ادامه خشک‌سالی در ایران، به رغم بارندگی‌های شدید

در ماه‌های پایانی سال ۹۵ بارش شدید باران باعث جاری شدن سیل در برخی از استان‌های ایران شد اما خشک‌سالی همچنان ادامه دارد. میزان بارندگی در کل سال در شماری از استان‌ها بسیار کمتر از سال قبل بوده است.

 Sistan und Belutschistan (inn.ir)

میانگین بارندگی در مناطق مختلف ایران از ابتدای سال آبی جاری تا روزهای پایانی اسفند ماه ۱۵۰ میلی‌متر بر مترمربع بوده که در مقایسه با دوره مشابه سال آبی گذشته چهار درصد کاهش داشته است.

سال آبی یک دوره دوازده ماهه است که ابتدای پائیز هر سال آغاز و تا پایان تابستان سال بعد ادامه دارد. مقام‌های وزارت نیرو میانگین بارندگی در سرتاسر یک سال آبی در ایران را بین ۲۴۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر اعلام کرده‌اند که بخش اصلی آن به دو فصل پایانی سال مربوط است.

به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو، رحیم میدانی معاون آب و آبفای این وزارت‌خانه روز گذشته (دوشنبه ۲۳ اسفند) با استناد به آمار بارش‌های سراسر ایران نوشت: «از شش حوضه اصلی کشور چهار حوضه در مقایسه با دوره درازمدت با کاهش بارش‌ها روبرو بوده و تنها دو حوضه بارش‌هایی بیشتر از متوسط بلندمدت را تجربه کرده‌اند.»

بیشتر بخوانید: هشدار معاون وزیر نیرو درباره جنگ و درگیری بر سر آب

حوضه آبریز دریای خزر یکی از مناطقی است که با پنج درصد کاهش بارندگی در دو فصل گذشته نسبت به میانگین درازمدت روبرو بوده و بیشترین کاهش به میزان ۲۷ درصد در حوضه مرزی شرق ایران رخ داده است.

خوزستان در صدر استان‌های کم باران

در نیمه نخست سال آبی جاری تنها حوضه‌های آبریز فلات مرکزی و قره قوم ۴ و ۱۱ درصد افزایش بارندگی داشته‌اند. حوزه قره قوم در شمال شرقی ایران قرار دارد و شامل مناطقی در مرزهای مشترک با افغانستان و ترکمنستان می‌شود.

بررسی آمار ارائه شده از میزان بارندگی در بخش‌های مختلف کشور حاکی است که از ۳۱ استان ایران ۲۱ استان در دو فصل گذشته در قیاس با دراز مدت به لحاظ کم‌آبی در وضعیت نامناسبی قرار دارند.

بیشتر بخوانید: یازده استان ایران در معرض سیل و سرما

بیشترین کاهش بارندگی در شش ماه گذشته با ۵۰ درصد به استان بحران‌زده خوزستان تعلق دارد که مدت‌هاست با معضلاتی چون آلودگی آب و افزایش شدید ریزگردها دست به گریبان است. استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه و ایلام با ۳۷ درصد کاهش بارندگی در ردیف بعدی قرار دارند.

در حالی که میانگین بارندگی در شش ماه گذشته افت داشته، در بسیاری از مناطق بخش بزرگی از بارش‌ها در چند روز رخ داده و به جاری شدن سیل در استان‌هایی مانند فارس، بوشهر، کهکیلویه، لرستان، خوزستان، هرمزگان و کرمان در پایان بهمن ماه منجر شده است.

کاهش آب ورودی به سدها

به گفته‌ معاون وزیر نیرو به دلیل کاهش بارندگی در پائیز و زمستان که فصل‌های اصلی بارش محسوب می‌شوند حجم آب ورودی به دخیره‌گاه سدها نیز دچار افت محسوسی شده و آب ورودی به سدی مانند سد درودزن شیراز که تأمین کننده اصلی آب شرب این شهر است نسبت به سال گذشته ۴۴ درصد و به سد سفیدرود ۵۲ درصد کاهش داشته است.

Iran Hochwasser in Fars Provinzen (mizanonline.ir)

تصاویر خسارات ناشی از برف، بوران و سیل در ایران

رضا انصاری رئیس مجمع نمایندگان استان فارس گفت که برآورد اولیه میزان خسارت ناشی از سیل تخریب ۵ هزار واحد مسکونی در استان فارس است.

رحیم میدانی می‌گوید به دلیل "مدیریت آب خروجی از سدها"، به رغم کاهش شدید بارندگی حجم آب ذخیره شده در پشت اغلب سدها در وضعیتی مشابه سال گذشته قرار دارد. این "مدیریت" به طور معمول با کاهش جریان آب در پائین‌دست رودخانه‌ها انجام می‌شود که یکی از علت‌های مهم کم‌آبی و خشک شدن بسیاری از تالاب‌ها و دریاچه‌ها به شمار می‌رود.

اگر میانگین بارندگی در ایران را بالاترین حد اعلام شده یعنی ۲۵۰ میلی‌متر در نظر بگیریم باز هم کمتر از یک سوم متوسط جهانی خواهد بود. مطابق داده‌های وزارت نیرو بین ۸۰ تا ۹۰ درصد مساحت ایران را مناطق فراخشک، خشک و نیمه‌خشک تشکیل می‌دهند.

خشک‌سالی انباشته و ادامه کم‌آبی

در کنار کم آبی و طولانی‌تر شدن دوره‌های خشک‌سالی، تغییرات اقلیمی و آب و هوایی نیز از عواملی هستند که تهدیدی جدی برای ساکنان مناطق خشک و نیمه‌خشک به حساب می‌آیند.

شاهرخ فاتح، رئیس مرکز ملی خشک‌سالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی ابتدای امسال به خبرگزاری ایسنا گفته بود: «همه ۳۱ استان کشور در ماه گذشته (اسفند ۹۴) از حدود یک تا چهار و نیم درجه سلسیوس گرم‌تر از شرایط طبیعی و مورد انتظار این ماه خود بوده‌اند.»

بیشتر بخوانید: خشک‌سالی و آلودگی هوا؛ دو دشمن اصلی سلامت مردم ایران

فاتح خاطر نشان کرد که عمده مناطق مرکزی، نیمه جنوبی و شرقی ایران و حتی بخش‌هایی از مازندران، البرز و قزوین درگیر "خشک‌سالی بلندمدت و انباشته" هستند و این شرایط با بارندگی‌های مقطعی بهبود پیدا نمی‌کند.

به نظر می‌رسد که با کاهش بارندگی در پائیز و زمستان تامین آب شرب کلان‌شهری مانند تهران بزرگ که بیش از یک هفتم جمعیت ایران را در خود جا داده در سال آینده با مشکل جدی روبرو شود. مطابق آمار وزارت نیرو میزان آب ورودی به پنج سد اصلی اطراف تهران در دو فصل گذشته ۲۸ درصد کمتر از مدت مشابه در سال قبل بوده است.