انقلاب اسلامی ایران؛ بزرگترین انقلابها در تمامی ادوار تاریخی می‎باشد. زیرا علاوه بر آنکه ماهیت یک رژیم را پس از 2500 سال حاکمیت مطلقة شاهنشاهی تغییر داد، موجب بارور شدن معنویت و دین در میان تودة مردم شد. این انقلاب که به تأسیس نظام جمهوری اسلامی و به عبارتی حکومت اسلامی منجر شد، باعث وحشت و دلهره در میان سردمداران طاغوت در سر تا سر عالم شد تا جائی که نخست‎وزیر وقت رژیم اشغالگر قدس این انقلاب و حکومت را (تعبیر به زلزله‎ای کرد که لرزه بر سلطه‎گران بین‎المللی و صهیونیسم وارد ساخت و کاخ آمال شیطانی آنان را بر سرشان آوار نمود)[1]. بدیهی است انقلابی که چنین اثرات گسترده، بنیانی و ماندگار در پی داشته است، حساسیت‎هایی را هم متوجه خود می‎سازد. عده‎ای در صددند تا بتوانند پاسدار و تعمیق دهندة انقلاب و ارزشهای آن باشند و عده‎ای هم بدنبال این مسئله هستند که بتوانند راه‎های نفوذ در این انقلاب را بیابند و با ایجاد انحراف در آن از تأثیراتش در امان بمانند و یا آنکه اگر توانستند، زمینه‎های تضعیف و سقوط آن را فراهم سازند.
دستة اول؛ خودیها و یاران انقلاب می‎باشند و دستة دوم؛ غیر خودیها و دشمنان انقلاب. در دستة اول که خوشبختانه شامل اکثر آحاد ملّت ما می‎شوند یک گروه و صنف وظیفة سنگین‎تر و حساس‎تری نسبت به دیگران دارند. این گروه همانا روحانیون و طلاب عزیز می‎باشند چرا که این انقلاب و نظام به رهبری آنان و کمک مردم و صد البته عنایات الهی «جلّ اسمه» به پیروزی رسیده و ادامه هم دارد. با این حساب مشخص است که وظیفة طلاب و روحانیون، بویژه طلاب جوانی مانند شما دوست ارجمند بسیار سنگین و حیاتی است. ما هم معتقدیم که همة دلسوزان به نظام و انقلاب و امام (ره)‌ بویژه طلاب و روحانیون باید حساسیت بیشتری نسبت به حفظ و حراست نظام در برابر توطئه‎های دشمنان قسم خوردة انقلاب و امام داشته باشند. اما سؤال اینجاست که وظیفة ما واقعاً به چه صورت قابل اجرا است؟ در پاسخ به این پرسش باید بگوئیم که یک طلبة علاقه‎مند به نظام و امام در وهلة امر باید آسیب‎هایی که متوجة انقلاب و نظام می‎شود را بشناسد تا در مقابل این آسیب‎ها از انقلاب پاسداری نماید. ابتدا باید دید منظور از آسیب‎شناسی چیست؟
آسیب‎شناسی «Pathoroghy» یعنی شناسایی آن دسته از عوامل مهم و مؤثری که به وجود آمدن و تداوم حیات آنها می‎تواند فرآیند تحقق اهداف هر نظامی «سیستمی» را متوقف و یا به صورت محسوس کند نماید.[2]
آسیب‎شناسی انقلاب اسلامی ایران، به معنی بررسی واقع بینانة مشکلات، اشکالات، انحرافات، آفات، تحریفات و موانع رشد و کمال انقلاب اسلامی است. مراد از آسیبها و آفات، اموری هستند که می‎توانند دستیابی انقلاب اسلامی را به‌آرمانها و اهداف خود، کند یا ناممکن سازند.[3] در هر صورت مفروض ما هم این است که انقلاب موجودی زنده است که در نقطه‎ای متولّد و به سوی هدفی مطلوب در حال حرکت می‎باشد. این حرکت شرایط و زمینه‎های مساعدی می‎خواهد و ممکن است موانع و آسیبهایی هم در راه آن ایجاد گردد.
