21. قال رسول الله صلى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم لجبرئیلَ: عِظنی، فَقالَ يا مُحَمَّدُ عِش ما شِئتَ فَإنّكَ مَيِّتٌ وَ أحبِب ما شِئتَ فَإنّكَ مُفارَقَهُ وَ اعمَل ما شِئتَ فَإنّكَ مُلاقیهِ. شَرَفَ المُؤمِنِ صلاتُهُ بِاللَّيلِ وَ عِزَّهُ کَفُّهُ عَن أعراضِ النّاسِ؛

 

رسول خدا به جبرئیل فرمود: ای جبرئیل مرا نصیحت و اندرزی کن، عرض کرد:

اى محمّد هر چه مي‌ خواهى زنده بمان كه عاقبت خواهى مرد،

هر چه را مي‌ خواهى دوست بدار زيرا از آن جدا خواهى شد

و هر چه مي‌ خواهى بكن كه البته به آن خواهی رسید

و بدان كه شرف مؤمن این است که شب نماز بگذارد و عزت وى در این است که از ریختن آبروی مردم خودداری کند.

خصال، باب الواحد، ح 19.

 

22. عَن علیٍّ قال، قال رسول الله صلى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم:

يَلْزَمُ الْوَالِدَيْنِ مِنَ الْعُقُوقِ لِوَلَدِهِمَا - إِذَا كَانَ الْوَلَدُ صَالِحاً - مَا يَلْزَمُ الْوَلَدَ لَهُمَا.

 

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:

همان طور كه فرزند عاق پدر و مادر مى‏ شود، پدر و مادر نيز عاق فرزند شايسته مي‌ شوند.

جامع الأخبار، ص 214.

 

23. قال رسول الله صلّى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم:

کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَ أَعْیُنٍ عَیْنٌ بَکَتْ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ بَاتَتْ سَاهِرَةً فِی سَبِیلِ اللَّه.

 

روز قیامت همه چشم‌ ها گریان است جز سه چشم:

یکی چشمی است که از نگاه به نامحرم فروخوابانده شود،

دوم، چشمی که از خوف خدا قطره‌ ای اشک ریخته باشد

و سوم، چشمی که در راه خدا شب را تا صبح بیدار بوده باشد.

خصال، باب الثلاثة، ح 46.

 

24. قال رسول الله صلّى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم:

حُفَّتِ الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ، وَحُفَّتِ النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ.

 

بهشت پیچیده شده با سختی هاست و جهنم آمیخته با شهوات و خواهش های دل است.

نهج البلاغه، قسمتی از خطبه 176.

 

25. عن أبی عبدالله علیه السلام قال: قال رسول الله صلّى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم:

لا یزالُ الشیطانُ ذُعراً مِنَ المؤمنِ ما حافَظَ عَلَی الصَّلَواتِ الخَمس لِوَقتِهِنَّ؛ فإذا ضَیَّعَهُنَّ تَجَرَّءَ عَلَیه فأدخَلَهُ فی العَظائم.

 

امام صادق علیه السلام از رسول خدا نقل فرمود: (که آن حضرت فرمودند) شیطان پیوسته از شخص با ایمان که مواظب انجام نمازهای خویش است بیم دارد، تا آن زمانی که آن را ضایع کند و اهمیت به اوقات آن ندهد، در چنین وقت است که او بر وی دست یافته و او را در گناهان بزرگ می افکند.

وسائل الشیعه، ج 3، ص 18.

 

26. قال رسول الله صلّى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم:

حُبّي و حُبُّ أهلِ بَيتي نافعٌ في سَبعَةِ مَواطِنَ أهوالِهِنَّ عَظيمةٍ: عِندَ الوَفاةِ وَ فِي القَبرِ و عِندَ النُّشُورِ و عِندَ الکِتابِ و عِندَ الحِسابِ و عِندَ الميزانِ و عِندَ الصِّراطِ.

 

حب من و اهل بيت من در هفت جايگاه که بشدت هراسناک مي باشند، سودمند است:

در لحظه مرگ و در داخل قبر و هنگام برخاستن از قبر و هنگام (دادن) نامه اعمال و در زمان محاسبه اعمال و در موقف سنجش اعمال و در (گذر) از پل صراط.

امالی صدوق، مجلس 3، ح 3.

 

27. عن أمیرالمؤمنین علیه السلام قال: جاء رجلٌ إلی النبی صلّى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم فقال:

عَلِّمنی عملاً یُحِبُّنیَ الله تعالی و یُحِبُّنی المخلوقون و یَثرِی الله مالی و یَصِحُّ بَدَنی و یُطیلُ عُمری و یَحشُرُنی مَعَک.

قال صلی الله علیه و آله: هذه سِتُّ خِصالٍ تَحتاجُ إلی سِتِّ خِصالٍ؛ إذا أردت أن یُحِبُّکَ الله فَخَفهُ و اتَّقِه؛ و إذا أردتَ أن یُحِبُّکَ المخلوقونَ فأحسِن إلیهِم و ارفِض ما فی أیدیهم؛ و إذا أردت أن یَثرِی الله مالَکَ فَزَکِّهِ؛ و إذا أردت أن یَصِحَّ الله بَدَنَک فأکثِر مِن الصَّدَقَةِ ؛ و إذا أردت أن یُطیلَ الله عُمرَکَ فصِل ذَوِی أرحامِک ؛ و إذا أردتَ أن یَحشُرَکَ الله مَعی فَاَطِلِ السجودَ بَینَ یَدَیِ الله الواحدِ القهّارِ.

 

از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل است که فرمود:

مردی نزد پیامبر(صلّى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم) آمد و گفت: کاری به من بیاموز که خدا و مردم مرا دوست داشته باشند و خدا سرمایه ام را افزون و تنم را تندرست و عمرم را دراز و مرا با تو بر انگیزد.

 

پیامبر(صلّى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم) فرمود: این ها شش خصلت است که نیاز به شش خصلت دارد:

هر گاه خواستی خدا تو را دوست داشته باشد، از او بترس و پروا کن؛

و هر گاه خواستی مردم تو را دوست داشته باشند، به آنان نیکی کن و از آن چه در دستشان است بگذر؛

و هر گاه خواستی خدا سرمایه دارت کند، زکات آن را بپرداز؛

و هر گاه خواستی خدا تنت را تندرست دارد، بسیار صدقه ده؛

و هر گاه خواستی خدا عمرت را دراز کند با خویشاوندت پیوند کن و صله رحم به جا آر؛

و هر گاه خواستی خدا تو را با من بر انگیزد، در برابر خداوند یگانه و قهار سجده های طولانی به جا آر.

(امالی ، شیخ طوسی ، ج 1 ، ص 82)

 

28. قال رسول الله صلّى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم:

الرِّجَالُ‏  أَرْبَعَةٌ سَخِیٌّ وَ كَرِیمٌ وَ بَخِیلٌ وَ لَئِیمٌ فَالسَّخِیُّ الَّذِی یَأْكُلُ وَ یُعْطِی وَ الْكَرِیمُ الَّذِی لَا یَأْكُلُ وَ یُعْطِی وَ الْبَخِیلُ الَّذِی یَأْكُلُ وَ لَا یُعْطِی وَ اللَّئِیمُ الَّذِی لَا یَأْكُلُ وَ لَا یُعْطِی‏ ).

 

مردمان چهار صنفند: سخى و كریم و بخیل و لئیم:

1- سخى كسى است كه خود مى‏ خورد و به دیگرى هم عطا كند.

2- كریم كسى است كه خود نخورد و به دیگرى دهد.

3- بخیل كسى است كه خود مى‏ خورد و نمى‏ دهد.

4- لئیم كسى است كه نه خود خورد نه به كسى دهد.

جامع الاخبار، ص 113.

 

29. عن علیٍّ قال: قال رسول الله صلّى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم:

لِلْمُسْلِمِ عَلَى أَخِيهِ ثَلَاثُونَ حَقّاً لَا بَرَاءَةَ لَهُ مِنْهَا إِلَّا بِالْأَدَاءِ أَوِ الْعَفْوِ:

امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام می فرمایند که پیامبر عظیم الشأن اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: هر مسلمانی 30 حق بر برادر دینی اش دارد که از آن ها مبرّی نمی شود مگر این که آن ها را به جای آورد یا [در صورتی که به جای نیاورد] صاحب حق از آن ها در گذرد [آن حقوق عبارتند از]:

 

1. يَغْفِرُ زَلَّتَهُ: خطای او را نادیده بگیرد؛

2. وَ يَرْحَمُ عَبْرَتَهُ: و به اشک او رحم آورد؛

3. وَ يَسْتُرُ عَوْرَتَهُ: و اسرارش را پوشانده و رازداری امین باشد؛

4. وَ يُقِيلُ عَثْرَتَهُ: و لغزش او را جبران کند؛

5. وَ يَقْبَلُ مَعْذِرَتَهُ: و عذرش را پذیرا باشد؛

6. وَ يَرُدُّ غِيبَتَهُ: و غیبت او را رد نماید؛

7. وَ يُدِيمُ نَصِيحَتَهُ: و همواره نسبت به او خیرخواهی کند؛

8. وَ يَحْفَظُ خُلَّتَهُ: و دوستی او را پاس بدارد؛

9. وَ يَرْعَى ذِمَّتَهُ: و اگر نسبت به وی تعهدی کرده، آن را مراعات کرده و مورد عمل قرار دهد؛

10. وَ يَعُودُ مَرْضَتَهُ: و در هنگام بیماری از او عیادت نماید؛

11. وَ يَشْهَدُ مَيِّتَهُ: و در تشییع جنازه اش شرکت کند؛

12. وَ يُجِيبُ دَعْوَتَهُ: و دعوت او را اجابت نماید؛

13. وَ يَقْبَلُ هَدِيَّتَهُ: و هدیه اش را مورد قبول قرار دهد؛

14. وَ يُكَافِئُ صِلَتَهُ: و احسان او را پاداش نیکو دهد؛

15. وَ يَشْكُرُ نِعْمَتَهُ: و در برابر نعمتی که وی در اختیار گذارده، تشکر و سپاس نماید؛

16. وَ يُحْسِنُ نُصْرَتَهُ: و به نیکویی هر چه تمام، به یاریش برخیزد؛

17. وَ يَحْفَظُ حَلِيلَتَهُ: و نسبت به ناموس او غیرت ورزد (با دیده خیانت در او ننگرد)؛

18. وَ يَقْضِي حَاجَتَهُ: و خواهش او را برآورده سازد؛

19. وَ يَشْفَعُ مَسْأَلَتَهُ: و با شتاب، در انجام خواسته اش بکوشد؛

20. وَ يُسَمِّتُ عَطْسَتَهُ: و اگر عطسه نمود، با گفتن خدای تو را رحمت کند، مورد تفقّدش قرار دهد؛

21. وَ يُرْشِدُ ضَالَّتَهُ: و در پیدا نمودن گمشده اش تلاش نماید؛

22. وَ يَرُدُّ سَلَامَهُ: و سلامش را پاسخ دهد؛

23. وَ يُطِيبُ كَلَامَهُ: و به نرمی و خوش خویی با وی سخن بگوید؛

24. وَ يَبَرُّ إِنْعَامَهُ: و نعمت های او را به نیکی پاسخ دهد؛

25. وَ يُصَدِّقُ إِقْسَامَهُ: و اگر قسم یاد کرد، تصدیقش نماید؛

26. وَ يُوَالِي وَلِيَّهُ، وَ لَا يُعَادِيهِ: و با دوست او دوست باشد؛ و وی را دشمن ندارد؛

27. وَ يَنْصُرُهُ ظَالِماً وَ مَظْلُوماً، فَأَمَّا نُصْرَتُهُ ظَالِماً فَيَرُدُّهُ عَنْ ظُلْمِهِ، وَ أَمَّا نُصْرَتُهُ مَظْلُوماً فَيُعِينُهُ عَلَى أَخْذِ حَقِّهِ:

و او را چه آن گاه که ظالم است و چه در هنگام مظلومیت یاری کند، اما یاری او در حال ظالم بودن بدین معناست که، وی را از ظلم باز بدارد و کمک به وی در حال مظلوم بودنش به این است که، برای گرفتن حق، یاریش سازد؛

28. وَ لَا يُسْلِمُهُ: و در هنگام گرفتاری، او را رها نکند؛

29. وَ لَا يَخْذُلُهُ: و او را خوار و ذلیل نکند؛

30. وَ يُحِبُّ لَهُ مِنَ الْخَيْرِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ وَ يَكْرَهُ لَهُ مِنَ الشَّرِّ مَا يَكْرَهُ لِنَفْسِهِ:

و آن چه از خوبی برای خود دوست می دارد، برای وی دوست داشته، و آن چه از بدی برای خویشتن ناپسند می دارد، برای او نیز، ناپسند بدارد.

 

ثُمَّ قَالَ (عليه السَّلام): سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلى الله عليه و آله و سلّم) يَقُولُ: إِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَدَعُ مِنْ حُقُوقِ أَخِيهِ شَيْئاً فَيُطَالِبُهُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَيُقْضِي لَهُ وَ عَلَيْهِ.

سپس علی علیه السلام فرمود: شنیدم از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلّم) که فرمود: به درستی که یکی از شما رها می کند یکی از حقوق برادر دینی اش را، پس او در روز قیامت مطالبه می کند و حکم میش ود به نفع او و به ضرر کسی که آن حق را انجام نداده.

بحار الأنوار، ج 71 ، ص 236.

 

30. عن أبی عبدالله علیه السلام قال: قال رسول الله صلّى ‏ الله‏  عليه ‏ و‏ آله و سلّم:

ثَلاثٌ مَن كُنَّ فيهِ كانَ مُنافِقاً وَ اِن صامَ وَ صَلَّي‏  وَ زَعَمَ اَنَّهُ مُسْلِمٌ، مَن اِذَا اُئتُمِنَ خانَ وَ اِذا حَدَثَ كَذِبَ وَ اِذَا وَعَدَ اَخلَفَ.

 

امام صادق علیه السلام از پیامبر اکرم نقل می کند که فرمودند:

اين سه ويژگي در هركه باشد، او منافق است، هرچند اهل روزه و نماز باشد و خودش را مسلمان بداند:

كسي كه هرگاه به او اعتماد شود، خيانت ورزد

و هرگاه سخن گويد، دروغ باشد

و هرگاه وعده دهد، به آن پاي‏ بند نشود.

کافی، ج 2، ص 290.