یرای آموختن یک امر جدید راههایی وجود دارد. از جمله آن راهها استفاده از آموخته های قبلی است. به عنوان مثال کسی که مزه میوه ای را نمی داند و هنوز آن را نخورده، برای اینکه مزه آن میوه را برایش توضیح دهند، از تجربه های قبلی او استفاده کرده و مزه میوه جدید را شبیه یکی از میوه های قبلی معرفی می کنند.

آتش جهنم نیز در این دنیا به تجربه هیچ کس در نیامده، به همین دلیل برای توضیح آن از تجربیات فعلی بشر استفاده می شود. البته در کنار این تشبیه با تعابیری، فرق ها را هم بیان کرده اند، تا انسان فرق آن آتش با آتش دنیا را درک کند که در ذیل دو نمونه از بیانات مرتبط به این مساله را ذکر می کنیم:

حضرت صادق علیه السّلام فرمود روزى رسول خدا نشسته بود ناگاه جبرئیل فرود آمد پس رسول خدا فرمود: اى برادر جبرئیل چرا ترا غمگین و افسرده خاطر مى‏ بینم؟ عرضكرد چرا چنین نباشم امروز مناقیح جهنم را برداشتند حضرت فرمود: مناقیح جهنم چیست؟

عرض كرد كه خدا فرمان داد آتش را برافروختند هزار سال تا اینكه سفید شد بعد از آن هزار سال تافتند تا سیاه شد پس آن آتش سیاه است و تاریك است بعضى از آن تاریك‏تر از بعض دیگر.

اگر یك حلقه از زنجیرهائى كه درازى آن هفتاد ذراع است بر فراز كوههاى عالم گذارده شود مسلم از گرمى آن زنجیر کوه ها آب خواهد شد و اگر قطره‏اى از آبهاى زقوم و ضریع جهنم در آبهاى اهل دنیا ریخته شود تمام اهل دنیا از بویش بمیرند.[۱]

همچنین پیامبر (ص) می فرمایند: آتش دنیا یك جزء از هفتاد جزء از آتش جهنم است و اگر آتش جهنم دو بار خاموش نشده بود نمی توانستید از آن بهره ‏مند شوید. آتش دنیا از خدا مى ‏خواهد كه او را بجهنم باز نگرداند.[۲]

درباره بهشت نیز امر به همین منوال است فرق های بسیاری بین نعمت های بهشتی و نعمت های دنیوی وجود دارد. اما بهترین راه برای درک اجمالی نعمت های بهشتی، تشبیه آن به نعمت های دنیوی است.

[۱]. إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏۱، ص ۱۰۶.
[۲]. نهج الفصاحة، ص ۳۴۲، ح ۹۳۰.