فقاتلوا ائمة الكفر انهم لا ايمان لهم (1) .
معاویہ نوں قتل کردیو
طبری آپڑی تاریخ وچ لکھدا وے کہ  پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم  نے فرمایا اے:
اذا رأيتم معاوية على منبرى فاقتلوه  
معاویہ نوں اگور  میرے منبر تے ویکھو تا اُس نوں قتل کر دیو۔
اسراں ای  طبری لکھ دا وے کہ ابوسفیان  ہک کھوتے تے بیٹھا ہئیا   معاویہ نے   کھوتے دی رسی پکڑی ہئی تے پیچھو سی معاویہ دا پیرا   کھوتے   دے پچھے ہئیا ۔ تا پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے   اناں  دے متعلق فرمایا اے :
لعن الله الراكب و القائد و السائق  .
معاویہ دی پیدائش  
معاویہ بن ابوسفیان  ہجرت سی ۱۵ سال پیلے    پیدا ہوین ۔تے ۶۰ ھجری   وچ مرا وے ۔
معاویہ دا پیو ابوسفیان ۲۱ سال تکل    مشرکاں دا وڈا ہئیا  تے سردار ہئیا ۔ تے پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم    دے نال مُختلف  جنگاں  لڑیاں  نے ۔ تے فتح مکہ  دے وخت  تلوار دے خوف نال مسلمان ہویا ۔ تے معاویہ بی مسلمان ہویا ۔
معاویہ اہل سُنت عالماں دی نظر  وچ :
معاویہ  دے چار پیو:
«کان معاوية لعمارة بن وليد بن المغيرة المخزومی و لمسافر بن أبی عمرو، و لابی سفيان و لرجل آخر سمّاه و کانت هند امّه من المغيلمات، و کان احبّ الرجال اليها السودا
محمد بن سائب کلبی  کہدین:معاویہ نوں چار پیواں  ول نسبت دتی گئی اے ۔عمارہ بن ولید بن مغیرہ مخزومی تے مسافر بن ابی عمرو ، ابوسفیان تے ہک ہور بندہ ہئیا ہ  کہ جس دا ناں واضح نیکیتا گیا ۔  برے ہو سکدا اے صباح ہو ئے
اے وئے گہل  امام زمحشری نے بی  کیتی اے او لکھ دے وُن :معاویہ چار پیواں دا پُتر اے  تے اس سی بعد اُناں دے ناں لکھ دا وے ۔
معاویہ کافر منافق تے  جہنمی اے:
ابن ابی الحدید : شرح نہج البلاغہ ، ج ۷ ،ص ۲۲۰،مطبوعہ نشر نی  تہران ، دوسرا ایڈیشن       وچ اہل سنت دے بوت وڈے عالم دین  ابنِ  ابی الحدید معتزلی  لکھ دین  کہ : حضرت علی علیہ السلام نال بوت سارے  نبی اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے صحابی ہَئے کیونکہ  اُناں نے نبی اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم  نو ں معاویہ دے مسلمان ہونڑے دے بعد ، اُس تے لعنت کردے سُنڑا ہئیا ۔ تے نبی اکرم  فرماندے  ہئے کہ : معاویہ منافق ، کافر  تے دوزخی بندہ وے ۔ اس بارے  وچ  روایتاں مشہور  وُن ۔
معاویہ دا اسلام نال کوئ تعلق نئیں ہئیا:
يحيي بن عبدالحميد حماني كه جس نوں  ابن معين و تے دوسرے آں نے  موثق قرار دتئے ۔ نے کیا وے کہ  :كان معاويه علي غير مله الاسلام   معاویہ تا  مسلمان نئی ہئیا۔
بیہقی نوں جیڑے ویلے پتہ چلا وے کہ معاویہ  حضرت علی علیہ السلام نال جنگ کرکے  اسلام تے ایمان دے دائرے سی نکُل گیا وے  تا  اُناں نے کیا اے کہ : نئیں جی گہل  اینج دی نینگی  کیونکہ معاویہ  پیلے سی مسلمان ای نئیں ہئیا کہ او اسلام سی خارج ہویا ہوئے ۔بلکہ او تا رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے زمانے  وچ کفر سی  نفاق ول پلُت گیا ہئیا۔ تے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی وفات دے بعد  وت  آپڑے کفر ول پلُت گیا ہئیا ۔
نسائی نوں معاویہ دی مُخالفت وچ مارا گیا وے:
اہل سنت دے  ہک ہو جید تے بوت وڈے عالم دین  نسائی  بی معاویے کولو بُوت نفرت کر دے ہئے  تے اُناں دی کسی بی فضیلت دے قائل نئیں ہئے ۔ اتھو تکل کہ جیڑے ویلے شام اچ  معاویہ دے بار ے وچ اُناں کولو پوچھا گیئے تا  اُناں نے فرمایااے : : لا اعرف له الا لا اشبع الله بطنه یعنی منوں معاویہ دی کوی بی فضیلت پتہ نینگی  منو تا صرف اتنا پتہ کہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم  نے اُناں نوں بد عا دیتی اے تے فرمایا نے :اللہ اس دا پیٹ کدی بی نہ رجا وے ۔ یعنی ہمیشہ کھاناندا روے  برے رجے نا ۔
