در سال 1920 هنگامی که احمد شاه به لندن رفت هیچ احدی با او مخالفت نکرد، چون در آن زمان در کشور هیچ‌کاره بود؛ چراکه در رژیم مشروطه تا زمانی که مجلس نبود، شاه نمی‌توانست کاری کند شاه یک مقام غیر مسوول بود. برای انگلیسی‌ها نفت ایران مهم بود. پول نفت خوزستان از سال 1291 به جیب انگلستان سرازیر می‌شد. به گفته چرچیل «ما روی امواج نفت به پیروزی رسیدیم؛ نفت ایران و سرزمین هندوستان».
در چنین شرایطی رضاخانی را پیدا کردند که نه اهل سیاست است و نه یک حماسه ملی را برای خودش قائل است.
خسرو معتضد مورخ می گوید: رضا خان فردی فقیر و بی‌چیز بود و از سیاست چیزی نمی‌فهمید و تنها به هدف نگهداری قزاق‌ها به میدان آمد و معتقد بودند که اگر قزاقخانه از بین برود آن‌ها بیچاره می‌شوند.
ژنرال اسمایس و آیرون ساید از بغداد با هواپیما به تهران آمدند و در آذر ماه 1299 با رضا خان دیدار کردند و وی به پشت گرمی انگلیسی‌ها کودتا را انجام داد. یک کودتای عجیب با 1500 سرباز که از بانک شاهنشاهی به آن‌ها پول می‌دادند و برای این‌که قزاق‌ها به عشق پول و این‌که کشور به دست کمونیست‌ها نیفتد کودتا کردند. احمدشاه بر کنار و رضا خان میرپنج به عنوان سردار سپه حکومت را در دست گرفت.
رضاخان ابتدای روی‌کارآمدن به عنوان نجات دهنده ایران از آشوب و هرج و مرج در نظرها جلوه‌گر شد. کودتای اسفند 1299 را که مقدمه‌ای برای سیطره رضاخان قزاق بر امور ایران است، به منظور سامان دادن جامعه هرج و مرج زده مشروطه در نظرها آوردند. اعلامیه‌هایی که توسط کودتاگران در این ایام صادر شد همگی به این مطلب اشاره داشت. به نظر برخی رضاخان آمده بود تا آرمان‌های نهضت مشروطیت ایران را جامه عمل بپوشاند. یعنی آرمان مبارزه با استبداد و استعمار و احیای استقلال گذشته ایران.
کاترین ان لن تون ایران‌شناس انگلیسی در گزارش محرمانه برای وزارت خارجه انگلیس درباره رضاخان می‌نویسد:
"او انسانی است که احمد شاه را بیرون کرده است او که سرشار از جاه‌طلبی است ایران را از تجزیه شدن و فرو رفتن در مرداب ناکارآمدی به استقلال حقیقی رساند اما در میان مردم محبیوبیت ندارد مردم از او می‌ترسند او را نمی‌توان آدم حسابی دانست و دهن‌بین و ظاهر‌بین است سیاست خارجی را نمی‌فهمد و هر افسری که لایق بود را بازنشسته می‌کرد زیرا محبیوبیت ندارد که در شرایط سخت روی وفاداری آن‌ها حساب کند رضا شاه برای رسیدن به ثروت تشنه و حریص است از هر وسیله ای برای دست یابی به زمین و پول استفاده می کند در مصرف تریاک و نوشیدن مشروبات داخلی زیاده روی می کند از وقتی شاه شده سخت گیرتر و خود بزرگ بین تر شده است خودش نیز از وحشت خالی نیست در رختخواب چند اسلحه دارد در برابر اشخاص که وهم توطئه کرده اند هیچ رحمی نداد و این بدگمانی کافی است که اگر نکشد حبس ابد در انتظار آنها است هر چقدر رفتار با مردم خود را می داند از خارج از کشور چیز زیادی نمی داند هزینه های هنگفتی را برای احداث راه آهن و تداوم آن صرف کرد اشتهایش برای زمین خواری سیری ناپذیر است".
امام خمینی (ره) در مورد رضا قلدر می گوید:
رضاخان که آمد در این اراک بوده , رضاخان و یک سربازی , یک همچو چیزی بوده , آن جا شرح حال خودش را برای این ها نقل کرد , خودش نقل کرده است که من (رضاخان ) در اراک بودم و ماهی نمی دانم چقدر داشتم و ما , هی دنبال این بودیم که اول ماه این را دست ما بدهند ما زندگیمان را بکنیم , ماهی هفت تومان , چه قدر , چیز کمی بوده , این در آن گفت وگویش که در آن وقت با وزرای خودش صحبت می کرده این را , قصه گفته این را , پس رضاخان خودش گفته که ما (رضاخان ) هیچ نداشتیم . همه ما می دانیم که یک آدم مجهولی بود و نه مالک بود و نه عرض کنم کاسب بود و نه تاجر بود , هیچ این ها نبود.. وقتی که کودتا کرد هیچ نداشت , یک سرباز بود صفرالید. وقتی سلطه پیدا کرد بر این مملکت , شروع کرد املاک مردم را به زور از آن ها گرفتن . شمال مملکت ما , مازندران , بهترین املاک سرسبز ما با فشارهای او و عمال او به قباله او به زور درآمد… زمان رضاشاه همه غارت گرها را منحصر کردند به یک غارت گر , همه را سرکوب می کردند , یک غارت گر جای همه نشست و آن غارت می کرد. پیش تر , غارت گرها متعدد بودند , بعدش همه سرکوب شدند , آن هم به دستوری که از خارج داشتند , همه را سرکوب کردند و متمرکز شد قوا در یک نفر که آن هم غارت گر بود .

