اسلام دین عفت، پاكدامنی و تقوی است و هر گونه لذت جنسی را كه خارج از مقررات اسلامی باشد، حرام اعلام كرد است؛ چنانچه خداوند در توصیف مؤمنان می‌فرماید: وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ. إِلَّا عَلىَ أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَیْمَانهُمْ فَإِنهَّمْ غَیرْ مَلُومِینَ.فَمَنِ ابْتَغَى‏ وَرَاءَ ذَالِكَ فَأُوْلَئكَ هُمُ الْعَادُون‏. المؤمنون 5 ـ 7.

 

و آنها كه دامان خود را (از آلوده‏شدن به بى‏عفتى) حفظ مى‏كنند. تنها آمیزش جنسى با همسران و كنیزانشان دارند، كه در بهره‏گیرى از آنان ملامت نمى‏شوند. و كسانى كه غیر از این طریق را طلب كنند، تجاوزگرند!

 

اما متأسفانه در میان مذاهب اسلامی كسانی یافت می‌شوند كه از این حد الهی تجاوز و اعمالی همچون استمناء و... را برای مردان و استفاده از آلت تناسلی مصنوعی را برای زنان حلال دانسته‌اند.

 

حنبلی‌ها و وهابی‌ها از جمله كسانی هستند كه به این مطلب فتوی داده‌اند. ابن قیم الجوزیه شاگرد ابن تیمیه و ناشر افكار او در این باره می‌نویسد:

 

1- وإن كانت امرأة لا زوج لها واشتدت غلمتها فقال بعض أصحابنا یجوز لها اتخاذ الاكرنبج وهو شیء یعمل من جلود على صورة الذكر فتستدخله المرأة أو ما أشبه ذلك من قثاء وقرع صغار....

 

اگر زنی شوهر نداشته باشد و شهوت بر او غلبه کند، برخی از هم‌کیشان ما گفته‌اند که می‌تواند از «الأکرنبج» استفاده کند و آن چیزی است که از پوست و به صورت آلت تناسلی ساخته می‌شود؛ پس آن را داخل فرج خود می‌کند یا چیزی شبیه آن؛ مثل خیار و... استفاده كنند.

الزرعی الدمشقی الحنبلی، شمس الدین ابوعبد الله محمد بن أبی بكر أیوب (مشهور به ابن القیم الجوزیة )، بدائع الفوائد، ج 4، ص 905، تحقیق: هشام عبد العزیز عطا - عادل عبد الحمید العدوی - أشرف أحمد الج، ناشر: مكتبة نزار مصطفی الباز - مكة المكرمة، الطبعة: الأولى، 1416 - 1996.

 

2- و مقدسی حنبلی، برترین فقیه حنابله كه مفصل‌ترین كتاب فقهی حنابله نیز متعلق به او است، در این باره می‌نویسد:

 

وقد جَعَلَ الشَّارِعُ الصَّوْمَ بَدَلًا من النِّكَاحِ وَالِاحْتِلَامُ مُزِیلًا لِشِدَّةِ الشَّبَقِ مُفْتِرٌ لِلشَّهْوَةِ وَیَجُوزُ خَوْفَ الزنا (زنا) وَعَنْهُ یُكْرَهُ وَالْمَرْأَةُ كالرجل (كرجل) فَتَسْتَعْمِلُ شیئا مِثْلَ الذَّكَرِ.

 

شارع مقدس روزه را بدل از ازدواج و احتلام را از بین برنده شدت شهوت قرار داده است، اگر ترس از زنا وجود داشته باشد، استمناء كردن جایز است. حكم نیز همانند مرد است، زن می‌تواند از چیزی همانند آلت تناسلی استفاده كند.

المقدسی الحنبلی، شمس الدین أبو عبد الله محمد بن مفلح (متوفای762هـ)، الفروع وتصحیح الفروع، ج 6 ص 120، تحقیق: أبو الزهراء حازم القاضی، ناشر: دار الكتب العلمیة - بیروت، الطبعة: الأولى، 1418هـ.

 

 

3- مرداوی حنبلی نیز در این باره می‌نویسد: الثَّانِیَةُ حُكْمُ الْمَرْأَةِ فی ذلك حُكْمُ الرَّجُلِ فَتَسْتَعْمِلُ شیئا مِثْلَ الذَّكَرِ عِنْدَ الْخَوْفِ من الزنى وَهَذَا الصَّحِیحُ.

