آيا اخبارى كه از قرائات منسوب به ائمه‌ى اطهار (عليهم السلام) پرده برمى‌دارند، دلیلى بر تحريف قرآنِ موجود نیستند؟
آيا اخبارى كه از قرائات منسوب به ائمه‌ى اطهار (عليهم السلام) پرده برمى‌دارند، دلیلى بر تحريف قرآنِ موجود نیستند؟
نمونه‌هایی از احادیث
از جمله احاديث که قرائتی متفاوت از قرائات مشهور را بیان می‌کند، حديثى است كه شيخ الطائفه طوسى از شيخ خود مرحوم مفيد (ره) با سند از غالب بن الهذيل نقل مى‌كند. وى مى‌گويد:
سألت أبا جعفر (عليه السلام) عن قوله تعالى (وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ ...)1 على الخفض هى أم على النصب؟ قال: بل هى على الخفض؛ از امام باقر (عليه السلام) درباره‌ى اين آيه پرسيدم: آيا {ارجلكم} عطف بر لفظ {رؤوسكم} به كسر است يا عطف بر محل {برؤوسكم} به نصب؟ امام علیه السلام فرمود: عطف بر لفظ رؤسكم و به كسر است.2 در حالی که هم اكنون در قرآن موجود "ارجلكم" با علامت نصب خوانده مى‌شود.
حديث ديگر از ثقة الاسلام كلينى با سند خود از حريز از امام صادق (عليه السلام) است. حريز مى‌گويد:
امام آيه‌ى شريفه‌ى: (فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُناحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيابَهُنَّ)3 را با افزودن حرف "من" چنين قرائت كردند: (... أنْ يَضَعْنَ ـ مِنْ ـ ثِيابِهِنَّ)."4
حديث ديگر از ثقة الاسلام كلينى از قول ابابصير است. وى مى‌گويد:
امام صادق (عليه السلام) كلمه‌ى "ينطق" در آيه‌ى شريفه‌ى (هذا كِتابُنا يَنْطِقُ عَلَيْكُمْ بِالْحَقِّ)5را، كه در قرائت مشهور، به صورت فعل معلوم است، با فعل مجهول "يُنْطَق" قرائت كردند و فرمودند:
هرگز كتاب سخن نگفته و نمى‌گويد، ليكن رسول خدا (صلى الله عليه وآله) سخن گوى كتاب است... و سوگند به خدا، جبرائيل آيه را چنين بر محمد (صلى الله عليه وآله) نازل كرد، ليكن اين موردى از كتاب خداست كه تحريف شده است و آن را به صورت "يَنطق" با فعل معلوم قرائت كردند.6
هيچ كس از علمای اماميه، از اين نوع احاديث، تحريف به معناى تغيير در متن آيات وحى را برداشت نكرده است، جز محدث نورى كه براى اثبات پندار خود، مبنی بر تحریف قرآن، به آنها متشبث شده است؛ در حالى كه (همان طور كه گفتيم) اين احاديث، خبر واحدند و نمى‌توان با خبر واحد، موضوع بسيار بااهميتى مانند تحريف قرآن را اثبات كرد. شيخ مفيد مى‌گويد:
اگر كسى بپرسد كه چگونه مى‌توان به درستى اين مطلب اذعان كرد كه قرآنِ موجود، بدون هيچ كاستى يا افزايشى همان سخن خداست، در حالى كه شما از امامان معصوم (عليهم السلام) روايت داريد كه آنان برخى از آيات را بر خلاف قرائت موجود، قرائت مى‌كردند؟ به طور نمونه، آنان چنين قرائت مى‌كردند: "كنتم خير ائمة اُخرجت للناس"، یا "وكذلك جعلناكم ائمة وسطاً" و"يسألونك الانفال"...
و اين قرائت‌ها بر خلاف مصحف موجود، كه در آن "خيرُ أمّة"، "جعلناكم أمّة" و "يسألونك عن الانفال" با حرف "عن" است، در پاسخ خواهم گفت: اين اخبار، أخبار آحادند و نمى‌توان به صحت آنها يقين پيدا كرد و اين نوع قرائت را از ناحيه‌ى خداوند دانست؛ بنابراين، ما در اين اخبار توقف مى‌كنيم و طبق مصحف موجود قرائت كرده، از آن عدول نخواهيم كرد؛ چه اين كه مى‌توان گفت: هر دو قرائت از ناحيه‌ى خدا نازل شده است. همان طور كه مخالفان ما از اهل سنت نيز بر اين باورند كه قرآن با قرائت‌هاى گوناگون نازل شده است، بدون این كه به مسأله‌ى تحريف قرآن ارتباطى داشته باشد.7 البته برخی از این گونه روایات تنها در صدد تفسیر آیه و یا تطبیق آن بر مصداقی خاص هستند، نه اینکه الفاظ آیه را به گونه‌ای بدانند که با قرائات مشهور مخالف باشد و معنای آیه را چنان تغییر دهد که بتوان از آن تحریف لفظی قرآن را نتیجه گرفت!
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پي نوشت ها:
1. سوره‌ى مائده (5)، آيه ى، 6.
2. محمد بن حسن شيخ طوسى، تهذيب الاحكام فى شرح المقنعة، تعليق حسن الموسوى الخرسان، ج 1، ص 71.
3. بر آنان (پیرزنانی که برای ازدواج مرغوب نیستند) باكى نيست لباس‌شان را فرو نهند. (سوره ى نور (24)، آيه ى 60).
4. ابو جعفر كلينى، پيشين: ج 8، ص 200، رقم 241.
5. و اين كتاب ماست كه به حق برای شما سخن می‌گويد. (سوره ى جاثيه (45)، آيه ى 29).
6. ابوجعفر كلينى، همان، ص 50، رقم 11.
افزودن دیدگاه جدید