خیانت ها:
- کشف حجاب:
یکی از پلیدترین توطئه های دشمنان اسلام در تاریخ معاصر، توطئه کشف حجاب است. رضا خان که با طرح کودتای سوم اسفند 1299 و با حمایت و هدایت انگلیسی ها بر سر کار آمد، درصدد اجرای تز اسلام زدایی و جایگزینی ارزش های لیبرالیستی در جامعه بود. از مهمترین جلوه های این طرح، پدیده کشف حجاب بود. جهت آماده ساختن زمینه کشف حجاب، مجلس، در ششم دی ماه 1307 قانون متحدالشکل نمودن البسه را تصویب کرد که بر اساس آن، پوشیدن کت و شلوار و کراوات و کلاه فرنگی برای مردان، الزامی شد. تلاش های رضا خان باعث شد تا عده ای از زنان غرب زده، بویژه زنان درباری و دولتمردان، به صورت بی حجاب یا بدحجاب، در مجامع و معابر عمومی ظاهر شوند و مردم نیز تحت تاثیر اختناق و ظلم رضاخانی، حساسیت لازم را از خود نشان ندادند. در سال 1313 رضا خان عازم ترکیه شد و با مشاهده تغییراتی که رژیم لائیک ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاتورک در جهت غربی کردن جامعه مسلمان ترکیه اجرا کرده بود، تحت تاثیر قرار گرفته و شدیدتر از گذشته در راستای اسلام زدایی و بویژه حجاب زدایی گام برداشت.

نکته قابل توجه اینجاست که با وجود اینکه مصطفی کمال آتاتورک را مروج کشف حجاب در منطقه تلقی می کنند وی به خلاف رضا شاه که گفته می شود طرح کشف حجاب و دیگر پروژه های مدرنیستی را از وی وام گرفته است، همسرش را با حجاب کامل در ملأ عام حاضر می کرد.

تصاویر لطیفه خانم با آتاتورک٬ که در آن حجاب همسر وی و رسم الخط ترکیه آن روز به خوبی مشخص است.

در بهمن 1313، در افتتاح دانشگاه تهران، به دختران دستور دادند که بدون حجاب به تحصیل مشغول شوند. اقدامات رضاخان در این جهت، واکنش و مخالفت های زیادی از سوی مردم به رهبری روحانیت را باعث شد که از جمله مهمترین آنها می توان به سرکوب قیام مسجد گوهرشاد و کشتار مردم مظلوم اشاره کرد. حدود شش ماه پس از فاجعه مسجد گوهرشاد، رضا خان با بی اعتنایی به علما و مردم، در روز 17 دی 1314 در جشن فارغ التحصیلی دانشسرای مقدماتی دختران در تهران، قانون کشف حجاب زنان را به طور آشکار و رسمی اعلام کرد و خود به اتفاق همسر و دخترانش که بدون حجاب بودند، در این جشن که به ابتکار علی اصغر حکمت، وزیر معارف و فراموسونر معروف تشکیل گردید، شرکت و سخنرانی کرد و دوره ای سیاه برای زنان ایران در تاریخ شروع شد.

