گزارش/نقش شبکه های اجتماعی در شکل گیری انقلاب های عربی

از جمله شبکه های اجتماعی می توان به Facebook ، you tube و tweeter یاد کرد که نه تنها به پربیننده ترین وب سایت اینترنتی تبدیل شده اند بلکه کاربران اینترنتی بیشترین زمان حضورشان در فضای مجازی را در این وب سایت ها می گذرانند.

یکی از امتیازات ویژه ای که شبکه های اجتماعی را مستعد نقش آفرینی در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می کند، استقبال وسیع کاربران اینترنتی از شبکه های اجتماعی است. روزانه حدود 800 هزار نفر عضو جدید به Facebook می پیوندند و درحدود 30 هزار ساعت ویدیو در you tube مشاهده می شود.

تقریباً می‌توان گفت که بیشتر شبکه‌های اجتماعی مطرح در دنیا، از سوی مؤسسات مطرح و وابسته به ایالات متحده آمريکا تأسیس و حمایت شده‌اند و سهم دیگر کشورها در ایجاد و توسعه جهانی شبکه‌های اینترنتی بسیار کم بوده است.

در این راستا، سردمداران و مدعیان حاکمیت استعماری در دنیا، برای کنترل هر چه بیشتر افکار عمومی جوامع، علاوه بر گسترش رسانه‌ها، به تعاریف جدیدی از روابط انسانی نیز دست یافته‌اند تا سیطره خویش را تکمیل سازند.

در حال حاضر هر کاربر اینترنت 22 درصد از زمان آنلاین خود را به شبکه اجتماعی، 21 درصد آن را به جست‌وجو، 20 درصد آن را به مطالعه و خواندن محتوا و 19 درصد آن را به ایمیل اختصاص می‌دهد.

از جمله مواردی که به نظر می‌رسد غرب نه تنها در کشورهای عربی و اسلامی، در تمام کشورهای دنیا آن را تعقیب می‌کند، از بین بردن حسی به نام هویت ملی و دینی افراد است که این امر در گام اول از طریق تضعیف بنیان خانواده و در گام بعدی از طریق نابود کردن تعلقات ملی و دینی رخ خواهد داد.

کارکردهای شبکه های اجتماعی در هر جا متفاوت است و می توان به نقش آنها در مسایل گوناگون اذعان داشت به طوری که انقلاب ها و کارکردهای شبکه های اجتماعی در کشورهای عربی ظرف چند ماه اخیر مثالی برای کارکرد سیاسی مطالب یاد شده است.

شبکه های اجتماعی از یک سو آگاهی افراد را افزایش می دهد و از سوی دیگر آنها را در مناسبات سیاسی درگیر می کند. از آنجایی که فضای عمومی شهری برای گفت وگو به ندرت وجود دارد در نتیجه فضای مجازی تبدیل به نقش آفرینی جامعه مدنی شده است. ویژگی اصلی شبکه های اجتماعی پویایی آنهاست که با توجه به ابزارهایی که در اختیار کاربران قرار می دهند، سبب می شوند تا افراد بهتر بتوانند گرایشات سیاسی خود را نشان دهند.

در واقع فضای آزاد شبکه های اجتماعی باعث می شود تا کاربران بدون هیچ گونه هراسی به ابراز علایق شخصی خود بپردازند. به عبارتی نبود قیود و محدودیت های بسیاری که برای سایر اقسام رسانه وجود دارد، باعث شده تا گستره فعالیت با هدف امنیتی و سیاسی در محیط مجازی افزایش یابد.

شبکه های اجتماعی این امکان را به جنبش های اجتماعی می دهد که روش های سنتی بیان اعتراضات نظیر راهپیمایی، اعتراضات شعارها و استفاده از نماد رهبران مخالف، به شیوه ای آسان تر به کار برده شود. بر  همین اساس شبکه های یاد شده توانمندی بیشتری برای جذب طبقه جوان جامعه و شکل دادن به افکار عمومی دارند.

در ابتدای شکل گیری شبکه های اجتماعی، ایالات متحده تلاش کرد با استفاده از سیستم های نظارتی، کنترل این شبکه ها را در دست گیرد برای نمونه می توان به حذف صفحه های حماس و حزب الله از فیس بوک اشاره کرد که در راستای کنترل شبکه های مذکور قابل بررسی است. اما موج تحولات در خاورمیانه و شمال آفریقا به قدری سریع اتفاق افتاد که شبکه های اجتماعی که خود ابزاری در دست ایالات متحده بود به عاملی در جهت تقابل با اهداف این کشور تبدیل شد. در مجموع به نظر می رسد با وجود آن که انقلاب‌های اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا دارای پیشینه‌ای فرهنگی، مذهبی، سیاسی و اقتصادی هستند اما بروز آنها فطرتی دفعی و آنی دارد. با جرقه ‌ای کوچک جمعیتی بزرگ در یک سو و با یک هدف در مقابل حکومتی مسلط بر اوضاع جامعه یکپارچه می شوند. به نظر می رسد گذشته از وجود مواد لازم جهت بروز انقلاب در این منطقه، شبکه های اجتماعی توانسته اند جرقه تحولات اخیر را شعله ور سازند.

منبع: شفقنا