1 - مرگ سرخ از زندگى ننگين بهتر است

امام حسين عليه السلام خود سوار بر شتر شده (و طبق روايتى ديگر اسب) و از لشكر ابن سعد خواست كه ساكت شوند، آنها ساكت شدند، امام شروع به حمد و ستايش الهى نموده و به بهترين صورت مقام ربوبيت را توصيف نمودند، سپس بر پيامبر خاتم صلى الله عليه و آله و ملائكه و رسولان الهى با بيانى رسا و شيوا درود فرستاده و فرمود:

«اى مردم! مرگ و بيچارگى بر شما باد؛ زيرا شما در حال پريشانى و سرگردانى از ما طلب يارى نموديد و ما را به فريادرسى خود فرا خوانديد؛ ما نيز با شتاب براى يارى شما آمديم، اما اينك آن شمشيرى را كه مطابق سوگندتان مى بايستى براى يارى ما از غلاف بيرون بكشيد، بر روى خود ما مى كشيد و اى آتشى را كه براى ما مهيا نموده ايد، همان آتشى است كه قرار بود بر جان دشمن ما و دشمن شما برافروخته گردد. امروز شما براى يارى دشمنان خود و جنگ با دوستان خود جمع شده ايد، در حالى كه آنها نه عدالتى را بر پا كرده اند و نه اميد تازه اى در يارى به آنها وجود دارد.

واى بر شما! آيا قصد داريد كه ما را تنها گذاشته و رها كنيد، بى آن كه حتى شمشيرى در راه كمك به ما از غلاف در آوريد يا خاطرتان از سوى ما پريشان باشد، يا آن كه رأى محكمى اتخاذ نماييد؟ شما همانند ملخ با شتاب و عجله مشغول به اين عمل شديد و چونان پروانه اى دامن بر اين آتش زديد.

از رحمت خدا به دور باشيد اى بردگان اجتماع و اى رانده شدگان از گروه ها و اى تاركين كتاب خدا و اى كسانى كه احكام خدا را دگرگون نموديد و اى گروه گناهكار و اى پيروان شيطان و اى خاموش گران چراغ هدايت نبوى؟

آيا اينان را يارى مى كنيد و ما را تنها و خوار مى گذاريد؟ آرى! به خدا سوگند مى خورم كه اين حيله و نيرنگ (كار جديد شما نيست و) از قديم در شما بوده و اصل و فرع شما را در برگرفته و به آن خو گرفته ايد، شما همچون ميوه پليد و خبيثى هستيد كه حتى در گلوى باغبان خود نيز چون استخوان، گير مى كنيد، ولى براى غاصبين لقمه اى گوارا هستيد.

بدانيد كه اين زنازاده فرزند زنازاده ابن زياد مرا بين دو كار قرار داده: مرا يكى (از اين دو كار) شهادت و ديگرى ذلت (بيعت با يزيد) است. هيهات! و دور باد از ما كه شهادت را قبول نكرده و تن به ذلت دهيم.

(لهوف سيد بن طاووس، ص 137)

2 - غيرت زاده ی زهرا(س)

خدا و رسول او و مؤمنين و دامن هاى پاك و مطهرى كه ما در آن رشد و نمو يافتيم و مردمان با غيرت و جان هاى با عزتى كه تن به ذلت نداده اند، اين اجازه را به ما نمى دهند كه ما مطيع انسان هاى پست شويم و (زندگى ذلت بار را) بر شهادت شرافتمندانه ترجيح دهيم.

بدانيد كه من با همين خاندان اندكم كه ياوران من نيز مى باشند، با شما نبرد خواهم كرد، سپس آن حضرت در ادامه سخنانش اشعارى از «فروة بن مسيك مرادى» را خواند:

«اگر ما (در اين جنگ) پيروز شويم پيروزى عادت ديرين و قديم ما است و اگر شما بر ما چيره شده و ما مغلوب گرديم، باز هم پيروزيم.

اگر ما شكست خورده و به شهادت برسيم، از روى ترس نبوده بلكه روزگار ما سر آمده و اجل ما رسيده و دولت به ديگران روى كرده است.

اگر مرگ از سر عده اى باز شود و از آنان دور گردد، درب خانه كسانى ديگر را به صدا در مى آورد، بزرگان و سروران قوم من به دست شما كشته شدند، همانگونه كه در قرون پيش مردمان نابود گرديدند.

اگر بنا به جاودانگى پادشاهان در اين دنيا بود، پس ما نيز جاويد مى مانديم و اگر بزرگ مردان در اين عالم باقى مى ماندند، ما نيز بايد باقى مى مانديم.

به شماتت كنندگان ما بگو: به خود باز گرديد و ما را شماتت و سرزنش مكنيد؛ زيرا همين مرگى كه گريبان گير ما شده است، زمانى ديگر نيز گريبان گير شما خواهد شد.»

