سنگ بنای خانه خدا را کدام پیامبر گذاشت؟

زمان بنای کعبه به درستی روشن نیست. احادیث و اقوال مورّخین به دو دسته کلی قسمت می شود.

دسته نخست می‌گویند: حضرت ابراهیم کعبه را ساخته و پیش از ایشان خانه‌ای با نام کعبه نداشته ایم. دسته دیگر معتقدند که کعبه پیش از حضرت ابراهیم علیه السّلام ساخته شده و ایشان آن را تجدید بنا کرده اند. بسیاری از این دسته، بانی بیت را حضرت آدم علیه السّلام می دانند.

برای جمع میان دو قول می توان گفت که کعبه توسط حضرت آدم علیه السّلام و در موضعی از پیش تعیین شده ساخته شد، ولی با طوفان نوح از بین رفت. پس با راهنمایی خداوند و به دست ابراهیم علیه السّلام این بنا تجدید و مراسم عظیم و مناسک و عبادت بزرگ حجّ به آن حضرت تعلیم شد. به عبارت دیگر، حضرت ابراهیم نقشی هم پایه حضرت آدم علیه السّلام در حیات کعبه دارد.

روایت اهل بیت (ع) از ساخت خانه خدا

پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله: خداوند جبرئیل را نزد آدم و حوا فرستاد و به آن دو فرمود: برای من خانه‌ای بسازید. جبرئیل برایشان نقشه کشید. آدم حفر می کرد و حوّا (خاک را) منتقل می کرد، تا به آب رسید.

از زیر آن ندا آمد: بس است ای آدم! پس چون خانه را ساختند، خداوند به او وحی فرمود که برگرد آن طواف کند و به او گفته شد: تو اولین کسی و این اولین خانه است. سپس قرنها گذشت، تا آن که حضرت نوح آن را دیدار کرد، بعد قرنها گذشت، تا آن که حضرت ابراهیم، پایه های آن را برافراشت.

امام باقر علیه السّلام : امّا آغاز این خانه، چنان بود که خداوند به فرشتگان فرمود: "من در زمین جانشین قرار می‌دهم". فرشتگان پاسخ دادند: "آیا در آن کسی را قرار می‌دهی که در آن فساد می کند و خونها را می ریزد؟" .

خداوند از فرشتگان روی گرداند. آنها دیدند که این رویگردانی از خشم خداست. پس به عرش او پناهنده شدند. خداوند به یکی از فرشتگان فرمان داد تا در آسمان ششم، در برابر عرش او خانه ای برایش بسازد به نام "ضُراح" ، که آن را برای آسمانیان قرار داد که هر روز 70 هزار فرشته طوافش می کنند و باز نمی گردند و استغفار می کنند.

پس چون آدم به آسمان دنیا فرود آمد، خداوند فرمانش داد که این خانه را ـ که در مقابل آن بود ـ ترمیم کند. پس خداوند این را برای آدم و نسل او قرار داد، همچنان که آن خانه را برای آسمانیان قرار داده بود.

امام باقر علیه السّلام : خداوند فرشتگان را فرمان داد که در زمین برای او خانه ای بسازند، تا هر که از فرزندان آدم گناه کند، بر گرد آن طواف نماید ـ آن گونه که فرشتگان عرش خدا را طواف می کنند ـ تا از آنان خشنود شود، همچنان که از فرشتگان راضی شد. پس در محلّ کعبه، خانه ای ساختند که زمان طوفان بالا برده شد، که اکنون در آسمان چهارم است، هر روز 70 هزار فرشته بر گرد آن طواف می کنند و هرگز به سوی آن بر نمی گردند. حضرت ابراهیم هم برپایه همان، کعبه را بنا نهاد.

ابو خدیجه: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: چرا کعبه را بیت العتیق (خانه آزاد) نام نهاده اند؟ فرمود: خدای متعال از بهشت، حجرالأسود را برای آدم فرود آورد. خانه کعبه دُرّی سفید بود.

پس خداوند آن را به آسمان بالا برد و پایه اش باقی ماند. پس آن در مقابل این خانه است، هر روز 70 هزار فرشته وارد آن می شوند که هرگز دوباره به سوی آن بازنمی گردند. خداوند به ابراهیم و اسماعیل علیهما السّلام فرمان داد، که کعبه را بر همان پایه ها بنا نهند.

امام باقر علیه السّلام : چون خداوند، آدم را از بهشت فرود آورد، فرمود: من همراه تو خانه ای فرود می آورم که بر گرد آن طواف شود، آن چنان که عرش من طواف می شود و نزد آن نماز خوانده شود، همچنان که نزد عرش من نماز خوانده می شود. زمان طوفان، خانه به بالا برده شد.

پیامبران خانه خدا را حج می کردند ولی جای آن را (دقیقاً) نمی دانستند، تا آن که خداوند جای آن را برای حضرت ابراهیم مشخّص کرد. او هم خانه را از (سنگِ) پنج کوه بنا کرد: کوه حرا، ثَبیر، لبنان، طور و حمر.

امام صادق علیه السّلام: جایگاه کعبه، سرزمینی مرتفع و سفید بود که همچون خورشید و ماه می درخشید، تا آن که از دو فرزند آدم، یکی آن دیگری را کشت، پس سیاه شد. چون آدم فرود آمد، خداوند همه جای آن زمین را برای او بالا آورد، تا آن را دید. سپس فرمود: همه این از آنِ توست. گفت: خدایا، این زمین سفید درخشان چیست؟ فرمود: آن زمین من است.

امام علی علیه السّلام در شرح یکی از آیات قرآن می فرمایند: اولین خانه ای که برای مردم قرار داده شد و خجسته بود و در آن هدایت و رحمت و برکت بود (کعبه بود) و ابراهیم نخستین کسی بود که آن را بنا کرد. سپس قومی از عرب و ازطایفه جُرهُم آن راساختند. سپس ویران شد، قریش دوباره آن را بنا کرد.

منبع: موعود