************

امام باقر علیه السلام درباره این آیه شریفه (وَلَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ...؛ و براى آن کس که انتقام کشد پس از ستمى که بر او رفته است. (شوری/41))، فرمودند:
ذلک القائم علیه السلام اذا قام انتصر من بنى امیة و من المکذبین و من النصاب.
منظور از این آیه، قائم آل محمد علیه السلام است، چون او قیام کند از بنى امیه و تکذیب کنندگان و دشمنان انتقام بگیرد.
تفسیر برهان، ج 1، ص 212.

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
اذا قام القائم عليه السلام يوسع الطريق الاءعظم... و يهدم كل مسجد على الطريق و يسد كل كوة الى الطريق و كل جناح و كنيف و ميزاب الى الطريق.
چون قائم عليه السلام قيام كند، راههاى اصلى را توسعه مى دهد و هر مسجدى را كه مانع را باشد ويران مى سازد و هر پنجره را كه به سوى راههاى عمومى گشوده باشد و نيز هر گونه ايوان و آبريزگاه و ناودانى را كه به طرف راههاى عمومى باشد مى بندد.
الغيبة، شيخ طوسى، ص 475.

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
يهدم ما كان قبله كما هدم رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) امر الجاهلية و يستاءنف الاسلام جديدا.
او (امام مهدى علیه السّلام) آنچه را پيش از او بوده است در هم ريزد؛ آنگونه كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) امور جاهليت را در هم ريخت. مهدى عليه السلام اسلام را به گونه اى تازه و جديد مى آغازد.
الغيبة، نعمانى، ص 152.

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
اذا ظهر القائم سوى بين الناس حتى لا ترى محتاجا الى الزكاة.
چون قائم عليه السلام ظهور كند آنگونه بين مردم به مساوات رفتار نمايد كه نيازمند به دريافت زكات ديده نشود.
بحارالانوار ج 52، ص 390، روايت 212.

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
القائم منا منصور بالرعب مؤ ید بالنصر... یبلغ سلطانه المشرق و المغرب... فلا یبقى على وجه الارض خراب الا عمر.
قائم ما به وسیله بیم، یارى شود و با پیروزى تأیید گردد... حکومت او مشرق و مغرب را فرا گیرد. پس در تمامى روى زمین خرابى باقى نمى ماند مگر آن که آباد شود.
منهاج البراعة، ج 8، ص 353.

***************************

امام علی علیه السلام در توصیف امام مهدى علیه السّلام فرمودند:
فلا یترک عبدا مسلما الا اشتراه و اعتقه و لا غارما الا قضى دینه و لا مظلمة لاحد من الناس الا ردها و لا یقتل قتیل الا قضى عنه دینه و الحق عیاله فى العطاء.
هیچ برده مسلمانى باقى نمى ماند مگر آن که (حضرت مهدى علیه السلام) او را خریده و آزاد مى سازد و بدهکارى نیست مگر آن که وام او را بپردازد. ستمى بر کسى نمى رود مگر آن که داد او را بستاند. کسى کشته نمى شود مگر این که قرض او ادا مى کند و خانواده اش را تحت پوشش کمک‌هاى خویش قرار مى دهد.
الامام المهدى، ص 631.

***************************

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
اذا قام قائمنا فانه یقسم بالسویة و یعدل فى خلق الرحمن البر منهم و الفاجر.
چون قائم ما بپاى خیزد به طور مساوى تقسیم مى کند و در میان خلق خدا - با نیک و بد - به عدالت رفتار مى نماید.
علل الشرایع، ص 161

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
العلم سبعة و عشرون جزءا فجميع ما جائت به الرسل جزءان فلم يعرف الناس حتى اليوم غير الجزئين فاذا قام القائم اخرج الخمسة و العشرين جزء فبثها فى الناس.
دانش، بيست و هفت قسمت است. تمامى آنچه پيامبران آورده اند دو قسمت است و مردم تاكنون بيش از دو قسمت را نشناخته اند. چون قائم بپاى خيزد، بيست و پنج قسمت ديگر را بيرون آورد و در ميان مردم بپراكند.
موسوعة احاديث المهدى (عجل الله تعالي فرجه الشريف)، ج 4، ص 53.

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
فيقبل على الطائفة المنحرفة فيعظهم و يدعوهم ثلاثه ايام فلا يزدادون الا طغيانا و كفرا فياءمر بقتلهم فيقتلون جميعا.
پس (امام مهدى علیه السّلام) روى به گروه منحرفان نمايد و سه روز آنان را موعظه و دعوت كند و چون آنان بر طغيان و كفرشان بيفزايند، فرمان به كشتار آنان مى دهد، و همگى را مى كشند.
نوائب الدهور، ج 3، ص 142.

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:
یعطف الهوى على الهدى اذا عطفوا الهدى على الهوى و یعطف الراءى على القرآن اذا عطفوا القرآن على الراءى.
هنگامى که مردم هدایت را تحت الشعاع هواى نفس خود قرار دهند (مهدى علیه السّلام) خواسته هاى نفسانى را تحت الشعاع هدایت قرار مى دهد و هنگامى که مردم قرآن را بر اساس رأى و خواسته هاى خود تفسیر کنند (مهدى علیه السلام) آراء و نظریات را پیرو قرآن قرار مى دهد.
نهج البلاغه، خطبه 138.

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
يفرق المهدى اصحابه فى جميع البلدان و ياءمرهم بالعدل و الاحسان و يجعلهم حكاما فى الاقاليم و ياءمرهم بعمران المدن.
مهدى(علیه السّلام) اصحاب خويش را در تمامى شهرها مى پراكند و آنان را به عدالت و احسان فرمان مى دهد، آنان را حاكمان مناطق مختلف قرار داده به آنان دستور مى دهد كه به آبادانى و سازندگى شهرها بپردازند.
يوم الخلاص، ص 395

***************************

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
فاذا قام قائمنا عليه السلام حرم على كل ذى كنز كنزه حتى ياءتوه به يستعين به.
چون قائم ما قيام كند، هر گنجى را بر صاحب آن حرام نمايد، تا آن را به خدمت او آورند و او آن گنج را (در راه مصالح مردم) به كار گيرد.
تهذيب الاحكام، ج 4، ص 144، روايت 402

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:
فيريكم كيف عدل السيرة و يحيى ميت الكتاب و السنة.
(امام مهدى علیه السّلام) شيوه عدالت را به شما نشان مى دهد و احكام از بين رفته كتاب و سنت را زنده سازد.
نهج البلاغه خطبه 138

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:
لينز عن عنكم قضاة السوء... و ليعزلن عنكم امراء الجور و ليطهرن الارض من كل غاش و ليعملن بالعدل.
براستى او (امام مهدى علیه السّلام) قاضيان زشت كردار را بر كنار مى كند و حكمرانان ستمگر را بر مى دارد و زمين را از هر ستمگرى پاكيزه مى كند و خود به عدالت رفتار مى نمايد.
بحارالانوار، ج 51، ص 120، حديث 23.

***************************

امام علی علیه السّلام فرمودند:
... وضع یده على رؤ وس العباد فلا یبقى مؤ من الا صار قلبه اشد من زبر الحدید و اعطاه الله قوة اربعین رجلا.
(امام مهدى علیه السّلام) دست بر سر بندگان (خداوند) گذارد، پس هیچ مؤمنى باقى نمى ماند جز آن که قلبش محکم تر از پاره هاى آن گردد و خداوند به او نیروى چهل مرد را عنایت فرماید.
کمال الدین، ص 653.