11. قال الامام الحسن بن علیّ علیهما السلام لِرَسُولِ الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم) یا اَبَةَ مَاجَزاءُ مَن زارُکُ؟

فَقالَ: مَن زارَنی اَو زارَ اَباکَ اَو زارَکَ اَو زارَ اَخاکَ کانَ حَقّاً عَلَیَّ اَن اَزورَهُ یَومَ القِیمةِ حَتّی اَخلِّصَهُ مِن ذُنُوبِهِ.

 

امام حسن مجتبی به رسول خدا (ص) عرض کرد: ای پدر جان پاداش کسی که ترا زیارت کند چیست؟

فرمود: هر کس مرا یا پدرت یا ترا یا برادرت را زیارت کند بر من حق دارد که او را در روز قیامت زیارت کنم تا اینکه او را از گناهانش رها کنم. (نجات دهم)

«امالی صدوق، مجلس چهاردهم ح 4»

 

12. قال الامام الحسن بن علیّ علیهما السلام:

فِی المائِدَةُ اِثنَتَا عَشرَةَ خَصلَةً یَجِبُ عَلی کُلِّ مَسلِمٍ اَن یَعرِفَها، اَربَعٌ مُنها فَرضٌ، وَ ارَبَعٌ مِنها سُنَّةٌ، وَ اَربَعٌ مِنها تَأدیبٌ، فَاَمّا الفَرضُ: فَالمَعرِفَةُ، وَ الرِّضا، اوَ التَّسمِیةُ، وَ الشُکرُ، وَ اَمَّا السُنَّةُ: فَالوُضُوءُ قَبلَ الطَّعامِ، وَ الجُلوُسُ عَلی الجانِبِ الاَیسَرِ، وَ الاَ کلُ بِثلاثُ اَصابِعَ، وَ لَعقُ الاَصابِعِ وَ اَمَّا التَّأدیبُ فَالاَکلُ مِمّا یَلیکَ، وَ تَصغیرُ اللُّقمَةِ، وَ المَضغُ الشَّدیدِ وَ قِلَّةُ النَّظَرُ فی وُجُوهِ النّاسُ.

 

امام حسن مجتبی (ع) فرمودند:

در غذا خوردن و سفره دوازده خصوصیت و ویژگی است که بر هر فرد مسلمان واجب است که آنها را بشناسد، چهار خصوصیت آن واجب و چهار تا مستحب و چهار تای دیگر آنها از ادب است:

اما واجب:

معرفت (شناخت نعمت دهنده) است،

و راضی بودن به نعمت خدا،

و به نام خدا شروع کردن،

و شکر و سپاس نعمت خدا را بجای آوردن،

 

و اما مستحب:

پیش از غذا دست شستن

و بر سمت (پای) چپ نشستن

و با سه انگشت غذا خوردن

و لیسیدن انگشتان.

 

و اما ادب سفره و غذا خوردن:

خوردن از غذای جلو خودت (به جای دیگر سفره دست نبردن)

و لقمه را کوچک برداشتن

و لقمه را کاملاً خوب جویدن،

و به روی دیگران کمتر نگاه کردن.

روضة الواعظین، ج 2، 311.

 

13. قال الامام الحسن بن علیّ علیهما السلام:

اَنَّهُ جاءَهُ رَجُلٌ وَ قالَ اَنَا رَجُلٌ عاصٍ وَ لا صَبرَ لی عَن (عَلَی) المَعصِیَةِ فَعِظنی بِمَوعِظَةٍ فَقالَ (ع). اِفعَل خَمسَةَ اَشیاءَ وَ اذنِب ماشِئتَ، لاتَأکُل رِزقَ اللهِ وَ اذنِب ما شِئتَ وَ اطلُب مَوضِعاً لایَراکَ اللهُ وَ اذنِب ما شِئتَ، وَ اخرُج مِن وِلایَةِ اللهِ وَ اذنِب ما شِئتَ، وَ اِذاجاءَکَ مَلَکُ الموتِ لِیَقبِضَ روُحَکَ فَادفَعهُ عَن نَفسِکَ وَ اذنِب ما شِئتَ، وَ اِذا اَدخَلَکَ مالِکٌ النّارَ فَلا تَدخُل فِی النّارُ وَاذنِب ماشَئتَ.

