در اين مورد نيز عمر با سرسختى و شدّت هر چه تمامتر به پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - اعتراض كرد! . اين مطلب را صاحبان كتب صحاح و ارباب مسانيد، همگى نقل كرده اند. و مورخين و سيره نويسان نيز به طور ارسال مسلم آورده اند.

از جمله بخارى در صحيح خود(288) با سلسله سند از عبداللّه عمر روايت مى كند كه گفت: چون عبداللّه بن اُبى مرد، پسرش آمد و گفت: يا رسول اللّه! پيراهنت را بده تا پدرم را در آن كفن كنم. و بعد هم بر او نماز بگزار و برايش طلب مغفرت كن. پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - نيز پيراهنش را داد و گفت: وقتى از غسل و كفن او فراغت يافتى به ما اطلاع بده. چون فراغت يافت و به پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - اطلاع داد، حضرت آمد تا بر وى نماز بگزارد.

عمر پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - را گرفت! و گفت: مگر خدا تو را از نماز گزاردن بر منافقين منع نكرده و به تو نگفته است كه: ((چه براى آنها آمرزش طلب كنى يا نكنى، اگر هفتاد بار براى آنها طلب آمرزش كنى، خداوند آنها را نمى آمرزد))(289).

عبداللّه عمر گفت: بعد از آنكه پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - بر جنازه عبداللّه ابى نماز گزارد، اين آيه شريفه نازل شد: ((بر هيچيك از آنها (منافقين) كه مرده اند، نماز مگزار و بر گور او مايست))(290).

بعد از نزول اين آيه، پيغمبر اكرم - صلّى اللّه عليه وآله - نماز بر آنها را ترك گفت.

عمر نهى از نماز گزاردن بر منافقين را از آيه ((اِسْتَغْفِرْ لَهُمْ اَوْ لاتَسْتَغْفِرْ لَهُمْ)) استفاده كرده بود، ولى - چنانكه توضيح خواهيم داد - عمر در فهم خود اشتباه كرده بود. گويا اين آيه قبل از نماز پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - بر اين منافق، نازل شده بود. ازين رو همينكه عمر ديد پيغمبر ايستاده است تا بر او نماز بگزارد، پنداشت كه پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - بر خلاف نهى خداوند رفتار نموده و لذا نتوانست جلو غضب و انكار خود را بگيرد! به همين جهت، پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - را گرفت و به پندار خود اعتراض كرد كه چرا چنين مخالفتى را روا مى دارد!!

ولى، نه! نه! پناه به خدا كه چنين باشد؛ زيرا به هيج وجه در آيه مزبور از اين عمل نهى نشده است، بلكه تنها خداوند خبر داده است كه طلب آمرزش، براى منافق سودى ندارد. و طلب آمرزش پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - براى منافقين ولو زياد باشد و استغفار كردن يا نكردن حضرت، در عدم آمرزش ايشان يكسان است.

عموم علماى اسلام اتفاق دارند كه دليل نهى از نماز گزاردن بر منافقين، فقط آيه: ((وَلاتُصَلِّ عَلى اَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ اَبَداً وَلاتَقُمْ عَلى قَبْرِهِ)) است. و اين آيه هم به اجماع دانشمندان، بعد از اين واقعه نازل شده است. علاوه، حديث مزبور - حديث عبداللّه عمر - به تنهايى، صريح در اين معناست. در قسمت آخر آن دقت كنيد، خواهيد ديد كه صريح است در تأخّر آن، از اين واقعه.

به همين سبب، پيغمبر اكرم - صلّى اللّه عليه وآله - به اعتراض عمر اعتنا نكرد و با بردبارى عظيم و حكمت بالغه خويش، طبق عادت هميشگى خود رفتار نمود. امّا چون عمر گستاخى را از حد گذراند، در مقابل حضرت ايستاده بود و از نماز گزاردن حضرت ممانعت مى كرد و سخنانى گفت كه به ياد نداريم كسى اينگونه با پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - روبرو شده باشد، ناگزير حضرت فرمود: ((اى عمر! كنار برو! به من اطلاع داده اند كه براى آنها طلب آمرزش بكنى يا نكنى، ولو هفتاد بار براى آنها آمرزش بخواهى، هرگز خدا ايشان را نمى آمرزد)). اگر مى دانستم چنانكه زايد بر هفتاد بار براى عبداللّه ابى، آمرزش طلب كنم، خدا او را مى آمرزد، اين كار را انجام مى دادم. سپس نماز خواند و جنازه را تشييع كرد و بر قبرش ايستاد... (291).

مؤلّف:

نماز گزاردن پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - بر جنازه عبداللّه ابى، به اقتضاى تكليفى بود كه آن روز لازم بود تا حضرت به مقتضاى ظاهر عمل كند. عبداللّه ابى هم در شمار كافرانى نبود كه از دعوت اسلام سرپيچى كرده باشد، بلكه به ظاهر اسلام آورده، و شهادتين را بر زبان جارى ساخته بود و تظاهر به مخالفت با اسلام نمى كرد. او فقط منافق و دورو بود. همچنين - چنانكه گفتيم - در آن موقع هنوز نماز گزاردن بر جنازه منافقين ممنوع نشده بود.

ازين رو پيغمبر اكرم - صلّى اللّه عليه وآله - طبق ظاهر احكام اسلام و به منظور تأليف دلهاى قبيله او (خزرج) بر وى نماز گزارد. و همين كار هم موجب شد كه هزار مرد ايشان مسلمان شوند. موضوع پيراهن پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - و نماز خواندن وى بر عبداللّه ابى، خود فتحى درخشان براى آن حضرت. فالحمد لله ربّ العالمين.

در حديث است كه به پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - عرض كردند: چرا پيراهن خود را براى كفن عبداللّه ابى كه منافق است عطا نمودى؟ پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - فرمود: ((پيراهن من از جانب خدا سودى به او نمى رساند، ولى اميدوارم بدان وسيله مردم بسيارى به اسلام گرايش پيدا كنند))، و خدا هم به اين وسيله آرزوى آن حضرت را تحقّق بخشيد.

بعد از اسلام آوردن گروه زيادى از خزرجيان، بخاطر پيراهن دادن و نماز گزاردن پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - بر عبداللّه ابى، عمر با همه تندروى كه داشت پشيمان شد. و بعدها مى گفت من در اسلام يك نوع تندروى نشان دادم كه نظير نداشت (292) و آن زمانى بود كه پيغمبر اكرم - صلّى اللّه عليه وآله - خواست بر عبداللّه ابى نماز گزارد، من لباس او را گرفتم و گفتم: ((به خدا قسم! خداوند چنين دستورى به تو نداده است! خدا به تو گفته است: ((براى ايشان چه طلب آمرزش بكنى يا نكنى، فرقى به حال آنها نمى كند، اگر هفتاد بار هم براى آنها طلب مغفرت بكنى، خداوند هرگز آنها را نمى آمرزد)).

و پيغمبر - صلّى اللّه عليه وآله - فرمود: خدا مرا مخيّر كرده است و فرموده: ((براى ايشان آمرزش طلب كنى يا نكنى... من هم آمرزش را طلب كردم))(293).