علامہ جوزی  تے ہور پوت سارے عالماں نے  نسائی  دے قتل ہونڑے دی وجہ اے لکھی اے کہ : إنّ النسائي خرج من مصر في آخر عمره إلى دمشق ، فسئل بها عن معاوية وما جاء في فضائله ! فقال : لا يرضى رأسا برأس حتى يفضل ! فما زالوا يدفعون في خصيتيه حتى أخرج من المسجد وحمل إلى الرملة أو مكة فتوفي بها  یعنی   نسائی آپڑی عمر دے آخری دِناں وچ  مصر سی نکُل کہ  دمشق ول  گئے ان ۔ اُوتھے اُناں کولو  معاویہ  تے اُس دے  فضائل دے بارے  وچ پوچھا گیا تے اُناں نے کیا وے کہ :تُسی  معاویہ نوں  حضرت علی علیہ السلام دی برابر شان دے کے بی  راضی نییگے  ؟ تے ہونڑ تُسی چانداے او کہ  اُس نوں علی سی بی بُلند   برتر  کر دیو ۔ ؟ اُس دی پیشاب ولی جگہ نوں مار مار کے مسیت سی بار لے آے س ۔ اُس نوں " رملہ" یا "مکہ" لے گےان ۔ تے اُناں نے اُتھے ای رحلت فرمائے ۔
طبری کہندا وے کہ : رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے معاویہ تے لعنت کیتی اے ۔
معاویہ  دا  ناں  بوت ناپاک اے
مُخلد شعیری  کہند ین :عبد الرزاق:
  دے  کول درس وچ ہئیاں  کہ معاویہ دے بارے وچ گہل  ہونڑے لگی تے عبد الرزاق نے فورا ای کیا  کہ میری کلاس  نوں ابوسفیان  تے پُتراں دے ناپاک ناواں نال پلید نہ کرو ۔
 کنت عند عبد الرزاق، فذکر رجل معاوية فقال: لا تقذِّر مجلسنا بذکر ولد أبی سفیان
امام علی بن  جعد متوفی  ۲۳۴ھ کہندا وے  کہ : و لکن معاويه ما اکره أن يعذبه الله  اگور اللہ تعالیٰ  معاویہ نوں عذاب دے وے تا منوں  کدی بی بُرا نہ لگ سی ۔
فقاتلوا ائمة الكفر انهم لا ايمان لهم (1) .
معاویہ نوں قتل کردیو
طبری آپڑی تاریخ وچ لکھدا وے کہ  پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم  نے فرمایا اے:
اذا رأيتم معاوية على منبرى فاقتلوه  
معاویہ نوں اگور  میرے منبر تے ویکھو تا اُس نوں قتل کر دیو۔
اسراں ای  طبری لکھ دا وے کہ ابوسفیان  ہک کھوتے تے بیٹھا ہئیا   معاویہ نے   کھوتے دی رسی پکڑی ہئی تے پیچھو سی معاویہ دا پیرا   کھوتے   دے پچھے ہئیا ۔ تا پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے   اناں  دے متعلق فرمایا اے :
لعن الله الراكب و القائد و السائق  .
معاویہ دی پیدائش  
معاویہ بن ابوسفیان  ہجرت سی ۱۵ سال پیلے    پیدا ہوین ۔تے ۶۰ ھجری   وچ مرا وے ۔
معاویہ دا پیو ابوسفیان ۲۱ سال تکل    مشرکاں دا وڈا ہئیا  تے سردار ہئیا ۔ تے پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم    دے نال مُختلف  جنگاں  لڑیاں  نے ۔ تے فتح مکہ  دے وخت  تلوار دے خوف نال مسلمان ہویا ۔ تے معاویہ بی مسلمان ہویا ۔
معاویہ اہل سُنت عالماں دی نظر  وچ :
معاویہ  دے چار پیو:
«کان معاوية لعمارة بن وليد بن المغيرة المخزومی و لمسافر بن أبی عمرو، و لابی سفيان و لرجل آخر سمّاه و کانت هند امّه من المغيلمات، و کان احبّ الرجال اليها السودا
محمد بن سائب کلبی  کہدین:معاویہ نوں چار پیواں  ول نسبت دتی گئی اے ۔عمارہ بن ولید بن مغیرہ مخزومی تے مسافر بن ابی عمرو ، ابوسفیان تے ہک ہور بندہ ہئیا ہ  کہ جس دا ناں واضح نیکیتا گیا ۔  برے ہو سکدا اے صباح ہو ئے
اے وئے گہل  امام زمحشری نے بی  کیتی اے او لکھ دے وُن :معاویہ چار پیواں دا پُتر اے  تے اس سی بعد اُناں دے ناں لکھ دا وے ۔
معاویہ کافر منافق تے  جہنمی اے:
ابن ابی الحدید : شرح نہج البلاغہ ، ج ۷ ،ص ۲۲۰،مطبوعہ نشر نی  تہران ، دوسرا ایڈیشن       وچ اہل سنت دے بوت وڈے عالم دین  ابنِ  ابی الحدید معتزلی  لکھ دین  کہ : حضرت علی علیہ السلام نال بوت سارے  نبی اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے صحابی ہَئے کیونکہ  اُناں نے نبی اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم  نو ں معاویہ دے مسلمان ہونڑے دے بعد ، اُس تے لعنت کردے سُنڑا ہئیا ۔ تے نبی اکرم  فرماندے  ہئے کہ : معاویہ منافق ، کافر  تے دوزخی بندہ وے ۔ اس بارے  وچ  روایتاں مشہور  وُن ۔
معاویہ دا اسلام نال کوئ تعلق نئیں ہئیا:
يحيي بن عبدالحميد حماني كه جس نوں  ابن معين و تے دوسرے آں نے  موثق قرار دتئے ۔ نے کیا وے کہ  :كان معاويه علي غير مله الاسلام   معاویہ تا  مسلمان نئی ہئیا۔
بیہقی نوں جیڑے ویلے پتہ چلا وے کہ معاویہ  حضرت علی علیہ السلام نال جنگ کرکے  اسلام تے ایمان دے دائرے سی نکُل گیا وے  تا  اُناں نے کیا اے کہ : نئیں جی گہل  اینج دی نینگی  کیونکہ معاویہ  پیلے سی مسلمان ای نئیں ہئیا کہ او اسلام سی خارج ہویا ہوئے ۔بلکہ او تا رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے زمانے  وچ کفر سی  نفاق ول پلُت گیا ہئیا۔ تے رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی وفات دے بعد  وت  آپڑے کفر ول پلُت گیا ہئیا ۔
نسائی نوں معاویہ دی مُخالفت وچ مارا گیا وے:
اہل سنت دے  ہک ہو جید تے بوت وڈے عالم دین  نسائی  بی معاویے کولو بُوت نفرت کر دے ہئے  تے اُناں دی کسی بی فضیلت دے قائل نئیں ہئے ۔ اتھو تکل کہ جیڑے ویلے شام اچ  معاویہ دے بار ے وچ اُناں کولو پوچھا گیئے تا  اُناں نے فرمایااے : : لا اعرف له الا لا اشبع الله بطنه یعنی منوں معاویہ دی کوی بی فضیلت پتہ نینگی  منو تا صرف اتنا پتہ کہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم  نے اُناں نوں بد عا دیتی اے تے فرمایا نے :اللہ اس دا پیٹ کدی بی نہ رجا وے ۔ یعنی ہمیشہ کھاناندا روے  برے رجے نا ۔
علامہ جوزی  تے ہور پوت سارے عالماں نے  نسائی  دے قتل ہونڑے دی وجہ اے لکھی اے کہ : إنّ النسائي خرج من مصر في آخر عمره إلى دمشق ، فسئل بها عن معاوية وما جاء في فضائله ! فقال : لا يرضى رأسا برأس حتى يفضل ! فما زالوا يدفعون في خصيتيه حتى أخرج من المسجد وحمل إلى الرملة أو مكة فتوفي بها  یعنی   نسائی آپڑی عمر دے آخری دِناں وچ  مصر سی نکُل کہ  دمشق ول  گئے ان ۔ اُوتھے اُناں کولو  معاویہ  تے اُس دے  فضائل دے بارے  وچ پوچھا گیا تے اُناں نے کیا وے کہ :تُسی  معاویہ نوں  حضرت علی علیہ السلام دی برابر شان دے کے بی  راضی نییگے  ؟ تے ہونڑ تُسی چانداے او کہ  اُس نوں علی سی بی بُلند   برتر  کر دیو ۔ ؟ اُس دی پیشاب ولی جگہ نوں مار مار کے مسیت سی بار لے آے س ۔ اُس نوں " رملہ" یا "مکہ" لے گےان ۔ تے اُناں نے اُتھے ای رحلت فرمائے ۔
طبری کہندا وے کہ : رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے معاویہ تے لعنت کیتی اے ۔
معاویہ  دا  ناں  بوت ناپاک اے
مُخلد شعیری  کہند ین :عبد الرزاق:
  دے  کول درس وچ ہئیاں  کہ معاویہ دے بارے وچ گہل  ہونڑے لگی تے عبد الرزاق نے فورا ای کیا  کہ میری کلاس  نوں ابوسفیان  تے پُتراں دے ناپاک ناواں نال پلید نہ کرو ۔
 کنت عند عبد الرزاق، فذکر رجل معاوية فقال: لا تقذِّر مجلسنا بذکر ولد أبی سفیان
امام علی بن  جعد متوفی  ۲۳۴ھ کہندا وے  کہ : و لکن معاويه ما اکره أن يعذبه الله  اگور اللہ تعالیٰ  معاویہ نوں عذاب دے وے تا منوں  کدی بی بُرا نہ لگ سی ۔