این آسیب‎ها چه بسا موجب کندی حرکت انقلاب می‎شود و اگر دلسوزان و حامیان انقلاب این مانع و آسیب را معالجه نکنند و جلوی آن را نگیرند این آسیب مانند یک غدّة سرطانی پیشرفت می‎کند و تمامی بدنه نظام و انقلاب را از بین برده و متلاشی می‎کند. با این حساب باید در این مورد راه کار و تدبیری اندیشید. همان طوری که گفته شد ابتدا باید آسیب‎ها را شناخت و بعد راه جلوگیری از آن را آموخت.
آسیب‎های موجود در انقلاب اسلامی:‌
الف: آسیب‎شناسی فرهنگی ====== آندُلُسیزه کردن جامعه:
در تحولات اجتماعی پس از نقش محوری خواص، نخبگان، اندیشمندان و نیز حاکمان، نقش توده‎ها و حمایت و پشتیبانی ملّی آنان تأثیرگذار و در صف اول این حرکت، حضور مؤثر نسل جوان جامعه چشمگیر است. با این توضیح باید گفت آنچه در اندلس «اسپانیای فعلی» در سدة 15 میلادی به وقوع پیوست، نمونة تلخ و غمباری است که می‎تواند بهترین گواه اهمیت نسل جوان باشد؛ چرا که روزگاری که اسلام با سپاهی اندک اما متشکل از سربازان جوان و فداکار اسپانیا را فتح کرد، آنچه ذهن معاندان بسط فرهنگ اسلامی را به خود مشغول ساخت، از پای در آوردن بازوهای این نظام تازه شکل گرفته بود و به این منظور نوک پیکان تهاجم آنان به سوی جوانان سرزمین اندلس قرار گرفت. مهمترین ابعاد طرح دشمنان در این خصوص عبارت بودند از:
1. اعزام مبلغان مسیحی در اجتماعات و بین مردم به منظور تشکیک در دین اسلام.
2. ایجاد 4 دانشگاه بزرگ در پایتخت اندلس با اساتید مسیحی، که برای تحصیل رایگان جوانان مسلمان تأسیس شده بود.
3. تأسیس پارک برای جوانان مسیحی و رها کردن عده‎ای دختر تعلیم داده شده، این امر موجب شد که جوانان مسلمان در اوقات فراغت خودکه تا قبل از آن با تمرین تیراندازی و سوارکاری و مباحث علمی پر می‎کردند؛ اکنون با دختران مسیحی سرگرم شوند.
4. تأسیس کلوپهای مجلل مجانی برای جوانان مسلمان با پذیرایی زنان و دختران.
5. خرید باغهای انگور پایتخت و تبدیل آن به شراب و در اختیار گذاشتن آن برای جوانان مسلمان دانشجو.[4]
این برنامه‎ها همراه با سایر اقدامات اقتصادی و تجاری و با وجود ضعف حکومت مرکزی اسلامی، توانست قبح گناه را در نظر جوانان مسلمان بشکند و آنان را گرفتار مسائل ضد اخلاقی و ضد دینی کند. نتیجة این تلاشها آن بود که از اسپانیای مسلمان یک طبل تو خالی ساخته شد که عاقبت با هجوم ارتش صلیبی، کنگره‎های عمارت آن فرو ریخت. در جوامع امروزی، به ویژه در جوامعی مانند جامعه جوان ایران، پروژة آندلسی کردن و تخریب فرهنگی در قالب‎های پیچیده و پر زرق و برق و گمراه کننده انجام می‎شود که ذکر همة این موارد از حوصلة بحث خارج است. جان کلام آنکه یکی از مهم‎ترین آسیب‎هایی که متوجة نظام ماست؛ بحث آسیب‎های فرهنگی است که یک نمونة‌آن را در قالب بحث اندلسیزه کردن خدمتتان عرض کردیم. آسیب‎های فرهنگی دیگر را فقط به اختصار نام می‎بریم:
1. عدم پویایی ایدئولوژی و ناتوانی در پاسخگویی به نیازها و شرائط جدید.
2. اختلاف بین حوزه و دانشگاه.
3. اختلاف روحانیون با هم.
