«اهل كتاب (يهود و نصارى) به خداوند اعتراض مى‏ كنند كه مسلمانان عملشان از ما كمتر و مزدشان از ما بيشتر است.

خداوند مى‏ فرمايد: آيا از شما چيزى كم گذاشتم؟

مى‏ گويند: خير.

مى‏ فرمايد: اين، فضل من است و به هر كه خواهم مى‏ دهم.(1)

اين روايت كه فقط از ابن عمر نقل شده، و در روايتى مى‏ گويد كه رسول خدا صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله‏ وسلم آن را در حالى كه بر منبر ايستاده بود، فرمود (حال چه شد كه ديگران از آن بى‏ اطلاع بودند!) در روايتى مى‏ گويد كه مثل شما و مثل يهود و نصارى مثل مردى است كه كارگرانى به كار گرفته و گفته است كه چه كسى تا نصف روز به قيراطى برايم كار مى‏ كند؟ يهود آن را پذيرفتند. سپس گفت: چه كسى برايم از نصف روز تا عصر كار مى‏ كند؟ نصارى پذيرفتند (به مزد يك قيراط ) و شما از عصر تا مغرب كار مى‏ كنيد به مزد دو قيراط (كار كمتر و مزد دو برابر). در روايتى ديگر آن دو (يهود و نصارى) هر يك تا ظهر و عصر كار كردند و عاجز شدند. نه اينكه مقدار كار معيّن، تا ظهر و عصر بوده باشد و اين تعارضى آشكار بين روايات است. از اين إشكال گذشته مخالفت اين روايت با واقع خارج است. ما خود شاهد اعمال مسلمانان و نيز اعمال اهل كتاب در طول تاريخ مى‏ باشيم. كجاى اعمال آنها از ما بيشتر است؟ اگر گذشته را نديده باشيم (كه تاريخ به خوبى شاهد صدق گفتار ماست) زمان حاضر را ديديم كه يهوديان اسرائيل در سرزمين‏ هاى غصبى با مردم بى‏ دفاع فلسطين چه كردند. آنها را از سرزمين پدرانشان با كشتارى بيرحمانه به پشتيبانى مسيحيان آمريكا و اروپا بيرون كردند و هنوز هم روزى نيست كه جمعى از فلسطينيان بى‏ دفاع را نكشند و غرب مسيحى جنايتكار از آنها حمايت نكند. آيا اين است اعمال زيادتر آنها؟ آيا دو جنگ بزرگ جهانى كه آتش بيار معركه همين اهل كتاب بودند از ياد رفته است؟ هيروشيما و ناكازاكى را چه كسى بمباران اتمى كرد؟ مسلمان يا مسيحى؟ از نظر اعمال عبادى، آنان هفته‏ اى يك بار به كليسا مى‏ روند و مسلمانان در هر شبانه روز 5 بار نماز به جا آورده و نيز جمعه و فطر و قربان و حجّ و عمره و ساير اعمال عبادى دارند كه غير آنان ندارند. چرا روايت فوق را با قرآن مقايسه نمى‏ كنيد كه فرمود:

«فقال اهل الكتاب: هؤلاء اقلّ منّا عملاً واكثر اجرا قال اللّه: هل ظلمتكم من حقّكم شيئا؟ قالوا: لا. قال: فهو فضلى اوتيه من اشاء.

«كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ »؛(2)

اينان در اصل دين كه توحيد باشد دچار انحراف شدند.

«وَقَالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللَّهِ وَقَالَتِ النَّصَـرَى الْمَسِيحُ ابْنُ اللَّهِ...»؛(3)

آيه فوق به صراحت دلالت بر انحراف يهود و نصارى در مورد توحيد مى‏ نمايد، بدين معنى كه يهود، «عزير» را پسر خدا مى‏ داند و نصارى «مسيح» را. اينان كتاب آسمانى خود را تحريف كردند. پيامبران خدا را كشتند. از جهاد در راه خدا شانه خالى كردند. هنوز پايشان از آب خشك نشده بود كه از حضرت موسى عليه‏ السلام تقاضاى بت نمودند. حضرت عيسى عليه‏ السلام را ـ به قول خودشان ـ به دار زدند. گوساله‏ پرستى كردند. به حضرت مريم عليهاالسلام تهمت زدند و... .(4) ما نمى‏ گوئيم كه اهل كتاب، همه اين‏ گونه بودند يا هستند و نيز نمى‏ گوئيم مسلمانان همه بر صراط مستقيمند. ولى بحث ما بر سر نوع است. گرچه مسيحيان در مجموع براى مسلمانان كم خطرترند ولى آنان نيز ـ چنانچه امروزه شاهديم ـ با يهود در ظلمشان همكارى مى‏ كنند ولى به مسلمانان در عدلشان يارى نمى‏ رسانند.

از ين إشكال مهمّ بگذريم سؤال و ايراد ديگرى به اين روايت وارد است و آن اينكه مگر خدا با كسى يا گروهى يا ملّتى يا امّتى قوم و خويش است كه آنها را مشمول مزد اضافه نمايد؟ آيا معقول است كه بگوئيم خداوند تبارك و تعالى بين بندگانش فرق مى‏ گذارد؟ هر كه عملش بهتر و پاك‏ تر، مزد او بيشتر. يك انسان عاقل اگر چنين كند قطعا او را سرزنش مى‏ كنند. اگر صاحب كارخانه‏ اى پس از آنكه مزد كارگران را پرداخت كرد، به عدّه‏ اى از آنها بيشتر مزد بدهد، آيا عقلا نمى‏ گويند پارتى‏ بازى كرده است و او را سرزنش نمى‏ كنند؟ آيا آنان كه از مزد اضافي محروم شدند روز بعد با سردى سركار حاضر نمى‏ شوند؟ ـ ما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ؟ ـ .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(1) صحيح بخارى، ج 6، ص 235، باب فضل القرآن على سائر الكلام (پس از خاتمه تفسير) و ج 9، ص 169 و 191، كتاب التوحيد، باب قول اللّه تعالى: انّما قولنا لشى‏ ء... و باب قول اللّه تعالى: قل فأتوا بالتوراة فاتلوها... .

(2) آل عمران/110. يعنى شما بهترين امّت در ميان امّتها هستيد (چه آنكه) شما امر به معروف و نهى از منكر مى‏ نمائيد و به خداى يگانه ايمان مى‏ آوريد.

(3) سوره توبه، آيه 30.

(4) به آيات 153 تا 161 از سوره نساء رجوع فرماييد تا به اندكى از بسيار اعمال خلاف يهود پى ببريد.