 

حکم زن در این باره همانند حکم مرد است؛ پس زن نیز می‌تواند چیزی شبیه آلت تناسلی را در... خود داخل کند؛ اگر می‌ترسد که به زنا بیفتد. این (نظریه) درستی است.

المرداوی المقدسی الحنبلی، علاء الدین أبو الحسن علی بن سلیمان بن احمد بن محمد (متوفای885 هـ)، الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف على مذهب الإمام أحمد بن حنبل، ج 10 ص 252، تحقیق: محمد حامد الفقی، ناشر: دار إحیاء التراث العربی – بیروت.

 

4- و بهوتی حنبلی نیز می‌گوید:

 

(ومن استمنى بیده خوفا من الزنا أو خوفا على بدنه فلا شیء علیه) قال مجاهد كانوا یأمرون فتیانهم یستغنوا به... (وحكم المرأة فی ذلك حكم الرجل فتستعمل شیئا مثل الذكر).

 

هر کس با دست یا بدنش (به خاطر ترس از زنا) استمناء کند، گناهی بر او نیست. مجاهد گفته که آنها جوانانشان را به این کار دستور می‌دادند تا از زنا بی‌نیاز شوند. زن نیز می‌تواند همانند مرد از چیزی شبیه آلت استفاده کند.

البهوتی الحنبلی، منصور بن یونس بن إدریس (متوفای 1051هـ)، كشاف القناع عن متن الإقناع وهی تعلیقة على متن وهو كتاب الإقناع للحجاوی الصالحی، ج 6 ص 125، كتاب الحدود باب التعزیر، ناشر: تحقیق: هلال مصیلحی مصطفی هلال، دار الفكر - بیروت – 1402هـ.

 

5- بعلی حنبلی نیز می‌گوید:

 

ومن استمنى رجل أو امرأة لغیر حاجة حرم وعزر، وإن فعله خوفا من الزنا أو اللواط، فلا شیء علیه، ولا یباح إلا إذا لم یقدر على نكاح ولو لأمة، وحكم المرأة فی ذلك حكم الرجل تستعمل شیئا مثل الذكر.

 

اگر مرد یا زنی بدون نیاز، استمنا کند، کار حرامی انجام داده و تعزیر می‌شود؛ اما اگر از ترس زنا یا لواط انجام دهد، گناهی بر او نیست. این کار برای کسی حلال نیست؛ مگر اینکه قدرت ازدواج یا در اختیار گرفتن کنیز را نداشته باشد. حکم زن در این باره همانند حکم مرد است، زن می‌تواند از چیزی شبیه آلت تناسلی استفاده کند.

البعلی الحنبلی، عبد الرحمن بن عبد الله (متوفای1192هـ)، كشف المخدرات والریاض المزهرات لشرح أخصر المختصرات، ج 2 ص 759، تحقیق: قابله بأصله وثلاثة أصول أخرى: محمد بن ناصر العجمی، ناشر: دار البشائر الإسلامیة - لبنان/ بیروت، الطبعة: الأولى، 1423هـ - 2002م.

 

 

6- به غیر از حنابله، ظاهری‌ها نیز به جواز این عمل زشت، فتوی داده‌اند. ابن حزم ظاهری در این باره می‌نویسد: وَرَخَّصَتْ فیه طَائِفَةٌ كما نا حُمَامٌ نا ابن مُفَرِّجٍ نا ابن الأَعْرَابِیِّ نا الدَّبَرِیُّ نا عبد الرَّزَّاقِ أنا ابن جُرَیْجٍ أخبرنی من أَصْدُقُ عن الْحَسَنِ الْبَصْرِیِّ أَنَّهُ كان لاَ یَرَى بَأْسًا بِالْمَرْأَةِ تُدْخِلُ شیئا تُرِیدُ السِّتْرَ تَسْتَغْنِی بِهِ عن الزِّنَى.

 

طایفه‌ای این كار را جایز دانسته‌اند؛ چنانچه از شخصی به نام حمام از... حسن بصری نقل شده است كه او اعتقاد داشت: اشكالی ندارد كه زن چیزی را به منظور بی‌نیازی از زنا، داخل فرج خود كند.

