پيامبر عزيز اسلام (صلّي الله عليه و آله وسلّم) و نيز هر يك از ائمه اطهار (عليهم‌السلام) بارها و بارها در مناسبتهاي گوناگون از حضرت مهدي (عليه‌ السلام) و ظهور و قيام وغيبت طولاني و ديگر ويژگيهاي آن گرامي خبر داده‌اند و بسياري از ياران و پيروان اين اخبار و احاديث را نقل كرده‌اند.

بسيار اتفاق مي‌افتاد كه از ائمه اطهار(عليهم‌السلام) مي‌پرسيدند آيا «قائم آل محمد» و «مهدي منتظر» شمائيد؟ و ائمه گرامي اسلام در پاسخ به مناسبت موقعيت به معرفي امام قائم (عليه‌ السلام) مي‌پرداختند.

و نيز بواسطه‌ي شهرت همين اخبار واحاديث بود كه حتي پيش از تولد آن حضرت عده‌اي به دروغ ادعاي مهدويت كردند, يا به آنان چنين ادعايي بستند و از اين راه سوء استفاده نمودند؛ بعنوان مثال «فرقه‌ي كيسانيه» حدود دو قرن پيش از تولد امام زمان (عليه ‌السلام) «محمد حنفيه» را امام و «مهدي منتظر» مي‌پنداشتند و معتقد بودند كه او از نظر پنهان شده و روزي ظهور خواهد كرد, و در مورد ادعاي خود به اخباري كه از پيامبر (صلّي الله عليه و آله وسلّم) و ائمه قبل (عليهم‌السلام) در مورد غيبت قائم (عليه‌ السلام) نقل شده بود، تمسك مي‌جستند. و يا مهدي عباسي خود را «مهدي» ناميد تا از انتظار مردم به نفع خويش بهره‌برداري نمايد.

بسياري از علماي اهل تسنن وعلماي شيعه احاديث و اخبار مربوط به حضرت مهدي (عليه‌ السلام) را در كتابهاي خود ذكر كرده‌اند. «مسند احمد بن حنبل» متوفاي 241 هجري و «صحيح بخاري» متوفاي 256 هجري, از جمله كتب معتبر اهل تسنن است كه قبل از تولد امام قائم (عليه‌ السلام) نوشته شده‌اند و احاديث مربوط به امام قائم (عليه‌ السلام) را نقل كرده‌اند.

كتاب «مشيخه» تأليف «حسن بن محبوب» نيز از جمله مؤلفات شيعه است كه به گفته‌ي مرحوم طبرسي, متجاوز از يكصد سال قبل از غيبت كبراي امام زمان (عليه‌ السلام) تأليف شده و در آن اخبار مربوط به غيبت امام عصر (عليه‌ السلام) ذكر شده است. و نيز مرحوم طبرسي تصريح مي‌كند كه محدثين شيعه در زمان امام باقر و امام صادق (عليهماالسلام) اخبار غيبت را در مؤلفات خويش ذكر كرده‌اند.

بر اين اساس, مسلمين از همان اول تاريخ اسلام با وعده‌ي قيام «مهدي موعود» آشنا بودند و بويژه شيعيان و پرورش يافتگان مكتب اهل بيت بر اين حقيقت, اعتقادي استوار داشتند و در تمام مدت زندگاني امامان (عليهم ‌السلام) تولد او را انتظار مي‌بردند.

در احاديث وارد شده در مورد حضرت مهدي (عليه‌ السلام) تصريح شده است كه آن گرامي از بني هاشم و اولاد فاطمه و سلاله‌ي سيدالشهداء امام حسين است, و نام پدرش «حسن» و خودش همنام و هم كنيه‌ي پيامبر (صلّي الله عليه و آله وسلّم) مي‌باشد، پنهان متولد مي‌شود و پنهان زندگي مي‌كند و دو غيبت دارد كه يكي كوتاه‌تر و ديگري طولاني است و تا هنگامي كه خدا بخواهد پنهان مي‌ماند و سرانجام به فرمان خدا ظهور و قيام خواهد كرد, و دين اسلام را بر سراسر جهان حكم‌فرما خواهد ساخت و جهان را پس از ظلم و جور فراگير از عدل و داد پر مي‌سازد.

در اين روايت حتي خصوصيات شخصي و جسمي امام دوازدهم و ديگر مطالب مربوط به او بيان شده و ما براي نمونه چند حديث را ذكر مي‌كنيم.

نمونه‌اي از احاديث اهل تسنن:

1ـ پيامبر اسلام (صلّي الله عليه و آله وسلّم) در بيان حتميت ظهور حضرت مهدي (عليه‌ السلام) فرمودند: اگر از عمر دنيا جز يك روز باقي نماند, ‌خدا مردي از ما را مي‌فرستند كه دنيا را پر از عدل و داد نمايد, همانطور كه پر از ظلم و جور شده باشد.

2ـ پيامبر (صلّي الله عليه و آله وسلّم) فرمودند: قيامت بر پا نمي‌شود تا آنكه مردي از اهل بيت من امور را در دست گيرد كه اسم او اسم من است.

3ـ رسول خدا (صلّي الله عليه و آله وسلّم) فرمودند: شما را به مهدي بشارت مي‌دهم, او در امت من مبعوث مي‌شود در حاليكه امت در اختلاف و لغزش‌هاست, پس زمين را پر عدل و داد نمايد همانطور كه پر از ظلم و جور شده باشد, اهل آسمان و اهل زمين از او راضي و خشنود مي‌شوند... .

