نبوت پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله وسلم) نبوت خاتم مى باشد، همچنانكه شريعت او شريعت خاتم، و كتاب او نيز خاتم كتابهاى آسمانى است يعنى پس از وى ديگر پيامبرى نخواهد آمد، و شريعت او به صورت جاودانه تا روز رستاخيز باقى خواهد ماند.

از خاتميت نبوت پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم)دومطلب استفاده مى شود:

1. اسلام، ناسخ شرايع پيشين است و با آمدن آن شريعتهاى گذشته ديگر رسميت ندارند.

2. در آينده شريعت سماوى ديگرى نخواهد آمد و ادعاى هر نوع شريعت جديد آسمانى مردود است.

موضوع خاتميت، در قرآن و احاديث اسلامى به صورت روشن مطرح شده است، به گونه اى كه براى احدى جاى ترديد باقى نمى گذارد. در اين مورد به برخى از آنها اشاره مى كنيم:

(ما كانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحد مِنْ رِجالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ اللّهِوَ خاتَمَ النَبِيّين وَ كانَ اللّهُ بِكُلِّ شَيء عَلِيماً)(احزاب/40):

«محمد پدر هيچيك از مردان شما نبوده، بلكه وى رسول خدا و خاتم پيامبران است، و خدا به هرچيزى دانا است».

«خاتم» به معنى«پايان بخش» است و اگر به انگشتر«خاتم» مى گويند براى اين است كه در عصر نزول اسلام، مُهر افراد، نگين انگشتر آنان بود كه با آن نامه ها را مهر مى كردند، به نشانه اينكه پيام به پايان رسيده است. با توجه به اين نكته، مفاد آيه فوق اين است كه با آمدن پيامبر اسلام، طومار نبوت و پيامبرى مُهر پايان خورده و پرونده نبوت بسته شده است.

ضمناً از آنجا كه «رسالت» عبارت از ابلاغ و رساندن پيامهايى است كه از طريق وحى دريافت مى گردد، طبعاً رسالت الهى بدون نبوت نخواهد بود، و در نتيجه ختم نبوت ملازم با ختم رسالت نيز هست. ([1])

در اين زمينه از ميان احاديث گوناگون، كافى است به حديث «منزلت» اشاره كنيم: پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) زمانى كه در جريان جنگ تبوك، على را جانشين خود در مدينه قرار داد، به وى فرمود:

«أَلا تَرضى أَنْ تَكُونَ مِنّي بِمَنْزِلَةِ هارُونَ مِنْ مُوسى إِلاّأَنَّهُ لا نَبِيَّ بَعْدي»([2]): آيا خشنود نيستى كه منزلت تو نسبت به من همانند منزلتت هارون نسبت به موسى باشد، جز اينكه پس از من پيامبرى نخواهد بود.

گذشته از حديث «متواتر» منزلت، مجموعه احاديث مربوط به خاتميت نيز به صورت تواتر اجمالى نقل شده است. ([3])

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت:

[1] . آيات گواه بر خاتميت منحصر به آيه فوق نيست. در اين مورد، نصوص ششگانه اى در قرآن هست كه برخاتميت پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) گواهى مى دهد. به كتاب مفاهيم القرآن: 3/130ـ139 رجوع شود.

[2] . صحيح بخارى: 3/58؛ صحيح مسلم: 2/323؛ امالى صدوق، ص 28 و 47 و 81؛بحار الأنوار، 37/254ـ289، باب 53؛ بخارى، صحيح، 3/54، باب غزوة تبوك، مسلم 4/1871 ط 1375؛ ترمذى، سنن، 2/301؛ سيره إبن هشام 4/162؛ أحمد، مسند، 1/174.

[3] . در اين باره به كتاب مفاهيم القرآن: 3/141ـ167 رجوع شود.