إبن حزم الظاهری، علی بن أحمد بن سعید ابومحمد (متوفای456هـ)، المحلی، ج 11 ص 390، تحقیق: لجنة إحیاء التراث العربی، ناشر: دار الآفاق الجدیدة - بیروت.

 

از دیدگاه قرآن كریم و روایات اهل بیت رسول خدا صلوات الله علیهم اجمعین:

 

خودارضائى گناهى است بسیار زشت، از دیدگاه علم پزشكى نیز ثابت شده است كه براى بدن ضررهایى بسیارى دارد. حداقل ضرر آن است كه اگر كسى به این كار ادامه دهد، بعد از ازدواج، از همسرش لذت لازم را نمى‌برد و همین مسأله مشكلات زیادى را براى او و خانوداه‌اش به وجود مى‌آورد. در زشتى این عمل همین بس كه امام صادق علیه السلام در این باره مى‌فرماید:

 

ثلاثة لا یكلمهم الله یوم القیامة ولا ینظر إلیهم ولا یزكیهم ولهم عذاب ألیم: الناتف شیبه، والناكح نفسه، والمنكوح فی دبره.

 

سه گروه هستند كه خدا روز قیامت به اینها نگاه نمى‏كند، با اینها سخن نمى‏گوید، اینها را پاكیزه نمى‏كند، و عذاب دردناكى در انتظار آنها است: كسى كه موهاى صورتش را بِكَند،‌ كسى كه خودارضائى كند، كسى كه لواط دهد.

الخصال - الشیخ الصدوق - ص 106.

 

و در روایت دیگرى نقل شده است:

 

سئل الصادق ( علیه السلام ) عن الخضخضة فقال: إثم عظیم قد نهى الله فی كتابه وفاعله كناكح نفسه، ولو علمت بما یفعله ما أكلت معه.

 

از امام صادق علیه السلام درباره خضخضه (استمناء ) سؤال شد، امام علیه السلام فرمود:

گناه بزرگى است كه خداوند از آن در كتابش نهى كرده است، كسى كه این كار را انجام دهد، مثل كسى است كه با خودش نكاح (نزدیكی) كند، اگر آگاه شوم كه كسى این كار را انجام مى‌دهد، حاضر نیستم با او بر سر یك سفره بنشینم.

وسائل الشیعة (آل البیت) - الحر العاملی - ج 28 - ص 364 – 365.

مستدرك الوسائل - المیرزا النوری - ج 14 - ص 355 – 356.

بحار الأنوار - العلامة المجلسی - ج 101 - ص 30 و...

 

اما متأسفانه كسانى كه از اهل بیت پیامبر روى گردانده‌اند، این عمل را نه تنها جایز دانسته‌اند، بلكه راه‌هاى آسان‌تر انجام شدن آن را نیز به پیروان و مقلدانشان یاد داده‌اند.

 

هر چند كه روایت و فتوا در این باره بسیار زیاد است؛ اما ما به چند مدرك در این باره اكتفا مى‌كنیم.

 

7- ابن حزم اندلسى در این باره مى‌نویسد: قال أبو محمد رحمه الله فَلَوْ عَرَضَتْ فَرْجَهَا شیئا دُونَ أَنْ تُدْخِلُهُ حتى یُنْزِلَ فَیُكْرَهُ هذا وَلاَ إثْمَ فیه وَكَذَلِكَ الاستمناء لِلرِّجَالِ سَوَاءٌ سَوَاءٌ لأََنَّ مَسَّ الرَّجُلِ ذَكَرَهُ بِشِمَالِهِ مُبَاحٌ وَمَسَّ الْمَرْأَةِ فَرْجَهَا كَذَلِكَ مُبَاحٌ بِإِجْمَاعِ الْأُمَّةِ...

ابو محمد (ابن حزم نویسنده كتاب) گفته است: اگر زنى چیزى (مثل هویج، خیار و...) را به فرج (آلت تناسلى زنانه) خود بمالد بدون اینكه وارد آن كند، حتى اگر انزال نیز صورت بگیرد (به حالت ارضا كامل برسد)، این كار مكروه است؛ ‌اما گناهى نكرده است؛ همچنین استمناء (خود ارضائی) براى مردان نیز همان حكم را دارد (مكروه است و گناهى نكرده است) زیرا لمس كردن آلت تناسلى با دست چپ (!!!) براى مردان و لمس كردن فرج براى زنان، به اجماع تمام مسلمان جایز است.