ماموران رضاخان در اجرای این قانون، شب و روز در کوچه ها و خیابان ها گشت می زدند و هر جا زن باحجابی را می یافتند، با خشونت چادر و روسریش را برمی داشتند و مردها را مجبور می کردند تا زن هایشان را سر برهنه به خیابان ها و مجالس ببرند.
در زیر دو مورد از فعالیت کشف حجاب اجباری را توسط عمال رضا خان می توانید بخوانید:
داستانی تأثرآور از کشف حجاب اجباری یک زن روستایی در دوره رضا شاه
نامه تظلم‌خواهانه زنان یزدی: خدا می‌داند تابحال چه تعداد زن حامله یا مریضه از ضربات پاسبانان جان سپرده‌اند

- بازگشت دیکتاتوری و استبداد:
پس از آنکه مردم توانسته بودند در انقلاب مشروطه تا حدودی از اختیارات شاه بکاهند٬ با بازگشت رضا قلدر همه چیز به حالت اول و حتی بدتر از قبل برگشت. در زیر به تعدادی از این موارد اشاره می شود:
در کنار رضا شاه بهترین تیم عالی نظامی قرار گرفته بود اما در اواخر کار رضاخان، بیشتر افراد این تیم یا در زندان هستند یا کشته شدند.
وزیر مالیه و برادرش، و همچنین استاندار فارس و تعداد دیگری از ژنرال‌های کشور احتمالاً همگی به اتهام خیانت به دستور شاه زندانی شدند.
شخص دیگری که صادقانه به رژیم پهلوی خدمت کرد و بی‌مقدمه طرد و زندانی شد کسی نبود جز ژنرال شیبانی که قبلاً به نقش مؤثرش در سرکوب شورش‌های کردستان و فارس اشاره کردیم. هارت در گزارش 27 نوامبر 1931 خود خبر می‌دهد که «ژنرال شیبانی، که قبلاً از افراد مورد علاقه شاه بود، و بابت عملیات‌ موفقیت‌آمیزش علیه قشقایی‌ها در سال 1929 مشهور است، به خاطر محبوبیت بیش از حدش در میان جناح خاصی در ارتش از کار برکنار شد.»
هارت می‌افزاید: «یک داستان نظامی دیگر: سپهسالار احمد آقا [امیراحمدی]، که یکی از همقطاران قدیم شاه است، و محبوبیت زیادی در میان ارتشی‌ها دارد- به اتهام بی‌کفایتی- از فرماندهی لشکر خراسان برکنار شد. او همان کسی است که یکی دو سال پیش با اقدامات ستودنی‌اش لُرها را آرام کرد و امنیت عمومی را در جاده همدان ـ بروجرد ـ دزفول برقرار ساخت.
اجبار به پوشیدن لباس متحد الشکل.
خلع لباس روحانیون
ترورهای وسیع مخالفان

- تاراج و بذل و بخشش منابع و منافع ملی به بیگانگان:
امام خمینی (ره): هدف رضاخان این بود که همه غارت ها را منحصر به یک غارت گر کند و همه قلدرها را به یک قلدر قوی تر تبدیل نماید.
یکی از پیمان‌هایی که در دروان رضاخان بین ایران و همسایگان آن بسته می‌شود، پیمان سعد‌آباد است. از نتایج این پیمان ازدست رفتن بسیاری از نقاط حساس و استراتژیک کشور بود. اروند به نفع عراق، بلندی‌های استراتژیک آرات به نفع ترکیه، و ... وجه المصالحه ایران و دیگران بود که به واسطه‌گری انگستان منعقد شد.
معاهده اهواز از اقداماتی است که رضا خان به نفع انگلستان در سال 1306 انجام داد که باید این کمپانی تا سال 2010 پابرجا باشد، اما با مخالفت افسران نظامی معاهده انجام نمی‌گیرد.
ادغام پلیس جنوب که پلیسی مستعمره بود به ارتش ایران و قرار داد معاهده 1933 که 100 هزار مایل مربع از خاک ایران که نفت خیز بود به انگلیسی‌ها داده شود از دیگر اقدامات رضاخان به نفع انگلیسی‌ها بود.
درآمدهای نفتی کشور است که در بانک‌های لندن سپرده‌گذاری می‌شد.

