«معاذ بن جبل مى‏ گويد:

صبحگاهى پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله در نماز تأخير نمود تا جائى كه نزديك بود خورشيد طلوع كند و چون آمد و نماز گزارد، علّت تأخير را چنين بيان كرد: چون نماز شبم را مقدارى خواندم در حال نماز چرتم برد به طورى كه سنگينى بر من عارض شد. در اين حال پروردگارم را ديدم كه در بهترين صورت بر من ظاهر شد و گفت: اى محمّد!

گفتم: لبّيك اى پروردگار من!

گفت: علّت مخاصمه در ميان فرشتگان چيست؟

گفتم: نمى‏ دانم. سه بار آن را تكرار كرد. ديدم كه كف خود را بين دو شانه‏ ام گذاشت طورى كه خنكى نوك انگشتان او را بر سينه‏ ام احساس كردم....(1)

خوانندگان محترم با رجوع به پاورقيهاى تیتر: (معتبرترین کتب اهل سنت: 3. خدا با انگشتهایش چکار که نمی کند؟!!) متن رواياتى را كه مى‏ گويد خداوند آسمانها را با انگشتى و زمينها را با انگشتى و... نگه مى‏ دارد، مجدّدا ملاحظه كرده و قطعا مانند ما تعجّب خواهند كرد كه چگونه خداوندى كه صاحبان صحاح معرّفي كرده‏ اند با اين انگشتان كوچكش كه در اين روايت «حسن و صحيح» (به قول ترمذي و بخارى) آمده، مى‏ تواند آسمانها و... را نگه دارد!!

حال نوبت آن رسيده است كه يك زيارت قبول هم بگوئيم! (معلوم است كه ما اين جمله را به جدّ نگفته‏ ايم چه آنكه اين گونه روايات از نظر ما صد در صد مردود است). شوخى نيست، همه بايد صبر كنند تا در قيامت خدا را ببينند و پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله در همين دنيا او را ديد! (البته به قول صاحبان صحاح!).

در بررسى آن بايد به اين نكات توجّه شود:

1. خداوند به خواب پيامبرش آمده و كف دست خود را بين دو شانه‏ اش گذاشت و دستش هم به اندازه‏ اى بود كه نوك انگشتانش به سينه حضرت رسيد. با اين حساب بايد هيكل او هم در حدود هيكل يك انسان و بسيار كوچكتر از هيكل حضرت آدم عليه‏ السلام ـ مطابق نقل صحيحين ـ باشد. چه آنكه آن دو (بخارى و مسلم) نوشته‏ اند كه قد آن حضرت 60 ذراع (تقريبا 30 متر) بوده است!(2) (به اندازه يك ساختمان ده دوازده طبقه!). بنابراين، مى‏ توان گفت كه حديث: «خلق اللّه آدم على صورته» (كه گذشت)، يعنى خداوند آدم را بر صورت خودش آفريد، اما قد او بلندتر از قد خداوند بوده است!!

2. چرا اين خدا سر شب تا صبح به خواب پيامبرش نيامد كه ثواب نماز أوّل وقت آن حضرت و همه مؤمنين از دست نرود؟!

3. با رجوع به متن روايت و سؤال و جوابى كه در آن مطرح شده است اين خواب كمتر از 5 دقيقه وقت مى‏ گيرد نه بيش از يك ساعت. (البته احتمالاً همه مطالب مطرح شده در اين خواب موهوم، براى مؤمنين شرح داده نشد!)

4. تقاضاى ما از اين خدا (و نه خداى آفريننده زمين و زمان كه از اين‏ گونه مطالب منزّه است) اين است كه بار ديگر اگر خواستى به خواب كسى بيايى مواظب نمازش باش!

راستى بايد بر احوال آنانكه اين‏ گونه روايات را صحيح دانسته و چنين كتابهايى را جزء صحيح‏ ترين كتاب‏ هاى روائى خويش مى‏ شمارند، گريست!

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(1) سنن ترمذي، ج 5، ص 343، تفسير سوره ص.

أبو عيسى ترمذي خود اين حديث را صحيح مى‏ داند و مى‏ گويد كه از محمّد بن إسماعيل (صاحب صحيح بخارى) پرسيدم و او نيز آن را تأييد كرد. (لابدّ يادش رفت كه حديث به اين مهمّى را در كتابش بنويسد!).

ترمذي قبل از اين، دو حديث ديگر به همين مضمون نقل مى‏ كند كه تأخير در نماز صبح در آن نيست.

... احتُبس عنّا رسول اللّه صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ سلم ذات غداة عن صلاة الصبح حتّى كدنانتراءى عين الشمس، فخرج سريعا فثوّب بالصلاة، فصلّى رسول اللّه صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ سلم وتجوّز في صلاته. فلمّا سلّم دعا بصوته قال لنا: على مصافّكم كما انتم ثمّ انفتل الينا ثمّ قال: اما انّى سأحدثكم ما حبسنى عنكم الغداة: انّى قمت من الليل فتوضّأت وصلّيت ما قُدّر لى فنعست في صلاتى حتّى استثقلت، فإذا أنا بربّى تبارك و تعالى في احسن صورة، فقال يا محمّد! قلت: لبّيك ربّ، قال: فيم يختصم الملأ الاعلى؟ قلت: لا ادرى، قالها ثلاثا. قال: فرأيته وضع كفّه بين كتفَىّ حتّى وجدت برد انامله بين ثديىّ....

قال أبو عيسى: هذا حديث حسن صحيح. سألت محمّد بن اسماعيل عن هذا الحديث فقال: هذا حديث حسن صحيح...

(2) الف ـ صحيح بخارى، ج 4، ص 160، كتاب بدء الخلق، باب قول اللّه تعالى: وإذ قال ربّك للملائكة... .

و ج 8، ص 62، ابتداى كتاب الاستئذان.

ب ـ صحيح مسلم، ج 4، ص 2179 و 2183، كتاب الجنّة وصفة نعيمها و اهلها، باب‏ هاى 6 و 11، ح 15، 16 و 28.

روايتها تماما از أبو هريرة مى‏ باشد كه در ضمن روايات متعدّدى اين را هم گفته است. به حديث شماره 28 از صحيح مسلم توجّه كنيد:

... هذا ما حدّثنا أبو هريرة عن رسول اللّه صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ سلم فذكر احاديث منها: «قال رسول اللّه صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ سلم: خلق اللّه عزّ وجلّ آدم على صورته، طوله ستّون ذراعا... فلم يزل الخلق ينقص بعده حتّى الآن.