بخاري در ضمن حديثي طولاني (نزديك به سه صفحه) مي نويسد كه ابن عباس از عمر درباره آيه: «إِنْ تَتُوبا إِلَي اللّه  فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ... الايه»(1) مي پرسد، كه منظور كيست؟ گفت كه آيه مربوط به عايشه و حفصه است و در ضمن آن حديث طولاني مي نويسد كه چون عايشه و حفصه، سر او را افشا كردند، حضرتش به مدت يك ماه از زنهايش قهر كرد.(2) هم او در سه صفحه بعد، از ام سلمه نقل مي كند كه حضرت با بعض ازواجش قهر كرد (نه با همه).

ابن ماجه نيز، حديث ام سلمه را نقل مي كند (3) الا اين كه در حديث قبل از آن، و در همان باب، علت قهر را رد كردن زينب هديه آن حضرت را مي داند كه عايشه به حضرتش مي گويد: او ترا خوار شمرد ( كه هديه ات را رد كرد) پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم غضب كرد و از همه قهر كرد!

چنان چه ملاحظه مي فرماييد، روايات صحاح با هم تعارض دارد. زيرا ام سلمه مي گويد كه رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم با بعض از زنهايش قهر كرد كه اين عمل امكان دارد كه حضرتش براي تأديب آنان كه بعض خلاف هاي دور از انتظار را مرتكب شدند، با مرتكب آن خلاف قهر كند و اگر روايت بخاري را بپذيريم، كه قرآن نيز با ضمير تثنيه آورده كه نشان مي دهد دو نفر بوده اند، آنان كه خلاف كردند و آن حضرت به مدت يك ماه با آنان قهر كرده بود، جز عايشه و حفصه كس ديگري نبود؛ و اگر روايت ابن ماجه را بپذيريم (كه البته سند آن را تضعيف كرده اند) بايد آن دو نفر عايشه و زينب باشند كه يكي هديه را رد كرد و ديگري پشت سرش از او بدگويي كرد.

غير از اينها مسأله شربت عسل است كه عايشه و حفصه براي ايذاء رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم نقشه چيدند كه بحث آن در كتاب «عايشه در صحاح» به خواست خدا، خواهد آمد.(4)

اما اگر قول عمر را بپذيريم كه بخاري آن را مفصلاً نقل كرده است به هيچ وجه نمي تواند صحيح باشد. زيرا معقول نيست كه كسي (تا چه رسد به رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم ) بيگناهي را به جرم گناهكار، عذاب كند. مگر قرآن نمي فرمايد: «وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْري»(5)؟

آيا شنيده ايد كه معلمي به خاطر اذيت چند شاگرد، از نمره انضباط همه بكاهد؟ يا مدير كارخانه اي به خاطر بي نظمي چند كارگر، همه آن ها را جريمه كند؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ سوره تحريم، آيه 4:

يعني اگر شما دو نفر (اشاره به دو تن از زنهاي پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم كه مطابق روايت منقوله از عمر، آن دو عايشه و حفصه، دختران ابوبكر و عمر بودند) به سوي خدا باز گرديد و توبه كنيد (كه بايد اين كار را بكنيد چه آن كه) همانا دل هايتان از حق منحرف گشته است و اگر بخواهيد عليه او (يعني رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم ) همكاري كنيد (نتيجه اي نخواهيد گرفت زيرا)....

2 ـ صحيح بخاري، ج 7، ص 8-36، كتاب النكاح، باب موعظة الرجل ابنته لحال زوجها.

3 ـ سنن ابن ماجه، ج 1، ص 664، كتاب الطلاق، باب الايلاء.

4 ـ جريان ايذاء عايشه و حفصه در مورد شربت عسل را غير از ابن ماجه بقيه ارباب صحاح نوشته اند و كافي است كه بگوييم بخاري آن را در 9 جاي كتابش اجمالاً يا تفصيلاً آورده است:

ر.ك ج 3، ص 7-174 و ج 6، ص 194، و ج 7، ص 8-36 و 41 و 56 و 57 و 196 و ج 8، ص 6-175 و ج 9، ص 4-33.

5 ـ سوره انعام، آيه 164، و سوره اسراء، آيه 15، و سوره فاطر، آيه 18 و سوره زمر، آيه 7، و سوره نجم، آيه 38، يعني هيچ كس بار (گناه) ديگري را بر دوش خود حمل نمي كند.