 

شخصی آمد خدمت امام حسن مجتبی (ع) و عرض کرد: من مرد گناهکاری هستم و صبر و تحمّل بر معصیت و گناه ندارم (قدرت اینکه گناه را ترک کنم ندارم مرا موعظه و نصیحتی بفرمائید تا از گناه کردن دست بردارم).

پس آن حضرت فرمودند:

پنج عمل انجام بده بعد هر گناه که می خواهی بکن:

1- رزق و روزی خداوند را نخور بعد هر گناه می خواهی بکن

2- مکانی برگزین (موقع گناه) که خداوند ترا نبیند بعد هر گناه که می خواهی بکن

3- از ولایت و حکومت و قدرت خداوند خارج شو بعد هر گناه که خواهی بکن

4- وقتی ملک الموت و فرشته مرگ آمد روح ترا بگیرد (بعنوان عدم تسلیم روح) او را از خودت دفع کن بعد هر گناهی که می خواهی بکن.

5- وقتی مالک (خزانه دار جهنّم) ترا وارد جهنم کرد داخل جهنّم نشو (اگر می توانی) بعد هر گناهی که می خواهی بکن.

«اثنی عشریه، ص 112»

 

نتیجه: چون انسان عقلاً هم نمی تواند مسائل فوق را نادیده بگیرد، پس سزاوار است با توجّه به راهنمایی های فوق گناه را ترک کند تا سعادت دنیا و آخرت را بدست آورد.

 

14. قال الامام الحسن بن علیّ علیهما السلام:

عَنِ المُجتَبی (علیه السلام) اَنَّهُ قالَ لااَدَبَ لِمَن لا عَقلَ لَهُ، وَ لا مُرُوَّةَ لِمَن لا هِمَّةَ لَه، وَ لاحَیاءَ لِمَن لا دینَ لَهُ وَ راسُ العَقلِ مُعاشَرَةُ النّاسُ بِالجَمیلُ، وَ بِالعَقلِ تُدرَکُ الدّارانِ جَمیعاً وَ مَن حَرُم مِنَ العَقلِ حَرُمَهُما جَمعیاً.

 

از امام مجتبی (ع) نقل شده که فرمودند:

کسی که عقل ندارد ادب و تربیت ندارد،

و کسی که همّت ندارد جوانمردی ندارد،

و کسی که دین ندارد حیاء و شرم ندارد،

و اوّل عقل، نیکو معاشرت کردن با مردم است

و بوسیله عقل است که دنیا و آخرت بدست می آید

و کسی که از عقل محروم شد از دنیا و آخرت هر دو محروم است.

«کشف الغمّة، ج 1، ص 571»

 

15. عن الحسن بن علیّ علیهما السلام أنّه دعا بنیه و بنی أخیه فقال:

أنّکم صِغارُ قومٍ و یُوشکَ أن تکُونوا کبارَ قومٍ آخرین فتعلّموا العلمَ فمن (لم) یستطع منکم اَن یحفظهُ ‏فلیکتبه و لیضعه فی بیته.

 

از حضرت امام حسن مجتبی ‌علیه‌السلام‌‌ رسیده است که فرزندان و برادرزادگان خود را فرا خواند و به آن‌ها فرمود:

شما خردسالان قوم هستید و امید آن می‌رود که بزرگان آینده باشید، دانش را فراگیرید و اگر کسی قدرت حفظ آن را نداشت، آن را بنویسد و نگهداری کند.

 

16. دعوات راوندی: قال الامام الحسن بن علیّ علیهما السلام:

عَجَبٌ لِمَنْ یَتَفَکَّرُ فِی مَأْکُولِهِ کَیْفَ لَا یَتَفَکَّرُ فِی مَعْقُولِهِ فَیُجَنِّبُ بَطْنَهُ مَا یُؤْذِیهِ وَ یُودِعُ صَدْرَهُ مَا یُرْدِیه».

 

شگفتا بر کسی که درباره‏ی خورد و خوراک خود می‏اندیشد، چگونه در امور عقلی و معنوی خویش نمی‏اندیشد. شکم‏اش را از آنچه که آزارش می‏دهد بر کنار می‏دارد ولی سینه‏اش را از مطالب باطلی که اندوخته، پر می‏کند.