 

8- محمد بن سَعِیدِ بن نُبَاتٍ نا أَحْمَدُ بن عَوْنِ اللَّهِ قَاسِمُ بن أَصْبَغَ نا محمد بن عبد السَّلاَمِ الْخُشَنِیُّ نا محمد بن بَشَّارٍ بُنْدَارٌ أنا محمد بن جَعْفَرٍ غُنْدَرٌ نا شُعْبَةُ عن قَتَادَةَ عن رَجُلٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ أَنَّهُ قال إنَّمَا هو عَصَبٌ تُدَلِّكُهُ.

محمد بن سعید از... از پسر عمر نقل كرده است كه او گفته: او (آلت تناسلی) عصب است، آن را مالش بده!!

 

9- وَبِهِ إلَى قَتَادَةَ عَنِ الْعَلاَءِ بن زِیَادٍ عن أبیه أَنَّهُمْ كَانُوا یَفْعَلُونَهُ فی الْمَغَازِی یَعْنِی الاستمناء یَعْبَثُ الرَّجُلُ بِذَكَرِهِ یُدَلِّكُهُ حتى یُنْزِلَ قال قَتَادَةُ وقال الْحَسَنُ فی الرَّجُلِ یَسْتَمْنِی یَعْبَثُ بِذَكَرِهِ حتى یُنْزِلَ قال كَانُوا یَفْعَلُونَ فی الْمَغَازِی.

قتاده از علاء بن زیاد از پدرش نقل كرده است كه آن‌ها در جنگ‌ها این عمل (خود ارضائی) را انجام مى‌دادند، یعنى آن قدر آلتشان را مى‌مالیدند تا انزال صورت مى‌گرفت. از قتاده و حسن (بصری) در باره كسى كه با آلتش آنقدر بازى مى‌كند كه انزال صورت مى‌گیرد، سؤال شد، گفتند كه آن‌ها (صحابه) در جنگ‌ها این كار را مى‌كرده‌اند.

 

 

10- وَعَنْ جَابِرِ بن زَیْدٍ أبی الشَّعْثَاءِ قال هو مَاؤُك فأهرقه یعنی الاستمناء.

از جابر بن یزید نقل شده است كه او «منی» آب شما است، اگر خواستى آن را دور بریز، یعنى خود ارضائى كن.

 

 

11- وَعَنْ مُجَاهِدٍ قال كان من مَضَى یَأْمُرُونَ شَبَابَهُمْ بالاستمناء یَسْتَعْفُونَ بِذَلِكَ قال عبد الرَّزَّاقِ وَذَكَرَهُ مَعْمَرٌ عن أَیُّوبَ السِّخْتِیَانِیِّ أو غَیْرِهِ عن مُجَاهِدٍ عن الْحَسَنِ أَنَّهُ كان لاَ یَرَى بَأْسًا بالاستمناء. وَعَنْ عَمْرِو بن دِینَارٍ ما أَرَى بالاستمناء بَأْسًا. وَالْإِبَاحَةُ الْمُطْلَقَةُ صَحِیحَةٌ عن الْحَسَنِ وَعَنْ عَمْرِو بن دِینَارٍ وَعَنْ زِیَادٍ أبی الْعَلاَءِ وَعَنْ مُجَاهِدٍ وَرَوَاهُ من رَوَاهُ من هَؤُلاَءِ عَمَّنْ أَدْرَكُوا وَهَؤُلاَءِ كِبَارُ التَّابِعِینَ الَّذِینَ لاَ یَكَادُونَ یَرْوُونَ إِلاَّ عن الصَّحَابَةِ رضی الله عنهم.

از مجاهد نقل شده است كه در گذشته مردم به جوانانشان دستور مى‌دادند كه خودارضائى كنند تا به وسیله‌ی آن عفت‌شان حفظ شود !!!.

عبد الرزاق و معمر از ایوب سختیانى یا شخص دیگرى از مجاهد از حسن (بصری) نقل كرده‌اند كه او اشكالى در استمنا كردن نمى‌دیده است. از عمرو بن دینار نیز همین مطلب نقل شده است، اینكه حسن بصرى عمرو بن دینار، زیاد بن أبى العلا و مجاهد آن را به صورت مطلق جایز مى‌دانسته‌اند، درست است. كسانى كه آن‌ها را دیده‌اند، این مطلب را نقل كرده‌اند، این دیدگاه بزرگان تابعى است كه هیچ‌گاه مطلبى را جز از صحابه نقل نمى‌كنند.

