شریف کنجاہی

بسم اللہ الرحمن الرحیم

لوکو دبکو رب اپنے توں جس نے تہانوں پیدا کیتا ہے اک اصلوں، اوسے توں
ایں سنگ وی اس دا پیدا کیتاتے اوہناں دوآں دی راہیں مانھوں زال
کھلا رے اوہنے بے حسابے۔
دبکو رب توں جس دے ناں تے کرو سوال اک دوجے اگے (ساک
بناندے) دےکھو ناتل حق وی پالو کیوں جے اللہ ویکھ رہیا جے سر تے(١)
مال یتیماں دا پرتاؤ، چنگیائی نوں مندیائی وچ بدلو ناہیں، ناہ کھا جاؤ مال
اوہناں دا مال اپنے دے نال رلا کے ایہہ گناہ کبیرہ ہے جے۔
تے جے خوف تہانوں ہووے قول تہاڈا ساہنواں رہسی ناہ یتےماں دے
حق بارے، تاں اوہناں دیاں ماواں وچوں دو تن چار نکاحو، خوف تہانوں
مڑ وی ہووے بے عدلی دا جے، تاں اک نال ای کرو گذارا، یا ہتھ آئیاں
نال پڑھا لؤ کلمے، بے انصافی توں اے چنگا۔
ہسدے متھے مہر نساواں تائیں دیوو، جے کُجھ چھڈن اوہ تہانوں اپنا
مال سمجھ کے ورتو رچدا پچدا گن کے۔
دھن دولت ناہ کرو حوالے کم عقلاں دے اللہ جس نوں ہے سپرد
تہاڈے کیتا، ہاں اس وچوں کھان ہنڈان لئی دیوو نیں ہتھ کشادہ اَتے
بُلاری مِٹھی رکھ کے۔
اوپرے لگدے لفظ:
٭مانھوں: بندے،کھسم ٭زال:زنانیاں، تینویاں، ٭نکاحو: نکاح کرو، ویاہو، ٭نساواں: زنانیاں ٭کشادہ: کُھلا

تسیں یتیماں دی ازمائش کر دے جاؤ جد تائیں ناہ اوہ نکاحی عمرے اپڑن
مڑ جے دل گواہی دیوے اوہ سیانے ہو کھلے نیں، مال اوہناں دا اوہناں
دی جھولی وچ پاؤ اس نوں اج بلے ناہ لاؤ کل اوہ بالغ ہویاں (اس نوں لے
جاون گے)کھاندا پیندا آپ ناہ اُس چوں کھائے، ہاں تنگ دستہ لے سکدا
اے اس دے وچوں جچدا جچدا، مال یتیماں دا پرتاندے کول گواہ وی کوئی
رکھ، بھانویں اللہ آپ اکلا ہے حساب کرن نوں کافی۔(٦)
مرداں واہتے ماپڑیاں تے لگدڑیاں دے چھڈے وچوں حصہ ہے
دے، انجے ہے نساواں واہتے ماپڑیاں تے لگدڑیاں دے چھڈے ہوئے
وچوں حصہ تھوڑا ہووے، بہتا ہووے، حصہ ہے وے متھیا ہویا۔
ونڈاں پاندے ویلے جے کر لگدے یا مسکین یتیم آ ڈھکن نیڑے
اس چوں اوہناں نوں وی دیو، اتے بلاری مِٹھی رکھو۔
ڈرنا بن دا ہے لوکاں نوں،جے اوہ آپ نیانے چھڈن اپنے پچھے ،کیہ کیہ
ناہ اندیشے اوہناں بارے جاگن، اس کر کے اللہ توں دبکن تے گل کرن
وہاری سدھی۔
اوپرے لگدے لفظ:
٭بلے لاؤ: پاسے لاؤ، گل مکاؤ، ٭بالغ: جوان، سُرت مند، ٭تنگ دستہ: غریب، ٭اندیشے: ڈر، خوف

جیہڑے مال یتیماں دا کھا جاندے دھکو زوری، ڈھڈاں دے وچ اگ
اوہ پاندے جھبدے اوہناں بھانبھڑ دے منہ پے جانا ایں۔(١٠)
جمیاں بارے اللہ ایہہ ہدایت کردا، نر دا حصہ ہے برابر دو ناراں دے
جے چھڑیاں دو نارا ں یا ودھ دو توں، تاں دو حصے تن حصیاں
دے ترکے وچوں، جے کر نار اکلی ہووے تاں اَدھ لیسی تے ماں باپ
دوآں نوں چھیواں چھیواں ملسی ترکے وچوں جے پتر لا ولد ناں ہووے،
لاولد ہووے تے ماپے ای وارث ہوون، تاں حق ماں دا تےجے اُتے(باقی پیو
دا) تے جے بھین بھرا وی ہوون تاں ماں دا حق چھیویں اُتے کٹ کٹا کے جو
وصیت اس کیتی دی نالے سر دا قرضہ لاہ کے اس دی خبر تہانوں ناہیں ماں
پیو وچوں، جایاں وچوں، کس توں نفع تہانوں چوکھا(ایسے کر کے) ایہہ ونڈ
اللہ نے پا دتی بے شک ہے علیم حکیم اللہ ای اللہ۔(١١)
زوجاں دے ترکے دے وچوں ادھ تہاڈا جے اوہناں دی آل ناہ
ہووے جے کر ہووے تاں چوتھا اے ترکے وچوں کٹ کٹا کے جو وصیت
اس کیتی سی نالے سر دا قرضہ لاہ کے تے ہے چوتھ اوہناں دے واہتے
کھسم مرے جو ترکہ چھڈ کے تے مر جائے بے اولادا، آل ہووے تاں
اٹھواں ترکے وچوں ہے زوجاں دے واہتے کٹ کٹا کے جو وصیت کھسمے
کیتی نالے سردا لہنا لاہ کے، جے کر مرد کوئی یاعورت ورثہ چھڈے تے
بے مُولی پتر ہووے ہاں بھرا یا بھین ہووے سُو اوہناں وچوں ہر اک دا اے
چھیواں حصہ تے جے کر اوہ ودھ ہوون تاں اوہ بھائی وال تریجے دے
ہوندے نیں کٹ کٹا کے ہر وصیت نالے لہن سرے دا لاہ کے جے ڈنگ مار
ناہ ہوون دونویں(وارثیاں دے واہتے) اللہ ولوں ہے ہدایت ایہہ تہانوں
بے شک ذات علیم حلیم اللہ دی ہے وے۔(١٢)
اوپرے لگدے لفظ:
٭نر: مُنڈا، ٭ترکہ: مرن والے دا مال، ٭لاولد: بے اولاد ٭زوجاں: بیویاں، ٭لہن: قرضہ