4ـ اميرمؤمنان علي (عليه‌ السلام) فرمودند: خدا گروهي را مي‌آورد كه خدا را دوست دارند و خداوند نيز آنان را دوست دارد, و به سلطنت الهي مي‌رسد، كسي كه ميان آنان غريب و (مستور) است, او همان مهدي موعود است... زمين را پر از عدل و داد مي‌سازد. بدون آنكه براي او مشكلي پيش آيد در كودكي از مادر و پدرش دور مي‌گردد... و بلاد مسلمانان را با امان فتح مي‌كند, زمان براي او آماده و صاف مي شود, كلام او مسموع خواهد بود و پير و جوان از او اطاعت مي‌كنند و زمين را پر از عدل و داد مي‌سازد، چنانكه از ظلم و جور پر شده باشد, در اين هنگام است كه امامت او به حد كمال مي‌رسد و خلافت او مستقر مي‌گردد, و خدا كساني را كه در قبرها هستند، مبعوث مي‌گرداند, آنان صبح مي‌كنند در حاليكه در قبرهاي خويش نيستند, و زمين به وجود مهدي آباد و خرم شده، نهرها جاري مي‌گردد و فتنه‌ها و آشوبها و غارتها از بين مي‌رود و خير و بركات فزوني مي‌يابد، و نيازي به آنچه در مورد بعد آن بگويم ندارم، و از من بر دنياي آنروز سلام باد.

چند نمونه از احاديث شيعيان

1ـ امام صادق (عليه‌ السلام) فرمود: مردم امامشان را گم مي‌كنند، ولي او در موسم حج حاضر مي‌شود و مردم را مي‌بيند، اما مردم او را نمي‌بينند.

2ـ «اصبغ بن نباته» مي‌گويد خدمت اميرمؤمنان علي (عليه‌ السلام) شرفياب شدم, آن حضرت را ديدم كه در فكر فرو رفته است و با انگشت مبارك زمين را مي‌كاود؛ عرض كردم: چرا شما را در فكر مي‌بينم، آيا به زمين ميل و رغبتي داريد؟

فرمودند: «نه به خدا سوگند, ‌هرگز رغبتي به زمين و به دنيا نداشته‌ام, ‌در مورد مولودي فكر مي‌كنم كه از نسل من و يازدهمين نفر از فرزندان من است و او «مهدي» است، همانكه زمين را از عدل و قسط پر مي‌سازد همچنانكه از ظلم و جور پر شده باشد؛ براي او غيبت و حيرتي است كه گروه‌هايي در آن گمراه مي‌شوند و گروه‌هايي ديگر, به هدايت مي‌رسند... .

3ـ امام صادق (عليه‌ السلام) مي‌فرمود: اگر به شما خبر رسيد كه صاحب اين امر(يعني امام وقت) غايب شده است، غيبت او را انكار نكنيد.

4ـ و نيز فرمود: براي قائم دو غيبت است, يكي كوتاه و ديگري طولاني, در غيبت اول كسي جز خواص شيعه جاي او را نمي‌داند, ‌و در غيبت دوم جز دوستان خاص كسي از جاي او آگاهي ندارند.

5ـ و نيز فرمود: قائم قيام مي‌كند در حاليكه هيچ كس بر او عهد و پيمان و بيعتي ندارد.

6ـ رسول خدا (صلّي الله عليه و آله وسلّم) فرمودند: «قائم از اولاد من, و اسم او اسم من و كنيه‌ي او كنيه‌ي من و شمايل او شمايل من, و سنت و روش او سنت و روش من است, مردم را بر شريعت و دين من وامي‌دارد و به كتاب پروردگارم دعوت مي‌كند, ‌هر كس از او اطاعت كند از من اطاعت كرده و هر كس با او مخالفت ورزد، با من مخالفت ورزيده, و هر كس غيبت او را انكار نمايد، مرا انكار نموده است.

7ـ چهارمين امام زين العابدين (عليه‌ السلام) فرمود: در قائم ما شباهت هايي با پيامران خدا وجود دارد؛ شباهتي با نوح, شباهتي با ابراهيم, شباهتي با موسي, شباهتي با عيسي, شباهتي با ايوب, و شباهتي با محمد (صلي الله عليهم اجمعين), با نوح در عمر شبيه است, و با ابراهيم در پنهان بودن تولدش و دوري و كناره‌گيري از مردم, با موسي در خوف و غيبت, و با عيسي در اختلاف مردم درباره‌ي او و با ايوب در رسيدن فرج پس از بلا و گرفتاري, و با محمد (صلّي الله عليه و آله وسلّم) در قيام با شمشير.

8ـ‌ امام صادق (عليه‌ السلام) فرمودند: همانا براي صاحب اين امر (قائم) غيبتي است كه بنده‌ي خدا بايد (در آن هنگام) تقوي بورزد و به دين خدا چنگ بزند.

9ـ و نيز فرمود: بر مردم زماني مي‌رسد كه امامشان از آنان غايب مي‌شود.

«زراره» مي‌گويد عرض كردم: تكليف مردم در آن زمان چيست؟

فرمود: بايد بر همان امري كه بر آن هستند (از تكاليف و اعتقادات ديني) تمسك بجويند تا امام بر آنان ظاهر شود.

10ـ و نيز فرمود: اين امر (ظهور امام و قيام او) روي نخواهد داد تا هيچ صنفي از مردم باقي نماند، مگر آنكه بر مردم حكومت كرده باشد, تا گوينده‌اي نگويد اگر ما حكومت مي‌كرديم، به عدالت رفتار مي‌نموديم؛ سپس قائم (عليه‌ السلام) به حق وعدل قيام مي‌فرمايد.