(لهوف سيد بن طاووس، ص 137)

3 - القتل أولى من ركوب العار

امام حسين عليه السلام به لشكر ابن سعد پيشنهاد جنگ تن به تن داد، هر كسى براى مبارزه با حسين عليه السلام به ميدان مى آمد كشته مى شد، تا آن كه عده زيادى از لشكر ابن سعد كشته شدند، امام عليه السلام مى جنگيد در حالى كه اين رجز را مى خواند:

«مرگ بهتر از زندگى مذلت بار است و ننگ بهتر از وارد شدن در آتش دوزخ است».( لهوف سيد بن طاووس، ص 163)

امام حسين (علیه السلام) پيوسته مى جنگيد تا آن كه در كشاكش جنگ، لشكر ميان امام عليه السلام و خيمه ها فاصله انداختند، (غيرت حسين به جوش آمده و) فرياد برآورد: «واى بر شما اى پيروان و شيعيان خاندان ابى سفيان! اگر دين نداريد و از روز قيامت نيز نمى ترسيد، حداقل در اين دنيا آزاد مرد باشيد و اگر آنگونه كه گمان داريد عرب هستيد، پس به اصل و نژاد خويش بازگرديد». (لهوف سيد بن طاووس، ص 163)

شمر كه خدايش لعنت كند: گفت: چه مى گويى اى پسر فاطمه؟!

امام عليه السلام فرمودند: «مى گويم كه من با شما مشغول نبردم و شما با من، و زنان دراين باره گناهى ندارند، پس تا هنگامى كه من زنده ام مگذاريد كه اين سركشان و جاهلان و ستمگران متعرض حرم من بشوند!»

شمر - كه لعنت خدا بر او باد - گفت: اى پسر فاطمه! حرفت را پذيرفتيم. سپس همگى آماده جنگ با آن حضرت شدند.( لهوف ابن طاووس، ص 165)

4 - مظهر غيرت و عزت نفس

از صفات برجسته انسانى يكى هم غيرتمندى است. غيرتمندى و غيرت ورزى به خود و به خاندان و يارانش.

در مورد غيرت ورزى حسين عليه السلام به خويشتن انبوه سخنان افتخارآفرين و اشعار حماسى و سروده هاى پر محتوا و ستم سوزش، به هنگام يورش قهرمانانه به سپاه دشمن، بلند آوازه و شناخته شده است.

همانگونه كه عملكرد غيرتمندانه و افتخار آفرين او بسيار است، كه اينكه يك نمونه آن را كه قلب ها را جريحه دار مى سازد، مى نگريم:

در روز جاودانه عاشورا هنگامى كه آن حضرت بر اثر شدت زخم ها و ضربت كارى عنصر ددمنشى به نام صالح بن وهب، توان نشستن بر فراز مركب و ادامه دفاع را از دست داد و به طرف راست چهره مقدسش، بر روى خاك افتاد؛ همان ويژگى غيرتمندى و عزت نفسش بدو اجازه آرميدن بر روى خاك و شنيدن شماتت دشمن بى فرهنگ را نداد؛ به همين جهت با زحمت بسيار بپا خاست و اين بار بر روى پاى خويش به دفاع از حق پرداخت.

پس از چندى شدت صدمات وارده، قدرت ايستادن را نيز از او سلب كرد، به ناچار در وسط ميدان نبرد نشست و در حالى كه حلقه محاصره بر او تنگ تر مى شد، غيرتمندانه و شجاعانه به دفاع از حق ادامه داد. اين مرحله نيز با شدت يافتن زخمهاى و ادامه خونريزى غير ممكن شد و پيشواى غيرتمندان عالم، در واپسين لحظات شهادت قرار گرفت، اما شگفتا كه در آن لحظات نيز به زحمت بپا مى خاست و بر خاك مى افتاد تا دشمن، كار او را تمام شده ننگرد و جرأت جسارت و شماتت نيابد... .(بحارالانوار، ج 45، ص 54 و 55).

غيرتمندى و غيرت ورزى او در مورد خاندانش نيز درس آموز و شنيدنى است. او تمام تلاش خويش را براى تدابير دفاعى به كار گرفت. با حفر خندق بر اطراف خيمه ها، با افروختن آتش هاى شعله ور و پر شراره در درون خندق (بحار الانوار، ج 45، ص 4) و با فرا خواندن پياپى دشمن زبون، كه:

«أقصدونى بنفسى و اتركوا حرمى؛

شما با من در پيكاريد نه با خاندانم، پس به خيمه ها نزديك نشويد».

و اين غيرتمندى به جايى رسيد كه با شنيدن خبر هجوم به خيمه ها، آب گوارايى را كه با زحمت بسيار بدان دست يافته و براى نوشيدن به دهان نزديك ساخته بود، به زمين پاشيد و با همان حالت عطش براى دفاع از خيمه ها شتافت.

(ويژگيهاى امام حسين عليه السلام ص 147).