หนึ่ง. ประเด็นนี้เป็นความเข้าใจที่ไม่ถูกต้อง เนื่องจากบรรดามะอ์ศูมีน(อ.)ล้วนมีความรู้ครอบคลุมทุกแขนงวิชาการอยู่แล้ว[1] ซึ่งไม่จำเป็นต้องศึกษาวิชาการอย่างวิชาฮะดีษจากผู้อื่น ในทางกลับกัน ผู้นำฝ่ายอะฮ์ลิสซุนนะฮ์บางท่านเคยเป็นลูกศิษย์ลูกหาของท่านทั้งทางตรงหรือ ทางอ้อม อาทิเช่น อบูฮะนีฟะฮ์ และมาลิก บิน อนัส[2]

สอง. สิ่งที่อะฮ์ลิสซุนนะฮ์บางคนกล่าวอ้าง แท้ที่จริงแล้วเป็นการรายงานฮะดีษ มิไช่ว่าท่านอิมามศอดิก(อ.)เล่าเรียนวิชาฟิกเกาะฮ์และอุศู้ลแต่อย่างใด คราที่บรรดาอิมาม(อ.)ต้องการจะรายงานฮะดีษจากท่านนบี(ซ.ล.) ซึ่งแม้ในความเป็นจริงไม่จำเป็นต้องระบุสายรายงาน แต่เนื่องจากผู้คนส่วนหนึ่งยอมรับเฉพาะฮะดีษที่มีสายรายงานบรรจบกับ เศาะฮาบะฮ์หรือตาบิอีนเท่านั้น บรรดาอิมาม(อ.)จึงจำต้องปฏิบัติเฉกเช่นคนอื่นๆ อย่างไรก็ดี การที่บรรดาอิมามมะอ์ศูม(อ.)รายงานฮะดีษจากตาบิอีนหรือเศาะฮาบะฮ์ ย่อมมิได้หมายความว่าบุคคลเหล่านี้เป็นครูบาอาจารย์ของบรรดาอิมาม(อ.)แต่ อย่างใด ดังกรณีที่ท่านอิมามศอดิก(อ.)รายงานเหตุการณ์หนึ่งในสมัยท่านอิมามบากิร (อ.)ผู้เป็นบิดา โดยอิมามบากิร(อ.)ได้รายงานถึงท่านนบี(ซ.ล.)ผ่านทางท่านญาบิร บิน อับดุลลอฮ์ อันศอรี เรื่องราวก็คือ:

“อิ มามบากิร(อ.)เริ่มสอนวิชาความรู้โดยได้อ้างอิงฮะดีษถึงพระองค์อัลลอฮ์ ชาวมะดีนะฮ์เห็นเช่นนี้จึงพากันติติงว่า เราไม่เคยเห็นใครบังอาจเท่าเขาเลย เมื่อทราบดังนี้ ท่านอิมามจึงรายงานฮะดีษจากท่านนบี(ซ.ล.) ชาวมะดีนะฮ์ติฉินนินทากันอีกว่า เราไม่เคยเห็นใครพูดปดยิ่งไปกว่าเขาเลย ที่กล้ารายงานฮะดีษจากคนที่ไม่เคยพบกัน เมื่อได้ยินเช่นนั้น ท่านอิมามจึงรายงานฮะดีษจากท่านญาบิร บิน อับดุลลอฮ์ คราวนี้ชาวมะดีนะฮ์ยอมรับฮะดีษของท่าน ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว ท่านญาบิรต่างหากที่เป็นฝ่ายเข้าพบและเรียนรู้ฮะดีษจากท่านอิมามบา กิร(อ.)เสมอมา”[3]

สาม. อนึ่ง ต้องทราบว่า ชีอะฮ์เชื่อว่าหากบรรดาอิมามมะอ์ศูม(อ.)รายงานฮะดีษจากท่านนบี(ซ.ล.) ถือเป็นการรายงานผ่านบรรพบุรุษของท่านนั่นเอง โดยไม่จำเป็นต้องมีสายรายงานอื่นที่ไม่ไช่บรรดาอิมามปรากฏอยู่ด้วย

[3] เชคกุลัยนี, อัลกาฟี,เล่ม 1,หน้า 469 -470,ดารุลกุตุบิลอิสลามียะอ์,เตหราน,ปี 1365