نظرى بر اسامى و القاب حضرت فاطمه معصومه(س)

1. فاطمه

اين مجلله عظيم الشان هم نام حضرت زهرا(س) و فاطمه يا فاطمه كبرى ‏ناميده شده است.

در روايتى درباره مقام والا و عظمت‏شان حضرت زهرا(س)و علت‏ناميده شدن ايشان به فاطمه آمده است:

محمد بن مسلم گفت: از ابوجعفر امام باقر(ع)شنيدم كه فرمود:

فاطمه داراى جايگاهى كنار در جهنم است. وقتى روز قيامت مى‏شود،ميان دو چشم هر نفر، مومن ياكافر نگاشته مى‏شود. آنگاه به كسى‏كه دوستدار اهل‏بيت است و گناهان فراوانى دارد، دستور داد ه‏مى ‏شود به آتش افكنده گردد. وقتى حضرت فاطمه آن شخص را مى ‏بيند، مى‏ گويد: بارالها! مولاى من! مرا فاطمه نام نهادى و به واسطه من‏مى‏خواستى از كسانى كه دوستدار من و ذريه‏ام هستند، درگذرى‏وعده‏ات حق است و تو از وعده‏ات تخلف نمى ‏كنى.

در آن زمان خداوند عزيز و والامرتبه مى‏فرمايد: درست گفتى، تورا فاطمه نام نهادم و مى‏خواستم به خاطرتو از كسى كه دوستت‏دارد، و پيرو توست و به خاندانت علاقمند و پيرو آنان است،درگذرم. پيمانم حق است و من خلف وعده نمى‏كنم؛ به اين سبب به‏بنده‏ام فرمان داخل شدن در آتش را دادم تاتو درباره او شفاعت‏كنى. تو را شفيع قرار دادم تا براى ملائكه و پيامبران وفرستادگانم و صاحبان اين توقفگاه، جايگاه و منزلتت درپيشگاه من‏مشخص شود. هركس را كه ديدى ميان دو چشمش كلمه مومن است، مى ‏گيرى‏ و داخل بهشت مى‏كنى.

حضرت معصومه(س)نيز چون حضرت فاطمه زهرا(س)داراى مقام شفاعت ‏است. و احتمالا ناميده شدن وى به فاطمه بى‏ارتباط بااين مقام‏نبوده است. به هر تقدير به واسطه اين بانوى گرامى بسيارى ازشيعيان داخل بهشت مى‏گردند. در اين‏باره امام صادق(ع) مى‏فرمايد:

«... الا ان للجنه ثمانيه ابواب، ثلاثه منها الى قم. تقبض فيهاامراه هى من ولدى و اسمها فاطمه بنت موسى تدخل بشفاعتها شيعتى‏الجنه باجمعهم.»
آگاه باشيد، براى بهشت هشت دراست؛ سه تا از آنها به سوى قم‏باز مى‏شود. در آنجا بانويى قبض روح مى‏شود. او از جمله‏فرزندانم، و نامش فاطمه دختر موسى است. به شفاعت او همه شيعيان‏داخل بهشت مى‏گردند.
برخى از نويسندگان در توضيح روايت فوق گفته‏ اند:
مقتضاى اين خبر آن است كه از براى آن مخدره(فاطمه معصومه)درنزد خداى تعالى مقام محمودى مى‏باشد كه شفاعت نمودن آن مخدره‏باشد(در)روزجزا. و از براى او نزد خدا شانى است عظيم كه آن‏حضرت و هكذا برادرش حضرت رضا(ع) كه در زيارتش مى‏فرمايد: «ان لك‏ عندالله شانا من الشان.» و هكذا حضرت جواد. دركتاب مفتاح‏الجنان مذكور است كه حضرت رضا فرمود: هركه زيارت كند او راهمچنان است كه مرا زيارت كرده است. گرچه مولف مفتاح معلوم‏نيست، اما از احاديث معتبر نيز(چنين مطلبى)استفاده مى‏شود. درحديث است كه «من زار ذريتهما كانما زارهما» ؛ هركس ذريه حضرت‏حسن و حسين را زيارت كند، مثل كسى است كه خود آنها را زيارت‏كند. حضرت معصومه و حضرت عبدالعظيم حسنى نيز مشمول همين حكم‏مى‏باشند.
آرى، حضرت معصومه از مقام محمود يعنى مقام شفاعت ‏برخوردار است:

يا بضعه الرساله

ياد مدينه كردم       باگوش جان شنيدم
لبيك را زبالا           تا در حرم رسيدم
آيا شد آشكارا        قبرنهان زهرا؟
يا فاطمه زهرسو    با گوش جان شنيدم
بنت امام كاظم        اخت امام هشتم
باشد شفاعتش را    روز جزا اميدم
يا بضعه ‏الرساله،      ما را مران زدرگه
گشتم گداى كويت   از غير، دل بريدم
بر زاده برادر،           جان جواد سوگند
رحمى، اگر چه زير   بارگنه خميدم
يافاطمه، شفاعت    از روسياهى ‏ام كن
تاخلق روز محشر     بينند روسپيدم

2. معصومه

حضرت فاطمه معصومه مستغرق درعبادت، و از آلايش به معاصى و زشتيها پيراسته و عصمت مادرش زهرا(س) در او تجلى نموده است.

براساس پاره ‏اى از روايات، لقب معصومه از سوى امام رضا(ع)به ‏اين بانوى عظيم الشان اعطا گرديد. علامه مجلسى دراين باره‏گويد: امام رضا(ع)درجايى فرمود: «من زار المعصومه بقم كمن‏زارنى‏» هركس معصومه را در قم زيارت كند، مانند كسى است كه مرازيارت كرده است.

3. كريمه اهل‏بيت

حضرت معصومه درزبان علما و فقهاى شيعه به لقب «كريمه‏اهل‏بيت‏» ياد مى‏شود. از ميان بانوان اهل‏بيت اين نام زيبا تنهابه او اختصاص يافته است.
بر اساس روياى صادق و صحيح نسب‏شناس گرانقدر مرحوم آيت‏الله‏سيدمحمود مرعشى نجفى(م 1338 ه .)اين لقب از طرف امام‏صادق(ع)برحضرت معصومه اطلاق شده است. در اين رويا امام‏صادق(ع)به آيت الله نجفى كه با دعا و راز و نياز تلاش پى‏گيرى‏را براى يافتن قبر مطهر حضرت زهرا(س)آغاز كرده بود، خطاب‏فرمود: «عليك بكريمه اهل‏بيت‏» ؛ برتوباد به كريمه اهل‏بيت.

لقبهاى حضرت معصومه(س)از زيارتنامه ‏ها

تاآنجايى كه ما اطلاع يافتيم، سه ‏زيارتنامه براى حضرت معصومه ‏ذكر شده است: يكى از آنها مشهور و دوتاى ديگر غيرمشهور است.
اسامى و لقبهايى كه براى حضرت معصومه در دو زيارتنامه غيرمشهور ذكر شده، به قرار ذيل است:
طاهره(پاكيزه)؛ حميده(ستوده)؛ بره(نيكوكار)؛ رشيده(رشديافته)؛ تقيه (پرهيزكار)؛ رضيه(خشنود از خدا) ؛ مرضيه(مورد رضايت‏خدا)؛ سيده طاهره(بانوى پاكيزه)؛ سيده ‏صديقه(بانوى بسيار راستگو)؛ سيده رضيه مرضيه(بانوى خشنود ازخدا و مورد رضاى او)؛ سيده ‏نساء العالمين(سرور زنان عالم)

لقبهاى ديگر آن بانو

محدثه و عابده و مقدامه (بانوى پيشتاز) از ديگر صفات و القابى ‏است كه براى حضرت معصومه عنوان شده است

محمد اصغرى‏ نژاد