بحار الانوار، ج 1، ص 218.

 

توضیح مختصر روایت:

اسلام می‌گوید: همان‌طور که از جسمت مراقبت می‌کنی و پیشگیری می‌کنی تا بیمار نشوی، از روحت هم مراقبت کن؛ اگر هم بیمار شدی دستور می‌دهد که زود برو و از طریق توبه روحت را مداوا کن. حالا همان‌گونه که در باب جسم معمولاً بیماری‌ها از راه تغذیه و تزریق وارد پیکره انسان می‌شود و کارشناس جسم که طبیب است می‌گوید: «این چیزها را بخوری، این مرض‌ها را می‌آورد؛ این چیزها را بخوری، جسم را تقویت می‌کند؛ مراقبت کن که بیمار نشوی و...»، اسلام هم همین را می‌گوید؛ اسلام می‌گوید: آن مفاهیمی که وارد ذهن تو می‌شود، تغذیه ی روح تو است. هر مفهومی که وارد شود، در ذهن و روحت جایگزین می‌شود. پس مراقب باش که چه می‌خواهی وارد ذهنت کنی. مراقب باش که ویروس همراهش نباشد که سلامتی روحت را از بین می‌برد. هم پیشگیری‌اش را گفته که چگونه از ورود بیماری‌ها به روحت جلوگیری کنی، هم تقویتی‌اش را گفته که چه مفاهیمی را در روحت وارد کن تا سلامتی روحت حفظ شود، و هم بیماری‌اش را گفته است که اگر بیمار شدی چگونه معالجه کن.

 

17. قال الامام الحسن بن علیّ علیهما السلام:

فَضْلُ كَافِلِ يَتِيمِ آلِ مُحَمَّدٍ الْمُنْقَطِعِ عَنْ مَوَالِيهِ النَّاشِبِ فِي تیه الْجَهْلِ يُخْرِجُهُ مِنْ جَهْلِهِ وَ يُوضِحُ لَهُ مَا اشْتَبَهَ عَلَيْهِ، و يُطْعِمُهُ وَ يَسْقِيهِ كَفَضْلِ الشَّمْسِ عَلَى السُّهَا.

 

فضيلت كسى كه يتيمى از آل محمّد را- كه از واليانش دور افتاده و گرفتار حيرت جهل شده- كفالت و سرپرستى كرده و از تاريكى جهل بيرون سازد و مشتبهات او را برطرف نمايد و او را آب و غذا می دهد، همچون فضيلت خورشيد بر «سها»- كم‏سوترين ستاره- است.

بحار، ج 2، ص 3، ح 4.

 

18. قال الامام الحسن بن علیّ علیهما السلام:

من بدء بالکلام قبل السلام فلا تجیبوه.

 

هرکس قبل از سلام سخن گفت، جوابش ندهید.

کشف الغمه، ج 1، ص 575.

 

19. کانَ الحسن بن علیّ علیهماالسلام اذا قامَ الیَ الصلوةِ، لَبِسَ اَجْوَدَ ثِیابَهُ، فقیل له یابن رسول الله لم تلبس أجود ثیابک؟

فقال: ان اللَّه جمیل یحب الجمال، فاتجمل لربی و هو یقول: خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ. فأحبّ أن ألبس أجود ثیابی.

 

امام حسن بن علی علیهماالسلام هنگام نماز بهترین جامه هایش را می پوشید. او ایشان سؤال کردند چرا بهترین لباس خود را می‌پوشید؟

فرمود: خداوند زیبا است و زیبایی را دوست دارد و به همین جهت، من لباس زیبا برای راز و نیاز با پروردگارم می‌پوشم و هم او دستور داده است که زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد برگیرید.

برهان، ج 2، ص 10.

 

20. قال الامام الحسن بن علیّ علیهما السلام:

علّم الناس، و تعلم علم غیرک، فتکون قد اتقنت علمک، و علمت ما لم تعلم.

 

دانش خود را به مردم بیاموز و از دانش دیگران بهره بگیر، هم پایه علمیت محکم شده و هم آن چه را نمی دانی فرا خواهی گرفت.

بحار، ج 78، ص 111.