إبن حزم الظاهری، علی بن أحمد بن سعید ابومحمد (متوفای456هـ)، المحلی، ج11، ص 392، تحقیق: لجنة إحیاء التراث العربی، ناشر: دار الآفاق الجدیدة - بیروت.

 

 

 

12- ابن قیم الجوزیه، شاگرد ارشد ابن تیمیه حرانی، تئوریسین وهابیت، نقل مى‌كند كه حتى مى‌شود این عمل را به وسیله دست یك دختر خردسال نیز انجام داد:

 

وفی الفصول روى عن أحمد فی رجل خاف ان تنشق مثانته من الشبق أو تنشق انثیاه لحبس الماء فی زمن رمضان یستخرج الماء ولم یذكر بأی شیء یستخرجه قال وعندی أنه یستخرجه بما لا یفسد صوم غیره كاستمنائه بیده أو ببدن زوجته أو أمته غیر الصائمة فإن كان له أمة طفلة أو صغیرة استمنى بیدها وكذلك الكافرة ویجوز وطئها فیما دون الفرج فإن أراد الوطء فی الفرج مع إمكان إخراج الماء بغیره فعندی أنه لا یجوز لأن الضرورة إذا رفعت حرام ما وراءها كالشبع مع المیتة بل ههنا آكد لأن باب الفروج آكد فی الحظر من الأكل.

 

در كتاب فصول از احمد بن حنبل نقل شده است كه اگر مردى در ماه رمضان بترسد كه مثانه یا بیضه‌هایش بر اثر فشار جنسى و یا جمع شدن آب زیاد بتركد، مى‌تواند منى خود را خارج كند. اما نگفته است كه با چه چیزى و چگونه آن را خارج كند.

 

(صاحب كتاب فصول) گفته: از نظر من باید آن را طورى خارج نماید كه روزه دیگران را باطل نكند؛ مثل اینكه با دست خودش یا با بدن همسر و یا كنیزش كه روزه ندارد، استمنا كند.

 

و اگر كنیز خردسال و كوچكى دارد، با دست او استمنا كند، همچنین مى‌تواند با زن كافر در خارج از فرجش نزدیكى كند (مثلا به بدن او بمالد). از دیدگاه من اگر مى‌تواند آبش را بدون دخول در فرج زن، خارج كند، جایز نیست كه داخل فرج كند؛ زیرا وقتى ضرورت رفع شود، بیشتر از آن حرام است؛ مثل سیر شدن با خوردن میته (حیوان مرده) بلكه تأكید در اینجا بیشتر است؛ زیرا تأكید نهى در باب فروج شدید‌تر از باب خوردن است.

الزرعی الدمشقی الحنبلی، شمس الدین ابوعبد الله محمد بن أبی بكر أیوب (مشهور به ابن القیم الجوزیة )، بدائع الفوائد، ج4، ص906، تحقیق: هشام عبد العزیز عطا - عادل عبد الحمید العدوی - أشرف أحمد الج، ناشر: مكتبة نزار مصطفی الباز - مكة المكرمة، الطبعة: الأولى، 1416 - 1996.

 

13- گرد بریدن خربزه، خمیر، پوست و... و دخول در آن، بهتر از استمناء با دست:

 

ابن قیم جوزیه، در جاى دیگر از كتابش، به سنى‌ها نحوه‌ی بهتر انجام دادن خودارضائى را اینگونه یاد مى‌دهد:

 

وإن قور بطیخة أو عجینا أو أدیما أو نجشا فی صنم إلیه فأولج فیه فعلى ما قدمنا من التفصیل قلت وهو أسهل من استمنائه بیده....

اگر كسى هندوانه یا خربزه را گرد ببرد، یا سوراخى در خمیر، پوست دباغى شده، یا مجسمه (ماكت) ایجاد نموده و سپس آلتش در آن داخل كند، بنابر آنچه پیش از این گفتیم، راحت‌تر از خودارضائى با دست است.

