قرآن می فرماید: «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً[شرح/۶] (آرى) مسلّماً با (هر) سختى آسانى است.»

در توضیح مراد این آیه باید دقت کنیم که شاید اصلا منظور به دنبال آمدن آسانی از سختی نباشد. بلکه همراهی این دو باشد. به گونه ای که هر سختی یا همراه آسانی هایی است یا آنکه از جهت دیگر خود آن آسان است.

توضیح مطلب اینکه انسان همیشه می تواند در کنار مشکلات خود، نعمت هایی را مشاهده کند. و باید بر این خصیصه که در مقابل کوچکترین مشکلی شروع به جزع و فزع می کنیم، غلبه کنیم! و در کنار سختی ها، رفاه ها و آسایش ها را ببینیم. و به جای اینکه خود را با کسانی که نعمت های بیشتری دارند، مقایسه کنیم، خود را با کسانی مقایسه کنیم که مشکلات بیشتری دارند.

«إِنَّ الْانسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا * إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا * وَ إِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً * إِلَّا الْمُصَلِّینَ[معارج/۱۹-۲۲] به یقین انسان حریص و كم ‏طاقت آفریده شده است، هنگامى كه بدى به او رسد بیتابى مى ‏كند، و هنگامى كه خوبى به او رسد مانع دیگران مى ‏شود (و بخل مى ‏ورزد)، مگر نمازگزاران.»

یا آنکه سختی از زاویه نگاه دیگر، می تواند عنوان دیگری به خود بگیرد. کیسه دو کیلویی برای یک طفل بسیار سنگین است اما همان کیسه برای مرد بالغ، بار سبکی است. و انسان اگر استعدادهای خود را شکوفا کند و رشد نماید، شانه های او، به راحتی مشکلات را حمل خواهد کرد. بدون اینکه بی تاب شود. از همین روست که قرآن آنجا که از بار سنگین و کمر شکن بر روی دوش نبی سخن می گوید، راه حل این سختی را در قوی تر کردن شانه ها معرفی می کند. و به همین دلیل سخن از شرح صدری می گوید که به مثابه برداشتن بار است:

«أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ * وَ وَضَعْنَا عَنكَ وِزْرَكَ * الَّذِى أَنقَضَ ظَهْرَكَ[شرح/۱-۳] آیا ما سینه تو را گشاده نساختیم، و بار سنگین تو را از تو برنداشتیم؟! همان بارى كه سخت بر پشت تو سنگینى مى‏ كرد!»

و اگر منظور به دنبال آمدن آسانی ها پس از سختی ها باشد نیز باید دقت کنیم که وسعت ما به اندازه ابدیت است و نباید عجله کنیم. حتی اگر تمام مدت زندگی دنیا را غرق در انواع مشکلات باشیم، این زمان به مثابه نصفه روزی بیشتر نخواهد بود. هر چند که تقلب احوال دنیا با نگاهی به تاریخ روشن می شود و انسان به وضوح می بیند که مدار دنیا یک نواخت نیست و دائما در تغییر و تحول است:

«تِلْكَ الْأَیَّامُ نُداوِلُها بَیْنَ النَّاسِ[آل عمران/۱۴۰] و ما این روزها (ى پیروزى و شكست) را در میان مردم مى ‏گردانیم (و این خاصیّت زندگى دنیاست)»