شکی نیست که خواندن "من دون الله" جایز نیست و قرآن کسانی که "من دون الله" را می خوانند مذمت می کند.

«قُلْ أَ رَأَیْتُمْ شُرَكاءَكُمُ الَّذینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونی‏ ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ[فاطر/۴۰] بگو این شركایى كه به جاى خدا مى ‏خوانید به من بگویید ببینم چه چیزى از زمین را آفریده‏ اند؟»

اما "من دون الله" چه معنایی دارد؟ آیا هر اسمی جز اسم "الله" و سایر نام های او "من دون الله" شمرده می شود؟

قرآن می گوید "من دون الله" سرپرستی وجود ندارد:

«لا یَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِیًّا وَ لا نَصیراً[نساء/۱۷۳] براى خود، غیر از خدا، سرپرست و یاورى نخواهند یافت.»

و هر کسی که " من دون الله" را سرپرست خود بگیرد، مانند عنکبوتی است که سست ترین خانه ها را دارد:

«مَثَلُ الَّذینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِیاءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ[عنکبوت/۴۱] مثَل كسانى كه غیر از خدا را اولیاى خود برگزیدند، مثَل عنكبوت است كه خانه ‏اى براى خود انتخاب كرده.»

و از سویی قرآن غیر الله را سرپرست بر حق و لازم معرفی می کند:

«إِنَّما وَلِیُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ[مائده/۵۵] سرپرست و ولىّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها كه ایمان آورده ‏اند همانها كه نماز را برپا مى ‏دارند، و در حال ركوع، زكات مى‏ دهند.»

کسی که به دنبال حقیقت است، با دقت در همین آیات می یابد که منظور از " من دون الله" هر اسمی غیر از اسم خدا نیست، بلکه هر امری است که در عرض خدا قرار گرفته و خواندن او با خواندن خدای متعال منافات دارد.

«وَ یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً وَ ما لَیْسَ لَهُمْ بِهِ عِلْمٌ[حج/۷۱] آنها غیر از خداوند، چیزهایى را مى‏ پرستند كه او هیچ گونه دلیلى بر آن نازل نكرده است، و چیزهایى را كه علم و آگاهى به آن ندارند!»

اما کسانی که تمسک به آنها، در طول تمسک به خدای متعال قرار گرفته، یعنی تمسک به آنها، در مسیر تمسک به خدای متعال است، و دلیل منطقی برای تمسک به آنها وجود دارد، "من دون الله" شمرده نمی شوند. مانند رسول (ص) که مومنان باید برای کسب مغفرت او را بخوانند و واسطه اش قرار دهند:

«لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحیماً[نساء/۶۴] اگر این مخالفان، هنگامى كه به خود ستم مى‏ كردند (و فرمانهاى خدا را زیر پا مى‏ گذاردند)، به نزد تو مى‏ آمدند و از خدا طلب آمرزش مى‏ كردند و پیامبر هم براى آنها استغفار مى ‏كرد خدا را توبه پذیر و مهربان مى‏ یافتند.»

برای همین قرآن برای شرک باطل، قید عدم داشتن دلیل را ذکر می کند:

«تُشْرِكُوا بِاللَّهِ ما لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً[اعراف/۳۳] چیزى را كه خداوند دلیلى براى آن نازل نكرده، شریك او قرار دهید.»

و در جایی که دلیل الهی وجود دارد، نامی غیر خدا می تواند در کنار نام خدا قرار گیرد و هیچ باطلی نیز رخ ندهد. که در قرآن مکرر نام رسول (ص) در کنار نام خدا قرار گرفته است:

«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ منکم[نساء/۵۹] اى كسانى كه ایمان آورده ‏اید! اطاعت كنید خدا را! و اطاعت كنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیاى پیامبر] را!»

این کار هیچ اشکالی ندارد، چرا که رسول (ص) جدای از خدا و "من دون الله" شمرده نمی شود:

«مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ[نساء/۸۰] کسى كه از پیامبر اطاعت كند، خدا را اطاعت كرده»

بنابراین خواندن غیر خدا با خواندن "من دون الله" فرق می کند و "من دون الله" جایی است که مسیری غیر الهی پیموده می شود. اما آنجا که مسیر، مسیر الهی است، غیر الله، شرک نیست. همانگونه که در طواف به دور کعبه، دچار شرک نیستیم. و همانگونه که در بوسیدن حجر الاسود، به دنبال غیر خدا نبوده ایم و همه اینها در دین ما، جزئی از پرستش الله است.