- نابودی هسته های مقاومت در برابر اجانب:
عشایر:
یکی از اقدامات تأمل برانگیز دوران پهلوی نابودی و اسکان عشایر بود. برای اینکه اجانب مطالعاتی که کرده بودند یکی از چیزهایی که ممکن بود جلوی اجانب را بگیرد و نگذارد که اینها در ایران رخنه بکنند، عشایر بود.
در نقلی تاریخی آمده است که روزی یکی از وابستگان سفارت انگلستان در ملاقاتی با رضاخان، نسبت به از بین بردن عشایر که با عملیاتی نظامی و خشن صورت گرفت تشکر می‌کند. او در این باره می‌گوید: قبل از سرکوب عشایر اگر می‌خواستیم چیزی از ایران ببریم، باید به هزاران نفر از عشایر رشوه می‌دادیم و در نهایت هم موفق نمی‌شدیم یا اگر موفق می‌شدیم چندان بهره‌ای برایمان نداشت. رضاخان از وی می‌پرسد که امروز چه می‌کنید؟ وی در جواب می‌گوید دیگر با حضور شما لازم نیست به هزاران نفر رشوه بدهیم، هرچه بخواهیم می‌بریم. )به نقل از کتاب شرح زندگانی من، عبدالله مستوفی(
روحانیون:
روحانیون نیز با روشنگری به مانند سدی در برابر استعمار و چپاول خارجیان بخصوص انگلیس خبیث ایستاده بودند. رضا خان به سرکوب٬ خلع لباس و تعطیلی مجالس وعظ و سخنرانی و حتی روضه پرداخت.
امام خمینی (ره): آنها با هر احتمالی یک سدی درست می‏کردند که جلوی آن محتمل را بگیرند،[چون]احتمال می‏دادند روحانیون از مقاصد آنها جلوگیری کنند، رضاخان را واداشتند به اینکه با روحانیون ... و آنطور که دیدید. یعنی شاید شماها اکثراً یادتان نباشد، ولیکن من یادم است، و پیرمردها یادشان است، دیدید که با روحانیین چه کردند. به طوری که در همین مدرسۀ فیضیه نمی‏توانستند طلبه‏ها روز توی حجره‏های خودشان بمانند. اینها مجبور بودند که قبل از آفتاب بروند به باغات، و آخر شب برگردند! برای اینکه اگر در مدرسه بودند، می‏آمدند پاسبانها می‏ریختند مدرسه و می‏بردند اینها را یا خلع لباس می‏کردند؛ یا حبس می‏کردند؛ و از این با بزرگان از روحانیین هم مخالفتهای زیاد شد. گرفتاریهای زیاد آنها داشتند. خیلی به حبس رفتند؛[و]بعضی را کشتند. روی همین احتمال که روحانیون یک سدی باشند در مقابل اجانب. یعنی عمال انگلیسی توی مردم می‏افتادند که این آخوندها انگلیسی‏اند! این آخوندها کذا هستند. درباریند! انگلیسی هستند، که مردم را از اینها جدا بکنند. در هر صورت، همۀ اقشار ملت را اینها از هم جدا کردند.
جداکردن روحانیون و دانشگاهیان:
امام خمینی: همۀ اقشار را از هم جدا کردند. قشر روحانیین را از دانشگاهها جدا کردند. به روحانیون می‏گفتند که دانشگاهیها یک مردم بی‏دینی هستند؛ یک دسته فکلی بی‏دین مضر! به[دانشگاهی]می‏گفتند آخوندها درباریند؛ یک دسته مردم درباری هستند که همیشه کار می‏کنند برای دیگران! و اینها را از هم جدا می‏کردند.

- نابودی فرهنگ بومی:
یکی از اقدامات مهم و مخرب دوره پهلوی، از بین بردن فرهنگ بومی و ملی جامعه ایران و تمسک به فرهنگ غربی بود. رضاخان و همکاران فرهنگی وی به قصد پیشرفت دست به نابودی فرهنگ ملی و سنت‌های عظیم تاریخی ایران زدند. در این دوران بود که کسانی این ندا را سر می‌دادند که اگر می‌خواهید پیشرفت کنید باید از فرق سر تا نوک ناخن پا فرنگی شوید.

