به نقل از حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان کشور، این نوشتار در پی آن است تا وحدت حوزه و دانشگاه را از منظر امام بازشناسد و پاسخی برای پرسش هایی مانند آنچه بیان شد بیابد. برای این مهم نخست باید مفهوم و ماهیت وحدت  را در منظر ایشان واکاوی کنیم تا در پرتو آن بتوانیم فهم روشن تری از وحدت حوزه و دانشگاه داشته باشیم.

مفهوم وحدت در منظر امام خمینی(ره)

یکى از مقاصد بزرگ شرایع و انبیاء عظام، سلام اللّه علیهم، که علاوه بر آنکه خود مقصود مستقل است، وسیله پیشرفت مقاصد بزرگ و دخیل تام در تشکیل مدینه فاضله مى‌‏باشد، توحید کلمه و توحید عقیده است. [ چهل حدیث،ص۳۰۹]

اگر بخواهیم معنای روشنی از وحدت در منظر امام به دست آوریم کافیست تا جملات فوق با دقت و تأمل بررسی کنیم. از این بیان کوتاه می‌توان چند نکته را فهم کرد. نخست این که مسئله وحدت و ایجاد وحدت در جوامع انسانی از برترین اهداف انبیاء الهی بوده است و از این روی وحدت نه تنها یک امر عقلایی بلکه آموزه‌ و بایسته‌ای وحیانی است. دوم آن که وحدت برترین عامل در راستای تحقق آرمان شهر اسلامی – انسانی و برترین عامل در تحقق اهداف میانی جوامع است و این نکته خود بهترین دلیل بر ضرورت ایجاد وحدت است. و آخر آن که ماهیت این چنین وحدتی عبارتست از یگانگی مقصد و هدف نهائی جوامع. این یگانگی همان چیزی است که امام از آن با عبارت وحدت کلمه یاد می‌کنند و از آغاز نهضت تا واپسین روزهای عمرشان همگان را به آن توصیه می‌کردند.

امام خمینی(ره) توجه به مبدأ، خداخواهی و تلاش در جهت کسب رضوان و رضای الهی و پیاده ساختن مقاصد انبیاء(علیهم‌السلام) و نیز وجود ارتباط برادرانه توأم با صدق و صفای باطن و پرهیز از دشمنی، کینه ورزی، خودخواهی و ریاکاری را از برترین راهکارهای مؤثر در ایجاد وحدت بر می‌شمارند.

محور وحدت

بی تردید وقتی سخن از وحدت و یگانگی به میان آید باید از محور آن اجتماع و یگانگی نیز سخن گفت چرا که تکثر و گونه گونی انسانها حقیقتی است غیر قابل انکار. این گونه گونی همه جانبه در صورتی رنگ وحدت خواهد پذیرفت که بتواند بر گرد یک محور متمرکز و مجتمع شود. از منظر ایشان وحدتی که بر محور و مبنای مقاصد الهی شکل نمی‌گیرد وحدتی نامطلوب است چرا که به هر روی با خودخواهی و منفعت گرایی مادی انسانها پیوند خورده و سخت نا پایدار می‌گردد. ایشان وحدتی را مثمر و نتیجه بخش می‌دانند که بر محور حقیقتی فراتر از ماده و نامتناهی شکل بگیرد و این حقیقت جز خدای متعال نیست.

براى‏ خدا قیام‏ کنید. هم قیام کنید، هم قیامتان براى خدا باشد. اگر بخواهید قیام شما یک قیامِ مُثْمِر باشد، نتیجه داشته باشد قیام تان، منتهى به تفکیک و تجزیه و امثال ذلک نشود، تمام وجهه همت شما یک نقطه باشد و آن هم یک نقطه ماوراى عالم طبیعت؛ یک نقطه غیر متناهى در همه چیز؛ همه توجه به او داشته باشید. اگر یک همچو مطلبى شد،  آن وقت قیام شما و نهضت شما یک نهضت اسلامى سالم، دوام دار. … براى اینکه پشتوانه‌اش دائم است؛ چیزى که پشتوانه‌‏اش دائم است، دائم است. [ صحیفه امام،ج‏۵، ص۵۱۱]

حقیقت آن است که اجتماع هزاران نفر از تن‌هایی که دلهای شان با یکدیگر پیوند نداشته باشد هرگز وحدت آفرین نخواهد بود و اجتماع و پیوند دلها جز با توجه به مقصودی الهی و مقدس مانا نیست. از همین رو امام خمینی(ره) در بیانی دیگر اتحاد و یکرنگی و یگانگی قلوب را محصول وحدتِ مقصد و هدف برمی‌شمارند و اجتماع تن‌ها و اقشار و صنوف را در حالی که با یکدیگر پیوند روحی و وحدت مقصد و هدف ندارند کافی نمی‌دانند.

من امیدوارم که این اجتماعاتِ‏ ابدان‏ منتهى بشود به اجتماع ارواح، و مهم آن است. تشکیل سمینارها بسیار خوب است، دعوت به وحدت بسیار مهم است، لکن باید این سیمنارها و اجتماعاتِ بدنى در راه یک اجتماع روحانى و یک اجتماع عقلانى و یک اجتماع روحى و یک اجتماعِ مقصد باشد. کافى نیست که ما و شما در یک محفلى جمع بشویم، و در جاهاى دیگر هم همین طور، لکن آن مقصدى که مقصد اسلام است و مورد امر خداى تبارک و تعالى است و همه انبیا براى آن مقصد آمده‌‏اند از آن مقصد غفلت بشود. باید گفتارها، انسان را برساند به معنویات و برساند به توحید کلمه و کلمه توحید. آسان است که ما سمینار و مجامع درست کنیم و در آن مجمع‌ها همه قشر اشخاص باشند، از روحانى و از نظامى و از انجمنهاى اسلامى. این یک امرى است که آسان است، لکن این امر براى رسیدن به مقصود کافى نیست. باید این اجتماعاتى که مى‌‏شود، دنبال او و در خود او کوشش بشود به اینکه آن وحدت حقیقى- که لازمه یک امت مسلمان است و مورد توجه پیغمبران عالم است و مورد امر خداى تبارک و تعالى است- آن امر را دنبال کنیم که حاصل بشود. [صحیفه امام،ج‏۱۴، ص۱۵۲]