حداں ایہہ خدائی ہے نیں جس نے خدا دی اتے رسول اس دے دی منّی
اس نوں باغ نصیب اوہ کر سی کول جنہاں دے وگدے پانی دائم اوہناں
وچ اوہ رہسن اس توں ودھ کے ہور پگینی کیہڑی گاٹی۔(١٣)
تے جس اللہ اتے رسول اس دے دی کیتی نافرمانی تے حداں نوں
اوہنے ٹپیا،اس نوں اگ دے وچ اوہ پاسی ایبھی رہن ہمیشی ہوسی ہوس
عذاب خواری والا اس دے واہتے۔
اوہ رناں جو بے حیائی دے ول آون، اپنے لوکاں دے وچوں ای چار
گواہ بھگتانے بندے جے بھگتیون اوہناں نوں مُڑ گھر بند رکھو موت دیہاڑا
آون تائیں جے ناہ ہور سبیل اللہ دے ولوں اوہناں دی بن جائے۔
آپس دے وچ مرد کرن جے حرکت ایہوا دُوآں نوں ای تنگی دیوو
جے باز آون ٹھیک ہوجاون ہور ناہ اوہناں نوں کجھ آکھو، بے شک اللہ توبہ
سُن دا نالے رحمت کرنے والا۔
نظر کرم دی اللہ ولوں حق اوہناں دا، بدی جنہاں توں نادانستہ ہوئی
ہووے، تے جھبدے کر لین اوہ توبہ، انج دے لوکاں اُتے اللہ نظر
کرم دی کر دیندا اے۔ بے شک ہے علم حکیم اوہ ذات الٰہی۔
نظر کرم دی اللہ اوہناں ول کرے ناہ، کردے رہندے جو بریائیاں
تے جد موت وکھائی دیوے آکھن میری توبہ اج توں، ناہ اوہناں دے ول
ای ہونی، جیہڑے رہ کے کافر موئے، اوہناں واہتے رکھیا ہویا ہے عذاب
دُکھاں دا بھریا۔(١٨)
اے ایمان لیائے لوکو نہیں حلال تہاڈے اُتے دھکو دھکی تسیں نساواں
دے وارث بن جاؤ ناہ ایں تنگ کرو اوہناں نوں دتے چوں کُجھ بھورن
واہتے، جے ناہ فحش کوئی کم اوہناں کیتا ہووے اوہناں نال کرو ورتارا جچدا
بن دا۔
اوپرے لگدے لفظ:
٭نادانستہ: بے خبری وچ، ٭فحش: بھیڑا، جنسی

جے ناہ اوہ تہانوں بھاون(چیتے رکھو) ہو سکدا اے بھاوے ناہ اک شے
تہانوں تے اوسے نوں اللہ کرے تہاڈے حق وچ بہتا چنگا۔(١٩)
جے تہاڈے من وچ آوے اک بی بی دے تھاویں بی بی ہور کرن
دی، تاں پہلی نوں بھانویں کِنا دتا ہووے ماسہ وی ناہ واپس منگو۔ کیہ بہتان
کوئی مَڑھ مُڑھ کے یا حق تلفی ننگم ننگی کر دے ہوئے مال لوو گے۔
کنج اوہ لینا بنے تہا نوں جد اک دوجے وچ کدے ناہ وِتھ ہوندی سی
تے اک پیڈا قول تہاڈا نال اوہناں دے ہے سی۔
اوہناں نال نکاح کرو ناہ، جنہاں نال نکاح تہاڈے پیواں کیتے
ہوون، اج توں پہلاں جو ہویا سو ہویا ایہہ گل بے حیائی والی، کوہجی تے
سی ریت بڑی ای ماڑی۔
ہین حرام تہاڈے اُتے ماواں، جائیاں، بھیناں، پھپھیاں، ماں دیاں
بھیناں، بھین بھرا دیاں جائیاں، دُدھل ماواں، دُدھل بھیناں نالے سساں،
اوہ مترئیاں دھیاں جو تہاڈی جھولی پلیاں، تے جنہاں دیاں مانواں دے
سنگ سُتے ہووو،ماڑ ناہ کوئی جے تسیں ناہ سُتے ہووو، سکیاں نوہاں دی وی
بندش اِنجے اکٹھیاں دو بھیناں دی۔
اج توں پہلاں جو ہویا سو ہویا بے شک ہے غفور رحیم اوہ ذات اللہ دی۔(٢٣)
اوپرے لگدے لفظ:
٭بھاون: چنگیاں لگن، ٭بہتان: جھوٹھا الزام، ٭جائیاں: دھیاں، ٭دُدھل ماواں: اصلی ماں توں اڈ جے بچہ کسے دوجی زنانی دا دُدھ پیوے تے اوہ اوہدی دُدھل ماں ہووے گی،