-تصاحب املاک و دارایی های مردم و کسب ثروت افسانه ای:
رضا قلدر در چپاول اموال مردم و میهن نیز درصدر چپاول گران تاریخ ایران قرار دارد. وی که در جوانی از شدت فقر و آوارگی به نیروی نظامی قزاق پیوست , به قدری روح حریص و چپاول گرانه داشت که طبق نظر همه محققان تاریخ اقتصادی ایران و طبق گفته همه کسانی که دوره رضاخان با اشراف کامل درک کرده اند , وی در زمان فرمانروایی اش به بزرگ ترین مالک ایران و بزرگترین ثروتمند ایران تبدیل شد. در زیر به چند نمونه از این موارد اشاره می شود:
بعد از فرارش , درمجلس شورای آن زمان میزان مستغلات رضاخان را چهل و چهارهزار مستغل اعلام کردند. تعداد روستاهایی هم که او در طول سلطنتش تصاحب کرده بود , بیش از ۲۱۶۷ پارچه بود.
تعداد روستاهایی که رضاخان به زور از دیگران گرفت , به تفکیک استانی چنین است :
استان گیلان ومازندران , بیش از ۱۲۴۱ روستا که در مجموع بیش از ۳۲۸۷۸ خانواده در این روستاها ساکن بودند و برای رضاخان کار می کردند.
استان تهران , بیش از ۴۲۸ روستا که ۴۴۲۴ خانواده در روستاهای مذکور سکونت داشتند و رضاخان حاصل دسترنج آن ها را می بلعید .
استان کرمان , ۱۹۱ روستا با ۴۲۵۰ خانواده که رضاخان آن ها را برده خود کرده بود.
استان آذربایجان غربی , ۱۱۵ روستا که بیش از ۶۳۶۵ خانواده در آن کار می کردند .
استان فارس , ۱۹ روستا که بیش از ۲۰۰ خانواده , حاصل رنج و زحمت خود را در اختیار رضاخان قرار داده بودند و…
در مجموع حدود ۳۰۰۰۰۰ (سیصدهزار) نفر در روستاهای مختلف ایران برای رضاخان کار می کردند و به زور ثمره تلاش شبانه روز خود و زن و فرزندانشان را در اختیار او می گذاشتند. باید توجه داشته باشیم که در آن زمان , کل جمعیت ایران حدود ۱۲ میلیون نفر و کل جمعیت روستایی ایران حدود۹ میلیون نفر بوده است.
بخش دیگر درآمد رضاخان از وجوه نقدی بود که از شرکت ها , موسسات اقتصادی , ثروتمندان شهری و… اخذ می کرد. علاوه بر این , او از شرکت نفت جنوب ایران که در اختیار اربابش (انگلیس ) قرار داشت نیز سهمی دریافت می نمود.
او سالانه ۷۰۰ میلیون تومان درآمد داشت. در سال ۱۳۰۷ هـ . ش که حدود هشت سال از قدرت گرفتن رضاخان می گذشت و به زور انگلیس به اصطلاح شاه ایران شده بود , بودجه وزارت صنایع و معادن , تجارت , راه و ترابری و بهداری مجموعا سیصدهزار تومان بود. بودجه وزارت خارجه نیز نهصد هزار تومان بود , یعنی این که مجموع بودجه چند وزارتخانه , کمی بیش از یک میلیون بود. اکنون این رقم را با ۷۰۰ میلیون تومان که درآمد سالانه رضاخان محسوب می شد , مقایسه نماییم , متوجه می شویم که این عامل مزدور انگلیس در سال چه درآمد هنگفتی داشته و چه مقدار از اموال مردم را چپاول کرده است .
رضاخان بخش بزرگی از این درآمد نامشروع و حیرت انگیز را به طور مرتب به خارج از کشور منتقل می کرد تا اگر روزی از ایران فراری شد , از آن اموال بی حساب استفاده کند. هنگامی که رضاخان از ایران فرار کرد , هفت میلیاردتومان ثروت نامشروع داشت که اگر این مبلغ را در ظرف زمانی خودش بسنجیم واقعا حیرت آور و غیرقابل باور خواهد بود.
رضاخان برای تصاحب املاک , اموال و زمین های زراعی , باغ ها و… روش های مختلفی در پیش می گرفت:
- گروهی را تهدید می نمود و به آن ها وانمود می کرد که اگر بهترین املاک و اموال خود را به نام رضاخان ننمایند , هدف هجوم و غضب واقع خواهند شد.
- به عده ای نیز چنین وانمود می کرد که اگر هوس منصب و مقام در سطوح مختلف کشور دارند , باید بهترین املاک و مستغلاتشان را به نام رضاخان نمایند.
ویلیامسن در گزارشی مورخ 30 سپتامبر 1929 می نویسد:
... البته اعلیحضرت با سنت دیرینه ایرانی‌ها در فروش سمت‌ها و مناصب پردرآمد و کم‌زحمت ناآشنا نیست؛ بر کسی پوشیده نیست که خود اعلیحضرت نیز ثروت بزرگی از این راه به دست آورده است.
و
در اکتبر 1929 رضا‌شاه از کردستان دیدن کرد؛ شایع شده است که سفر رضا شاه به کردستان با حبس فیروز ارتباط دارد. می‌گویند که فرمانفرما، پدر فیروز، برای آزادی پسرش، قباله چند روستا در شمال کرمانشاه را به نام شاه کرده است؛ و شاه نیز قصد دارد پیش از آزاد کردن فیروز ارزش این املاک را ارزیابی کند، و اگر راضی بود، بلافاصله پس از بازگشت به تهران فیروز را آزاد کند. ادعا می‌شود که ارزش این رشوه سلطنتی برابر با یک میلیون تومان است.
-ضربه مهلک به اقتصاد و معیشت مردم:
یکی از خیانت های رضاخان این بود که به توان اساسی و استراتژیک اقتصاد و معیشت جامعه ایرانی ضربه مهلک وارد آورد و روستاها را که انبار غله و پشتوانه اساسی و عمده معیشت و کار جامعه ایران محسوب می شدند نابود کرد , با مهاجرت دادن انبوه ۸۰ درصدی مردم به سوی شهرها , زمینه تسلط فکری و فرهنگی استعمار و عوامل آن را بر جامعه بیشتر نمود , خودکفایی جامعه ایران را در محصولات اساسی از بین برد و زمینه را برای وابسته شدن در عرصه غذا و معیشت به استعمارگران فراهم ساخت , در شهرها با تغییر دادن فرهنگ و ذائقه مردم , برای کالاها و تولیدات استعمارگران بازار مصرف گسترده فراهم آورد و کاری کرد که به شعار « از فرق سر تا ناخن پا غربی شدن » , زودتر جامه عمل پوشانده شود.
وضع مردم , به ویژه روستاییان به تدریج چنان وخیم شد که بسیاری از مردم نمی توانستند کم ترین قوتی برای زنده ماندن خود تهیه کنند. طبق منابع و مدارک موجود , کار مردم روستاها (که حدود ۸۰ درصد جمعیت ایران را تشکیل می دادند) و اوضاع شهرنشینان فقیر و بی بضاعت به جایی رسید که برای مبارزه با مرگ و گرسنگی , به گیاه خواری روی آوردند.
بسیاری از گرسنگان روستایی و شهری , نه تنها در فصول سبز بهار و تابستان به گیاه خواری مشغول شدند و با رفتن به دشت و بیابان , گیاهان قابل مصرف را برای سیر کردن شکم خانواده خود به منزل می آوردند , بلکه تدابیری می اندیشیدند تا سایر فصول را نیز از گیاهان خشک شده , هسته ها , دانه ها و… استفاده کنند. مثلا در استان های جنوب و جنوب شرقی کشور , بسیاری از روستاییان , چند ماه از سال را با آرد هسته خرما , ملخ خشک شده , علف خشک شده و… روزگار می گذراندند. سایر مناطق ایران نیز وضع بهتری نداشت و مردم به تناسب پوشش گیاهی منطقه خود , روییدنی هایی را خشک و انبار میکردند تا با آن ها سد جوع کنند.
به تعبیر امام خمینی , رضاخان , غارت گری بود که به جای همه غارت گرها به غارت و جنایت مشغول بود.

