آیات و روایاتی که به مساله علم گسترده امام و عرضه اعمال ما بر ایشان دلالت می کند، نشان دهنده احاطه امام بر ما هست. که بعضی از این آیات و روایات در ذیل نقل می شود:
«وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ[توبه/۱۰۵] بگو: عمل كنید! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مى ‏بینند.»

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می گوید: «هر عملی كه انسان انجام می دهد از خیر یا شر خدا و رسولش و مومنان حقیقت عمل خیر یا عمل شر را مشاهده می كند»[۱] و منظور از مومنون در آیه ۱۰۵ سوره توبه ائمه (ع ) هستند؛ یعقوب بن شعیب گوید: از امام صادق (ع) راجع به آیه «قل اعملوا فسیری الله عملكم و رسوله و الموئمنون» پرسیدم؛ فرمود مومنین، ائمه هستند[۲] پس اعمال انسانی از خیر و شر به رسول خدا، و ائمه (ع) عرضه می شود.

همچنین امام صادق(ع) فرموده اند: «در هر پنج شنبه اعمال بندگان به رسول خدا(ص) و امامان(ع) عرضه می شود».[۳]

و درباره گستره علم امام نیز روایات بسیاری داریم که هر کس به آنها توجه کند، احاطه امام بر ما را به روشنی در می یابد:
جابر از حضرت باقر علیه السّلام نقل كرد كه فرمود: خداوند یك علمى دارد كه جز خودش كسى از آن اطلاع ندارد و علمى كه ملائكه مقرب و انبیاى مرسل از آن مطلعند ما نیز آن را اطلاع داریم.[۴]
ضریس از حضرت باقر علیه السّلام نقل میكند كه شنیدم میفرمود خدا دو نوع علم دارد علمى كه بدیگران داده شده و علمى كه محفوظ است اما نوع اول كه افاضه شده هر چه را ملائكه و انبیا و رسل بدانند ما هم میدانیم.[۵]‏
حارث بن مغیره از حضرت صادق علیه السّلام نقل كرد كه شنیدم میفرمود علمى كه با آدم نازل شد برداشته نشده عالمى از ما خانواده از دنیا نمیرود مگر اینكه علم او بارث میماند (و به امام بعدی می رسد).[۶]

اسحاق بن عمار، گوید: شنیدم امام كاظم (ع) به مردى خبر مرگ او را مى‏دهد، در دل خود گفتم: راستى او مى‏داند كه مردى از شیعیانش چه وقت مى‏میرد؟ امام، خشمناك به من رو كرد و فرمود: اى اسحاق، رشید هجرى (یكى از یاران معروف على (ع) مرگ و میر و گرفتارى‏هاى آینده را مى‏دانست، امام كه به دانستن آن شایسته‏تر است.[۷]

«عمّار یاسر گوید: من با حضرت أمیر المؤمنین علیه السّلام در بعضى از جنگ‏هاى آن حضرت بودم تا اینكه از یك وادى عبور كردیم كه آن بیابان مملوّ و سرشار بود از مورچه. من عرض كردم: آیا كسى از مخلوقات خدا هست كه شمارش این مورچه‏ها را بداند؟! حضرت فرمود: آرى اى عمّار! من مى‏شناسم مردى را كه عدد آنها را میداند، و نیز میداند در میان آنها چقدر نر و چقدر ماده هستند! عرض كردم: اى أمیر المؤمنین! آن مرد كیست؟ فرمود: اى عمّار مگر در سوره یس نخوانده‏اى كه ما هر چیز را در امام مبین شمارش میكنیم! عرض كردم: آرى اى آقاى من و مولاى من! فرمود: من آن امام مبین هستم!»[۸] (این روایت که گستره علم امام را نشان می دهد در کنار روایاتی که به ارث ماندن علم امام را نشان می دهد، نشان از وجود علم گسترده امام زمان عج نیز هست)

در نهایت گفتار آیت الله تهرانی در این باره را نقل می کنیم: امام به تمام اعمال، و گفتار، و روّیه و ملكات بندگان خدا علم دارد و هیچ علمى از نظر امام مخفى نیست. ... امام سیطره بر نفوس و ملكوت موجودات دارد، و با وجود این ملكه، تمام ارواح و نفوس و جان اعمال در مشهد امام و حضور ولایت است، همچنانكه موجودات عالم طبیعت در نزد شخص بینا مشهود، و در نزد شخص نابینا غائب است.[۹]

[۱]. المیزان، جلد۹، ص۳۹۸.
[۲]. اصول كافی، جج، ص ۳۱۸.
[۳]. بحار الأنوار، ج‏۲۳، ص:۳۵۴.
[۴]. بحار الأنوار، ج‏۲۶، ص:۱۵۹.
[۵]. بحار الأنوار، ج‏۲۶، ص:۱۶۴.
[۶]. بحار الأنوار، ج‏۲۶، ص:۱۷۴.
[۷]. الكافی-ترجمه كمره‏اى، ج‏۳، ص: ۴۱۳.
[۸]. معاد شناسى،آیت الله سید محمد حسین حسینى تهرانى‏، ج‏۷، ص: ۳۸.
[۹]. امام شناسى، آیت الله سید محمد حسین حسینى تهرانى‏، ج‏۱، ص: ۲۴۰.

نظر *