]امان از تجربه[

الزرعی الدمشقی الحنبلی، شمس الدین ابوعبد الله محمد بن أبی بكر أیوب (مشهور به ابن القیم الجوزیة )، بدائع الفوائد، ج4، ص905، تحقیق: هشام عبد العزیز عطا - عادل عبد الحمید العدوی - أشرف أحمد الج، ناشر: مكتبة نزار مصطفی الباز - مكة المكرمة، الطبعة: الأولى، 1416 - 1996.

 

14- استمناء در ماه رمضان، روزه را باطل نمی‌كند:

 

مَسْأَلَةٌ وَلاَ یَنْقُضُ الصَّوْمَ حِجَامَةٌ وَلاَ احْتِلاَمٌ وَلاَ اسْتِمْنَاءٌ الرَّجُلِ امْرَأَتَهُ أو أَمَتَهُ الْمُبَاحَةَ له فِیمَا دُونَ الْفَرْجِ تَعَمَّدَ الإِمْنَاءَ أَمْ لم یُمْنِ أَمْذَى أَمْ لم یُمْذِ وَلاَ قُبْلَةٌ كَذَلِكَ فِیهِمَا.

 

مسألة: حجامت، محتلم شدن و استمناء مرد اگر به وسیله‌ی همسر و یا كنیزى كه بر او حلال است، ‌اگر در خارج از فرج او باشد، روزه را باطل نمى‌كند، به قصد خارج شدن منى نیز این كار را انجام دهد یا منى از او خارج نشود...

إبن حزم الظاهری، علی بن أحمد بن سعید ابومحمد (متوفای456هـ)، المحلی، ج6، ص 203، تحقیق: لجنة إحیاء التراث العربی، ناشر: دار الآفاق الجدیدة - بیروت.

 

شاید سنى‌هاى امروزى بهانه بیاورند این مطالب را گذشتگان سنى گفته‌اند،‌ ما قبول نداریم، براى اینكه بهانه نیز باقى نماند، فتواى یكى از بزرگان معاصر اهل سنت نقل مى‌كنیم.

 

15- البانى وهابى كه از او با عنوان «بخارى دوران» یاد مى‌شود، در رد دیدگاه كسانى كه گفته‌اند استمناء روزه را باطل مى‌كند گفته است:

 

ومن (ما یبطل الصیام) قوله: " الاستمناء (إخراج المنی) سواء أكان سببه تقبیل الرجل لزوجته أو ضمها إلیه أو كان بالید فهذا یبطل الصوم ویوجب القضاء " قلت: لا دلیل على الإبطال بذلك وإلحاقه بالجماع غیر ظاهر ولذلك قال الصنعانی: الأظهر أنه لا قضاء ولا كفارة إلا على من جامع وإلحاق غیر المجامع به بعید.

 

وإلیه مال الشوكانی وهو مذهب ابن حزم فانظر "المحلى" (6 / 175 - 177 و205).

 

فكذلك نقول نحن: الأصل عدم الأفطار والجماع أغلظ من الاستمناء.

 

از چیزهایى كه روزه را باطل مى‌كند، خود ارضائى است، چه به وسیله بوسیدن باشد یا بغل كردن، یا به وسیله دست باشد، این كار روزه باطل مى‌كند و باید آن روز را قضا نماید.

 

من (البانی) مى‌گویم: دلیلى براى بطلان روزه با این كار نیست و ملحق كردن آن به جماع (نزدیكی) دلیل آشكارى ندارد. به همین خاطر صنعانى گفته: اظهر (دیدگاه بهتر) این است كه چنین شخصى نه قضا بر او واجب است و نه كفاره بدهد؛ مگر اینكه نزدیكى كند و ملحق كردن غیر نزدیكى به آن بعید است.شوكانى نیز به همین دیدگاه تمایل پیدا كرده و دیدگاه ابن حزم نیز همین است. از این رو من مى‌گویم، با استمناء روزه افطار نمى‌شود و نزدیكى غلیظ‌تر از خودارضائى است.

البانی، محمد ناصر (متوفای 1420هـ) تمام المنة، ج1، ص 418، ناشر: المكتبة الإسلامیة، دار الرایة للنشر، الطبعة: الثالثة – 1409هـ.

 

خدایا، تو را سپاس كه ما را با مكتب نورانى اهل بیت پیامبرت آشنا و افتادن در گرداب ضلالت و گمراهى نجات دادی.