سر انجام رضاخان روز ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ هـ . ش از تهران فرار کرد و در ۵ مهر به اجبار بندرعباس را با کشتی به نقطه نامعلومی ترک نمود و پرونده اش برای همیشه بسته شد. وی گذشته از آن که در استبداد , فرهنگ ستیزی , دین ستیزی , نوکری اجانب , خیانت به کشور , ستمگری , خدمت به استعمار و… گوی سبقت از همه فرمانروایان قبل از خود ربوده بود , در چپاول اموال مردم و میهن نیز درصدر چپاول گران تاریخ ایران قرار دارد.

حال تعجب از برخی افرادی است که امروزه علی‌رغم آشکار شدن چهره واقعی استبداد وابسته پهلوی و نیز این همه منابع و اطلاعات تاریخی هنوز هم به نظر گذشتگان معتقد و رضاخان را اصلاح‌گر می‌دانند. این امر را باید در عدم تشخیص مرز خدمت و خیانت در نظر آورد.
برای آگاهی بیشتر این دسته می‌توان چنین استدلال نمود که اگر در این دوران، به ظاهر پیشرفت‌هایی هم صورت گرفته، به دلیل وارداتی بودن فاقد ارزش است و نمی‌تواند پایدار و ریشه‌ای باشد. اصلاحات زمانی ریشه‌ای و پایدار است که از دل جامعه به صورت خودجوش برآید، نه این‌که به صورت زائده‌ای اجباری به جامعه پیوند بخورد. نتیجه این پیوند اجباری چیزی جز تباهی منابع نیست. اصلاحاتی که دیگران برای ما انجام دهند اولاً از روی دلسوزی نیست و هیچ‌گاه منابع مطلوب را در اختیار ما قرار نمی‌دهند و حداکثر کاری که انجام می‌دهند در اختیار گذاشتن منابع دست چندم و بعضاً از رده خارج است. ثانیاً این اصلاح به گونه‌ای طراحی خواهد شد که وابستگی ما را به دنبال داشته باشد. این اصلاحات چنان‌که تاریخ نیز نشان داد، در بسیاری از موارد جامعه ایران را به یک جامعه نیمه‌صنعتی وابسته تبدیل نمود. صنعتی که هم از نظر منابع اولیه، هم از نظر متخصص، و هم از نظر بازار فروش به دیگران وابسته بود و مسائل زیربنایی ما را حل نکرد و به صورت اصلاحاتی ظاهری واقع شد. غیر از این‌که به اعتقاد بسیاری، این اصلاحات نه در راستای نیازهای واقعی کشور که به منظور سامان دادن وضعیت استعمار در ایران بوده است. به عنوان نمونه، در مورد راه‌آهن ایران گفته شده نیاز واقعی کشور به ایجاد خط راه‌آهن در مسیر غرب به شرق و در راستای جاده ابریشم به عنوان مهمترین شاهراه مبادلاتی ایران بود، در حالی که راه‌آهن ایجادی در دروه رضاخان در راستای اهداف نیروهای نظامی انگلستان در جنگ جهانی اول بوده است. مسیر جنوب شمال راه‌آهن به منظور انتقال نیرو و تجهیزات ارتش انگلستان به روسیه در جهت مقابله با حمله‌های آلمان صورت گرفت.
نکته مهمی که در مورد حاکمیت پادشاهی پهلوی در ایران وجود دارد این است که ایران به مانند هند نبود که استعمار به صورت مستقیم بتواند در آن حضور داشته باشد و منابع و ذخائر آن را به گونه علنی به تاراج ببرد. ایران به دلیل منابع فکری و فرهنگی قوی و نیز قدرت سیاسی اجتماعی روحانیون، به عنوان مدافعان حریم هویت و منافع ملی ایران، مانع از این می‌شد که استعمار بتواند به صورت مستقیم و علنی به تاراج منابع و امکانات بپردازد، لذا برای تاراج لازم بود اقدامات به صورت غیر علنی و توسط دست‌نشاندگان اجرا شود. به این منظور تصمیم جامعه استعماری بر این قرار گرفت که تحت عنوان اصلاح امور، فردی را در ایران به قدرت برساند و جامعه ایران را با امور ظاهری فریب داده تا در پرتو آن هم به مطامع خود برسند و هم به راحتی منابع ملی را به تاراج ببرند.

این نکته‌ای است که هم در دوره رضاخان موجب انحراف جامعه ایران شد و هم امروز برخی از افراد جامعه ما را به قضاوت‌های این‌چنین می‌کشاند به گونه‌ای که نتوانند مرز خدمت و خیانت را تشخیص دهند.
پانوشت:
بسیاری از مطالب از سایر سایت ها و وبلاگ های مختلف و با یک جستجوی ساده گرفته شده و مسلما با جستجوی موشکافانه در تاریخ دوران پهلوی اول لیست خیانت های وی بیشتر سنگین خواهد شد. در اینجا از دوستانی که مطالبی از وبلاگ یا سایت آنها گرفته شده صمیمانه تشکر و قدردانی می کنم که بنده را در دسته بندی و تحلیل خیانت ها و جنایت های رضاخان قلدر میرپنج و ارائه ی آن برای روشنگری کمک کردند.
وسیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون