آيا متعه نسخ شده است؟

علماي اهل سنت چنين مي گويند که متعه اگر چه در ابتدا مباح بوده است ولي در ادامه نسخ شده است. در مورد اين نسخ سه قول وجود دارد:

1- نسخ با آيه سوره مومنون:

 عده اي از ايشان ادعا کرده اند که متعه با نزول آيه شريفه ذيل نسخ شده است:

 وَالَّذِينَ هُم لِفُرُوجِهِم حَافِظُونَ إلَّا عَلَي أزوَاجِهِم أو مَا مَلَکَت أيمَانُهُم (سوره مومنون آيات 5و6)

 و کسانيکه پاکدامنند؛ مگر در مورد همسرانشان يا و يا کنيزکاني که مالک آنها مي شوند.

 ايشان ادعا کرده اند که در اين آيه تنها نزديکي با همسران و کنيزان جايز دانسته شده است و زن در متعه هيچ کدام از اين دو نيست پس نزديکي با وي حرام است.

 متعه نکاح (ازدواج است):

 قطعا اين استدلال براي اثبات نسخ متعه مردود است؛ زيرا همانطور که در ابتدا گذشت متعه به اقرار علماء اهل سنت، ازدواج است؛ پس در مفاد اين آيه داخل شده و حلال است.

 آيه سوره مومنون مکي است و آيه متعه مدني:

 جدا از اين نکته که اين سوره مکي است و آيه متعه مدني؛ پس اين آيات نمي تواند ناسخ حکم متعه باشد.

رواياتي از اهل سنت صريحا نسخ را منکر مي شود:

جداي از ادله گذشته (مانند کلام عمر و عمل صحابه) و ادله اي که در پاسخ به بحث غزوه خيبر مطرح خواهد شد؛ که صريحا دلالت بر عدم ورود نسخ براي متعه دارد.

2- نسخ با آيه ميراث:

 ايشان ادعا مي کنند که در متعه ارث نيست؛ پس آيه ميراث که ارث را براي همسر اثبات مي کند ناسخ حکم متعه است.

در جواب بايد گفت:

 ارث نبردن در متعه نظر همه علماي شيعه نيست:

 ارث نبردن در متعه نظر همه علما نيست. بلکه عده اي ميراث را در آن به طور مطلق يا مشروط جاري مي دانند. يعني اگر شرط ارث بکند ارث مي برد و گرنه خير.

 فتواي مطلق نظر عده اي از علما مانند قاضي ابن براج است:

 جامع الشتات ميرزاي قمي ج 4 ص 390

 و فتواي مشروط نظر عده اي از علما مانند آيت الله خويي و نيز آيت الله اراکي است:

توضيح المسائل آيت الله خويي ص434 شماره 2434

توضيح المسائل آيت الله اراکي ص 448 شماره 2439

پس طبق نظر ايشان نمي توان آيه ارث را ناسخ حکم متعه گرفت بلکه تنها اين آيه، در متعه حکم ارث را ثابت مي کند.

مي توان ادله متعه را ناسخ و يا مخصص ادله ارث گرفت:

 رواياتي که دلالت بر عدم نسخ حکم متعه مي کنند - و در بحث بعدي ذکر خواهند شد - شاهد بر اين مطلب هستند که ادله متعه يا ناسخ حکم ارث در ازدواج موقت است يا مخصص؛ نه مثل آنچه که بعضي از اهل سنت ادعا مي کنند.

 طبق نظر اهل سنت هم، ارث مربوط به همه ازدواج ها نمي شود:

 خود اهل تسنن هم در بسياري موارد در ازدواجها ميراث را باطل مي دانند:

 مثلا در فرضي که يک مسلمان با زني از اهل کتاب ازدواج کند و بميرد به اجماع مسلمانان آن زن از وي ارث نخواهد برد. يا اگر همسري شوهر خود را بکشد از وي ارث نخواهد برد؛ پس حکم ارث بردن از لوازم ازدواج نيست تا در صورت نبودن آن حکم به بطلان ازدواج کنيم. بلکه از فروعي است که در بعضي حالات بر ازدواج بار مي گردد.

اين آيات قبل از آيه متعه نازل شده است پس ناسخ نيست:

 اين آيات قبل از آيات متعه نازل شده اند پس نمي توانند ناسخ آن باشند.

رواياتي از اهل سنت صريحا نسخ را منکر مي شود:

و اين ادله، جداي از ادله ايست که در گذشته (مانند کلام عمر و عمل صحابه) مطرح شد و يا در پاسخ به بحث غزوه خيبر مطرح خواهند گشت؛ که صريحا دلالت بر عدم ورود نسخ براي متعه دارند.

نسخ با نهي رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در غزوه خيبر:

عده اي از ايشان ادعا مي کنند که متعه با نهي رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در غزوه خيبر يا بعد از آن نسخ شده است؛ حتي عده اي مي گويند متعه چندين بار نسخ شده و دوباره حلال شد.

تفسير القرطبي ج 5 ص 130