در تعريف «دين» بين دانشمندان،  اختلاف وجود دارد و تاكنون تعريف جامع و مانعي براي دين پيدا نشده است. حال اگر دين را به معناي «اعتقاد به يك امر قدسي»[22] بگيريم يا آن را «ايمان به موجودات روحاني»[23] تعريف كنيم، مي توانيم ادعا كنيم كه آئين «شينتو» هم يك دين است. با اين همه نمي توان آن را جزو اديان آسماني دانست، بلكه بايد آن را نوعي «آنيميسم»[24] به شمار آورد.

«واژه شينتو مركب از دو كلمه «شين» به معني روان هاي نيك و «تائو» به معني راه و روش است ... و روي هم رفته شينتويي به معني «راه روان هاي نيك» مي باشد.»[25]

شينتو كه نام مذهب بومي كشور ژاپن است، در  آغاز ديني كه مبتني بر اصول و فروع كلامي باشد، نبود، بلكه بعدها داراي مبادي اساسي شده است[26] و دو ويژگي مهم يعني حبّ وطن و اطاعت بي چون و چرا از امپراطور، اساس آن را تشكيل مي دهد.

آيين شينتو در طول تاريخ سه جلوه و نمود پيدا كرده است.

1 . شينتوي قديم.

2 . شينتوي تركيبي (ريوبو) كه تركيبي از آيين بومي و قديم شينتو و آيين بودايي بود و بعدها وارد ژاپن شده و در قرن هشتم ميلادي با تركيب اين دو آيين، آيين «ريوبو» به وجود آمد.[27]

3 . شينتوي جديد: در قرن نوزدهم بعد از تصويب قانون اساسي ژاپن اسطوره ی قديمي شينتو دوباره احيا شد[28] و سعي شد عناصر بودايي از آن زدوده شود و از اين پس بود كه آيين شينتو به دو گونه نمود پيدا كرد:

الف) شينتوي دولتي و رسمي كه از آن تعبير به «ژينژا ـ شينتو» مي شود.

ب) شينتوي عمومي و ملي كه از آن تعبير به «كيوها ـ شينتو» مي شود.

با توجه به مطالب پيش گفته معلوم شد كه آيين شينتو چارچوب مشخص و معيني ندارد و نقد آن براساس قواعد كلامي متداول در ميان اديان ابراهيمي مشكل مي نمايد. با اين همه مي توان نقدهاي كلي بر اين آيين را در موارد زير خلاصه كرد:

1 . فقدان اصول و فروع كلامي:

آيين شينتو مجموعه اي از اوهام ديرين درباره  ی آلهه ی متعدد كشور ژاپن مي باشد و فاقد اصول و فروع كلامي است[29] به همين دليل به سادگي تغيير شكل داده و بر هيچ اصل اصيلي استوار نمي ماند، به طوري كه در طول تاريخ بارها تغيير شكل و روش داده است. به عنوان مثال به محض رو در رويي با آيين بودا، به شدت تحت تأثير آن واقع شده و در آن منحل شد.[30] و در دوره هاي اخير نيز كه با تمدن غرب مرتبط شده در زير سايه ی فرهنگ غرب، كاسه ی داغ تر از آش و به قول غربي ها كاتوليك تر از پاپ شده و سمبلي براي فرهنگ و تمدن غرب گشته است و همه ی اين ها بدان دليل است كه آيين شينتويي هيچ بنيانگذار تاريخي، متون مقدس ديني و يا اصول جزمي و ... ندارد.[31]

 [22] . توفيقي، حسين، آشنايي با اديان بزرگ، انتشارات سمت، چاپ اول، 1379 هـ . ش، ص 13.

[23] . همان.

[24] . آنيميسم به معناي مقدس دانستن اشياء  است.

[25] . آريا، غلامعلي، آشنايي با تاريخ اديان، انتشارات پايا، چاپ سوم، 1379، هـ . ش، ص 43.

[26] . بي ناس، جان، تاريخ جامع اديان، ترجمه علي اصغر حكمت، تهران، انتشارات آموزش انقلاب اسلامي، چاپ پنجم، 1370، ص 421.

[27] . آشنايي با اديان بزرگ، ص 59.

[28] . تاريخ جامع اديان، ص 433.

[29] . همان، ص 421.

[30] . آشنايي با اديان بزرگ، ص 59.

[31] . وير، رابرت، جهان مذهبي، (اديان در جوامع امروز)، ترجمه عبدالرحيم گواهي،  تهران، انتشارات نشر و فرهنگ اسلامي، چاپ دوم، 1378، ص 533.