4. عدم تهذیب و دنیاگرایی مسئولین و روحانیون.
5. غفلت از محرومین جامعه.
6. گسست فرهنگی بین نسل انقلاب با نسل‎های بعدی.
7. تقویت کانون‎های فکری همخوان با دشمن و .....
ب: آسیب‎شناسی سیاسی، اجتماعی ======= با لکانیزه کردن جامعه و کشور:
یکی از آسیب‎هایی که در ابعاد سیاسی و اجتماعی، انقلاب اسلامی و نظام برآمده از آن را مورد تهدید قرار می‎دهد، تهدید وحدت ملّی و تمامیت ارضی است که از آن به بالکانیزه شدن یاد شده است. منظور از بالکانیزه شدن، اجرای طرح تجزیة قومی و سرزمینی اعمال شده در اروپای مرکزی و منطقة بالکان است که در مورد کشورهایی که دارای قومیت‎های مختلف هستند، اعمال می‎شود. در اینجا این واژه علاوه بر حوزة تمامیت ارضی در مورد تهدیدات و چالش‎هایی که متوجه وحدت و همدلی فرزندان ایران اسلامی است بکار گرفته شده است. بی‎شک یکی از آسیب‎های جدی و جبران ناپذیر جوامع انقلابی و نهضتها، عامل تفرقه و اختلاف در جمع وفاداران انقلاب و نظام برآمده از آن است. عامل شکست نهضت مشروطیت و نهضت ملی نفت، چیزی جز تفرقه، دو دستگی و نفوذ عناصر بیگانه و فرصت‎طلب در میان وفاداران به نهضت نبوده، سیاست «تفرقه بیانداز و حکومت کن» به عنوان یکی از شگردهای مؤثر دشمن در ناکام ساختن نهضت‎ها، در حافظة تاریخی این ملت وجوددارد. این نکته از آموخته‎های مهم امام راحل (ره) در تاریخ این مرز و بوم است و به همین جهت مبارزه با این سیاست، در اولویت دستور کار ایشان قرار داشت.
غیر از سیاست ایجاد تفرقه از سوی استکبار که به عنوان یک آسیب سیاسی بسیار مهم تلقی می‎شود برخی دیگر از آسیب‎های سیاسی و اجتماعی که انقلاب ما را مورد تهدید قرار می‎دهند از این قرارند:[5]
ا. تضعیف ولایت فقیه. 2. ترویج جدایی دین از سیاست. 3. اختلاف بین مسئولین. 4. عدول از اصل نه شرقی و نه غربی. 5. نفی صدور انقلاب اسلامی. 6. تضعیف ارگان‎ها و نهادهای قانونی کشور. 7. روی کار آمدن عناصر فرصت‎طلب و مخالف انقلاب. و.......
ج: آسیب‎های اقتصادی:
در بعد مسائل اقتصادی هم انقلاب ما آسیب‎های فراوانی از جانب دشمنان داخلی و خارجی خورده است که این موارد را نیز با ذکر جزیی آنها ذکر خواهیم کرد:
1. فاصلة طبقاتی و تبعیض بین فقیر و غنی.
2. تفسیر غلط از مکتب اقتصادی اسلام: حضرت امام در وصیت‎نامة سیاسی و الهی خود، با توجه به برداشت‎های غلطی که از احکام نورانی اسلامی در خصوص مسایل اقتصادی وجود دارد، اسلام را مخالف با سرمایه‎داری ظالمانه و بی‎حساب و محروم کننده توده‎های تحت ستم و مظلوم و همچنین مخالف مرام کمونیستی که مالکیت فردی را لغو می‎کند می‎دانند.[6]
3. فشار اقتصادی بر مردم. 4. دولتی کردن اقتصاد. 5. وابستگی اقتصادی.
6. بی‎توجهی به توسعه کشاورزی. 7. کم‎کاری و بیکاری. 8. مصرف‎گرایی و تجمل‎پرستی و رفاه‎طلبی.
راه‎های برخورد با توطئة دشمنان برای حفظ انقلاب:
مواردی که ذکر شد، خلاصه‎ای از ده‎ها آسیبی است که چه از داخل و چه از خارج بر انقلاب و نظام ما وارد می‎شود.
لذا باید دید راه برخورد با این توطئه‎ها که از سوی دشمنان ما هم اعمال می‎شود چیست؟
در پاسخ به این سوال راهکارهای متعددی ارائه می شود که برخی از آنها عبارتند از :
1. تداوم آموزش مکتبی: باید دانست که انقلاب ما در سایة مبارزه مکتبی به پیروزی رسید و در کل یک انقلاب مکتبی است بر این اساس باید متذکر شد که انسان هیچگاه به حد کمال نهایی نمی‎رسد و همواره در جهت تکامل است و به هر اندازه که رشد کند احساس می‎کند که محتاج‎تر است و از طرفی حرکت نکردن و ماندن و سکون، ضعف می‎آورد، و انسان را می‎پوساند. بنابراین آموزش‎های تئوری، شناخت هر چه بیشتر اسلام و مسائل قرآن و نهج‎البلاغه و احادیث اصول کافی و ... افق دید او را گسترده‎تر می‎کند . بنابر این یک فرد متعهد به انقلاب باید در وهلة اول خود را مأنوس و متعهد به کلمات نورانی قرآن، نهج‎البلاغه و سایر کتب نورانی نماید.
2. حفظ روحیه تهاجمی انقلاب: باید دقت کرد که هنوز ریشه‎های فاسد نظام طاغوت در همة نهادهای جامعه از بین نرفته است و آثار فرهنگ شاهنشاهی هر چند کم‎رنگ شده است اما هنوز هم وجود دارد و لذا باید با آن در حال مبارزه دائمی باشیم. از طرف دیگر مستضعفین جهان چشم به انقلاب و نظام ما دوخته‎اند ضمن اینکه امروزه تهاجم فرهنگی و اقتصادی پس از تهاجمات نظامی، کشور و نظام ما را مورد تهدید قرار داده است. وظیفة دلسوزان و علاقه‎مندان این است که بدانند که باید به استقبال دشمن رفت و وقتی دشمن پشت کرد به تعقیب او پرداخت نه آنکه منتظر بمانیم تا دشمن سر برسد و ما مجبور به دفاع از خود باشیم. امام علی ـ علیه السلام ـ می‎فرمایند: «فوالـ... ماغزی قوم قط فی عقر دارهم الا ذلوا»[7] یعنی هیچ قومی جنگ را به داخل خانه خودنکشانید مگر آنکه شکست خورد. هر گونه عقب‎نشینی از مواضع اصولی موجب جری شدن دشمن خواهد شد. در همین ایام؛ همة ما تأکیدات مکرر رهبر عزیزمان مبنی بر عدم ترس در مقابل دشمن را شنیده‎ایم . پس این وظیفة اساسی باید همیشه نصب العین همة ما باشد که یک دلسوز واقعی انقلاب باید مانند امام خمینی (ره) و رهبری، جسور و نترس باشد و در مقابل دشمنان روحیه تهاجمی داشته باشد نه تدافعی.
3. تداوم راه و یاد امام خمینی (ره): مقام معظم رهبری در این مورد می‎فرمایند: «ما نباید بگذاریم نظام اسلامی از ریشة خود «امام» جدا شود.»[8]
4. پافشاری بر اصول و ارزش‎های الهی انقلاب: یک علاقه‎مند به انقلاب باید حتماً پافشاری منطقی و عقلانی بر سر مواضع و اصول ارزشی انقلاب داشته باشد تا دشمن جرئت اهانت و گستاخی و توطئه را به خود راه ندهد.
5. حفظ ارتباط با خدا و اخلاص در عمل و تعمیق معارف اسلامی: امروزه وظیفة مهم همة مردم؛ بویژه طلاب و روحانیون تهذیب نفس و حفظ ارتباط معنوی باخداست. رهبر انقلاب می‎فرمایند: «راه نجات، صلاح و پیروزی بر دشمن خبیث، حفظ ارتباط با خدا، توکل به او، نترسیدن از دشمنان خدا و با همه وجود حمایت و حراست از جمهوری اسلامی است».[9]
6. دشمن‎شناسی و تداوم مبارزه با دشمن و حفظ آمادگی دفاعی: معظم له در این مورد تأکید می‎کنند: «کشور و ملّت ایران به مناسبت سوابق تاریخی، اقتصادی و سیاسی که در دنیا برای خود تعریف کرده است دشمنانی دارد»[10] ایشان در جای دیگر می‎فرمایند: «ما آمادگی برای دفاع از انقلاب را همیشه لازم می‎دانیم، نباید روزی بر ما بگذرد که اهمیت آمادگی عمومی، مغفول عنه واقع شود».[11]
7. خسته نشدن و جذب دنیا و راحت آن نگردیدن: ایشان می‎فرمایند: «هدف عمده آمریکا و استکبار این است که انقلاب و جمهوری اسلامی و ملت ایران را وادار کند که اعلان نماید از حرف خود و حرف امام برگشته است .... امروز اگر می‎خواهید ایران عزیز و سربلند بشود .... راهش ایستادگی در مقابل توقعات دشمن است».[12]
8. طرد کامل فرهنگ منحط غربی: رهبری در این مورد نیز می‎فرمایند: «فرهنگ غرب، فرهنگ برنامه‎ریزی برای فساد است، فرهنگ دشمنی و بغض با ارزش‎ها و درخشندگی‎ها و فضیلت‎های انسانی است .... جوانان عزیز! دشمن روی شما سرمایه‎گزاری زیادی می‎کند، حواستان جمع باشد ....».[13]
جمع‎بندی مطالب: با توجه به نکاتی که اجمالاً ذکر کردیم در یک کلام باید جواب دهیم که وظیفة همه ما در قبال انقلاب آنست که ابتداء باید آسیب‎ها و آفاتی که نظام و انقلاب ما را تهدید می‎کند، دقیقاً بشناسیم. سپس با توجه به راه‎کارهایی که ذکر کردیم در مقابل این توطئه‎ها و آفات بایستیم. البته همان طوری که قبلاً نیز عرض کردیم وظیفة طلاب ارجمند بسیار حساس‎تر است. یک طلبه باید ضمن عمل به مواردی که ذکر کردیم؛ غیر از آن دشمنان واقعی این نظام را بشناسد و همیشه خدا و رضایت او و خلق او را در نظر داشته باشد ضمن اینکه گوش به فرمان رهبر خردمند باشد و بدون اجازه و ارادة ایشان دست به اقدامات شخصی در جهت مقابله با توطئه و فسادهای موجود نزند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ویژگی‎های انقلاب اسلامی در دیدگاه مقام معظم رهبری، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، تهران.
2. رمز تداوم انقلاب در نهج‎البلاغه، محمد محمدی ری شهری، انتشارات یاسر، تهران.
3. عوامل فساد و بدحجابی و شیوه‎های مقابله با آن، احمد رزاقی. انتشارات سازمان تبلیغات، تهران.
پاورقی ها:
[1] . ویژگی‎های انقلاب اسلامی در آیینة مقام معظم رهبری – مؤسسه فرهنگی قدر ولایت – ص 5.
[2] . مدلی بر آسیب‎شناسی انقلاب اسلامی – حسن بنیانیان – آسیب‎شناسی انقلاب اسلامی «مجموعه مقالات» ص 128.
[3] . آسیب‎شناسی انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره) «مجموعه مقالات» علی ذوعلم – دفتر نمایندگی رهبری در دانشگاه شریف، ص 25.
[4] . ده گفتار پیرامون انقلاب اسلامی – دکتر محمدرضا مجیدی – دفتر نشر معارف – چاپ اول – 1382 – تهران – صص 120 – 118.
[5] . همان، ص 122.
[6] . صحیفة امام، ج 10، ص 348.
[7] . نهج البلاغه، خطبة 27.
[8] . حدیث ولایت، ج 1، ص 334.
[9] . همان، ج 1، ص 96.
[10] . بیانات ایشان در حرم امام رضا ـ علیه السلام ـ، یکم فروردین 78.
[11] . حدیث ولایت، ج 1، صص 157و 156.
[12] . حرم امام (ره) – 14 / 3/ 1375.
[13] . همان، ج 3، ص 61 – 64.