نظر به اين‏كه قرآن كريم در ماه مبارك رمضان نازل شده و تلاوت آيات آن در اين ماه فضيلت بسيارى دارد، در روايات اسلامى، از ماه رمضان به عنوان بهار قرآن ياد شده است؛ چنان‏كه حضرت امام باقر(ع) مى ‏فرمايد: «هر چيزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.»(1)

يك نكته!

بديهى است فضائل و ثواب‏هايى كه براى ماه مبارك رمضان و روزه‏ دارى ذكر شده و به برخى از آن‏ها اشاره شد، از آنِ كسانى است كه حقيقت آن را ادراك كنند و به محتواى آن عمل و در گفتار و كردار به كار گيرند و به آن‏ها جامه عمل بپوشانند. چنانکه در روايات اسلامى براى روزه‏ دارى آدابى ذكر شده و كسانى كه صرفاً تلاوت قرآن مى ‏كنند، ولى به آيات و احكام آن عمل نمى ‏كنند و يا آن كه از روزه‏ دارى تنها رنج گرسنگى و تشنگى را مى ‏كشند و بوسيله گناه، تأثير روزه را از بين مى‏ برند و ماه مبارك رمضان و فضاى معنوى آن تأثيرى بر اشخاصى بر جاى نمى ‏گذارد، مورد نكوهش قرار گرفته‏اند.

پيامبر اكرم(ص) به زنى كه با زبان روزه، كنيز خود را دشنام مى ‏داد فرمود: چگونه روزه‏ دارى و حال آن‏كه كنيزت را دشنام مى ‏دهى؟! روزه فقط خوددارى از خوردن و آشاميدن نيست، بلكه خداوند آن را علاوه بر اين دو، مانع كارها و سخنان زشت كه روزه را بى ‏اثر مى ‏كنند، قرار داده است، چه اندكند روزه ‏داران و چه بسيارند كسانى كه گرسنگى مى‏ كشند.»(2)

حضرت امام سجاد(ع) در دعاى حلول ماه رمضان به درگاه خداوند عرض مى ‏كند:

به وسيله روزه اين ماه ياريمان ده تا اندام‏هاى خود را از معاصى تو نگه داريم و آن‏ها را به كارهايى گيريم كه خشنودى تو را فراهم آورد، تا با گوش‏هايمان سخنان بيهوده نشنويم و با چشمانمان به لهو و لعب نشتابيم و تا دستمانمان را به سوى حرام نگشاييم و با پاهايمان به سوى آن‏چه منع شده ره نسپاريم و تا شكم‌هايمان جز آن‏چه را تو حلال كرده ‏اى در خود جاى ندهد و زبان‏هايمان جز به آن‏چه تو خبر داده ‏اى و بيان فرموده ‏اى گويا نشود... .»(3)

بنابراين، در ماه مبارك بايد تمام اعضا و جوارح را از حرام دور نگه داشت و با اخلاص، توكل و توسل از اهل‏بيت(ع) و عمل به دستورها و احكام قرآن كريم و دورى از گناهان، انجام توبه نصوح و واقعى، عبادت، شب ‏زنده ‏دارى، ادراك فضيلت شب قدر و... فضيلت ماه مبارك رمضان را ادراك كرد و از آن در راستاى رسيدن به كمال حركت كرد و بايد در اين ماه به گونه ‏اى خودسازى كرد كه با اتمام ماه مبارك تأثير و فوايد آن در روح و جان افراد باقى باشد و اثر آن تا ماه رمضان سال بعد ماندگار باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پى ‏نوشت‏ها:

1. وسائل الشيعه، همان، ج 6، ص 203.

2. الكافى، همان، ج 4، ص 87.

3. الصحيفة السجادية، امام سجاد(ع) ص 186، دفتر نشر الهادى، قم.