خدای متعال بسیار بخشنده و توبه پذیر است و به انواع مختلف این را برای بندگانش بیان کرده است:

«إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحیمٌ[حجرات/۱۲] خداوند توبه‏ پذیر و مهربان است.»
«إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ[مزمل/۲۰] خداوند آمرزنده و مهربان است.»
«إِنَّ اللَّهَ كانَ عَفُوًّا غَفُوراً[نساء/۴۳] خداوند، بخشنده و آمرزنده است.»

و حتی توبه پذیری خدای متعال تا بدانجا پیش می رود که زشتی استحاله شده، و به زیبایی تبدیل می شود:
«یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ[فرقان/۷۰] خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدّل مى ‏كند.»

اما باید برای فهم صحیح از صفت بخشش و رحمت الهی، از سایر صفات الهی غافل نشویم و اصولا در شناسایی هر صفتی از صفات الهی، باید در نظر داشته باشیم که خدای متعال دارای تمام صفات جمال و جلال است و تمام این صفات با هم وحدت داشته و با ذات او یکی است.
بنابراین زمانی که عفو و بخشش خدا را در نظر می گیریم، نباید آن را به گونه ای بفهمیم که مثلا خلاف حکمت شود. خدای متعال آن قدر بخشنده و مهربان است که می تواند گناهکارترین گناهکاران را نیز بیامرزد و حتی شیطان نیز در رحمت خدا طمع می کند.  اما اگر خدا بخواهد همه گناهکاران را بیامرزد، خلقت انس و جن لغو خواهد شد! چون خدای متعال آنها را آفریده تا امتحان نموده و هر کدام را به جزای عمل خویش برساند. و اگر بنا باشد همه را ببخشد، خلقت و امتحان الهی تنها یک بازیچه بوده است، بنابراین ممکن نیست که خدای متعال همه را ببخشد:
«أَ فَمَنْ كانَ مُؤْمِناً كَمَنْ كانَ فاسِقاً لا یَسْتَوُونَ[سجده/۱۸] آیا كسى كه باایمان باشد همچون كسى است كه فاسق است؟! نه، هرگز این دو برابر نیستند.»

و برای همین حکمت و هدفمندی خلقت است که علیرغم رحمت واسعه خدای متعال، وعده جهنم حتمی شده است:
«وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعینَ[هود/۱۱۹] و فرمان پروردگارت قطعى شده كه: جهنّم را از همه (سركشان و طاغیان) جنّ و انس پر خواهم كرد.»

همچنین می توان با اصلی که بیان شده، ابعاد دیگر مساله غفران الهی را درک کرد. خدای بخشنده و مهربان، غیور نیز هست و کسانی که سنت های او را می شکنند، بدون عقوبت رها نمی کند! خدای متعال منتقم نیز هست و سزای اعمال را به شخص می چشاند و ... .
به عبارت دیگر ما باید بنگریم که محل اصلی تجلی هر صفت کجاست. غفران الهی در جایی متجلی می شود که شخص در صدد اصلاح و جبران باشد و در اینجا خدای جبّار (به معنای جبران کننده مثل شکسته بند) با غفران و رحمت، شخص را در اصلاح مسیر کمک می کند. بنابر همین امکان ندارد که خدای متعال مشرک را ببخشد! چون ذات مشرک هیچ جای اصلاحی باقی نگذاشته است:
«إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَكَ بِهِ[نساء/۱۱۶] خداوند، شرك به او را نمى ‏آمرزد.»

با توج به مطالب بالا، می یابیم که سیستم کاملا نظام مندی در پیش روی انسان است. و نباید بخشش خدای متعال را مانند پارتی بازی و شتر دیدی، ندیدی و ... دانست. بلکه باید دانست در این سیستم حکیمانه، بخشش و مغفرت و جبران، برای کسی است که مسیر خود را تغییر داده و این تغییر مسیر تنها لقلقه زبان نباشد.