درباره پناه بردن رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم از عذاب قبر روايات مختلفي نقل شده كه ذيلاً توجه خوانندگان را بدان ها جلب مي كنيم. اين روايات تماما از عايشه مي باشد:

1ـ مي گويد: زني يهوديه نزد من آمد. به من گفت: انسان در قبر عذاب مي شود. به رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم گفتم. فرمود: آري، چنين است و بعد از آن، حضرتش از عذاب قبر به خدا پناه مي برد.

2ـ مي گويد: پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم بر من وارد شد. نزد من يك زن يهودي بود كه مي گفت: آيا مي دانيد كه شما در قبر عذاب مي شويد؟ پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم ترسيد و گفت: اين يهودند كه در قبر عذاب مي شوند. بعد از چند شب به من فرمود: آيا مي داني به من وحي شده كه شما در قبر عذاب مي شويد؟ بعد از آن ديدم كه آن حضرت از عذاب قبر، به خدا پناه مي برد.

3ـ مي گويد: دو پير زن يهودي نزدم بودند و گفتند كه اهل قبور، در قبر عذاب مي شوند. من آن ها را تصديق نكردم. آن ها بيرون رفتند. پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم داخل شد. جريان را به او گفتم. او نيز تصديق كرد و بعد از آن در هر نمازي از عذاب قبر، به خدا پناه مي برد.

4ـ مي گويد: زني يهوديه بر من وارد شد و گفت: عذاب قبر، از بول است. گفتم: دروغ مي گويي. گفت: آري ما پوست و لباس را از بول، قيچي مي كنيم. رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم براي نماز خارج شد، در حالي كه سر و صداي ما بالا گرفت. فرمود: چه خبر است؟! گفتار او را براي حضرت شرح دادم. گفت: درست مي گويد. بعد از آن، آخر هر نمازي از عذاب قبر به خدا پناه مي برد.

5ـ از بعض روايات بر مي آيد كه اين واقعه در جريان كسوف شمس اتفاق افتاد. چه آن كه راوي مي گويد زني يهوديه نزد عايشه آمد و از او چيزي خواست. سپس به او گفت: خدا ترا از عذاب قبر نگه دارد. عايشه از رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم پرسيد: آيا مردم در قبورشان عذاب مي شوند؟ پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم در جواب از عذاب قبر به خدا پناه برد. سپس آن حضرت سوار مركبش شد و خورشيد گرفت و آن حضرت بعد از نماز آيات، مسأله عذاب قبر را به مردم گوشزد فرمود.(1)

با توجه به آخر روايات كه آمده: «پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم بعد از آن هميشه از عذاب قبر به خدا پناه مي برد.» معلوم مي شود كه داستان مزبور يك بار بيشتر اتفاق نيفتاده بود و چون هر بار به يك نحو نقل شده معلوم مي شود كه اصل داستان ساختگي است. به خصوص اين كه گرفتگي خورشيد در سال دهم هجري و پس از فوت ابراهيم فرزند رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم اتفاق افتاد و چند ماه بعد از آن، حضرتش از دنيا رحلت كردند و اين كه ما بگوييم كه آن حضرت تا آن زمان از عذاب قبر مطلع نبود و زني يهودي به يادش آورد، نه عقل آن را مي پذيرد و نه با قرآن مطابقت دارد و نه با روايات ديگر. ترمذي از علي عليه السلام نقل مي كند كه فرمود: ما پيوسته در عذاب قبر در شك بوديم تا آن كه سوره «الهاكم التكاثر» نازل شد. اين سوره مكي است. پس مسلمانان در مكه از عذاب قبر مطلع شده بودند.(2)

سوره غافر نيز مكي است. در آيه 46 آن آمده است: «النّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها غُدُوّا وَ عَشِيّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أشَدَّ الْعَذابِ» يعني فرعونيان هم در برزخ و قبر و هم در قيامت در عذابند.

سوره مؤمنون نيز مكي است. در آيه 100 آن مي فرمايد: «وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلي يَوْمِ يُبْعَثُونَ» يعني بعد از اين جهان تا روز قيامت در برزخ خواهند بود.

اشكالات ديگري نيز در متن روايات وجود دارد كه فهم آن را به عهده خوانندگان محترم وا مي گذاريم.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ الف: صحيح بخاري، ج 2، ص 45 و 47، كتاب الجمعة، باب التعوذ من عذاب القبر في الكسوف و باب صلاة الكسوف في المسجد ؛ و ص 123، باب في الجنائز، باب ما جاء في عذاب القبر ؛ و ج 8، ص 8-97، كتاب الدعوات، باب التعوذ من عذاب القبر.

ب: صحيح مسلم، ج 1، ص 11-410، كتاب المساجد و مواضع الصلاة، باب استحباب التعوذ من عذاب القبر ؛ و ج 2، ص 621 و 622، كتاب الكسوف، باب ذكر عذاب القبر في صلاة الخسوف.

ج: سنن نسائي، ج 3، ص 72، كتاب السهو، باب 88 ؛ و ص 134، كتاب الكسوف، بابهاي 11 و 12 ؛ و ج 4، ص 106 و 107، كتاب الجنائز، باب التعوذ من عذاب القبر.

2 ـ بررسي بيشتر روايت مذكور را به نوشتار ديگرمان «اهل بيت عليهم السلام در صحاح» ارجاع مي دهيم.