آیا هر دعای مشروعی در زیر قبه‌ ی امام حسین (ع) مستجاب می‌ شود؟ حتی دعا برای آدم شدن و مؤمن شدن، در حالی که می‌ دانیم این دعا نمی‌ گیرد و در ما اثری ندارد؟

البته که شرایط زمانی و مکانی نیز در استجابت دعا مؤثر هستند و زیر قبه‌ ی حرم مطهر سید الشهداء، امام حسین علیه‌ السلام، یا در جوار قبور مطهر اهل عصمت علیهم‌ السلام، یا به هنگام حج در وادی منا و عرفات، از این مکان‌ هاست، اما برای کسی که اولاً دعا می‌ کند و ثانیاً امید استجابت دارد و ثالثاً برای استجابت تلاش می‌ نماید.

بدیهی است کسی که از ابتدا می‌ گوید: «می‌ دانم، دعایم مستجاب نمی‌ شود»، دعایش در هیچ کجا و هیچ زمانی مستجاب نمی‌ شود، چرا که دعای او فقط لفظ است و از رحمت الهی نیز مأیوس است.

الف - یأس از رحمت الهی در هر امری و از جمله استجابت دعا، گناهی در حد شرک است، لذا فرمود که هر گناهی قابل بخشودن است، الاّ یأس از رحمت من و شرک. چرا که مأیوس از رحمت الهی، اولاً منکر آن رحمت، رحمانیت و رحیمیّت خداوند سبحان است، ثانیاً به خدا اهانت می‌ کند و ثالثاً قابلیت ترحم در خودش را از بین می‌ برد و مشمول رحمت نمی‌ گردد.

حال به این چند آیه با دقت و تأمل و تعمق توجه کنید (به ترجمه اکتفا نکنید و خود آیات را نیز با دقت بخوانید):

*- خداوند متعال در آیه‌ ی ذیل، نه تنها امر به دعا نمود و استجابت را وعده داد، بلکه دعا نکردن را از مصادیق استکبار در عبادت برشمرد:

«وَ قَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ» (غافر، 60)

*- خداوند متعال در آیه‌ ی ذیل، دعا را سبب شمول عنایت الهی بر شمرده و می‌ فرماید:

«قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامًا» (الفرقان، 77)

ترجمه: بگو اگر دعاى شما نباشد پروردگارم هيچ اعتنايى به شما نمى‏ كند در حقيقت‏ شما به تكذيب پرداخته‏ ايد و به زودى [عذاب بر شما] لازم خواهد شد.

*- و در آیه ذیل نیز با وعده بخشش تمامی گناهان، باب یأس و ناامیدی را بسته و بندگان گناهکار خود را «بندگان من» خطاب می‌ نماید و دستور به پرهیز از ناامیدی می‌ دهد:

قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» (الزّمر، 53)

ترجمه: بگو اى بندگان من كه بر خويشتن زياده‏ روى روا داشته‏ ايد از رحمت‏ خدا نوميد مشويد در حقيقت‏ خدا همه گناهان را مى‏ آمرزد كه او خود آمرزنده مهربان است.

حال در چنین شرایطی، کسی که مأیوس از رحمت الهی و استجابت دعایش باشد، چه حسن ظنّی به خداوند منّان داشته و چه انتظاری دارد؟

ب – دعا، خواستن است. انسان ذاتاً فقیر و نیازمند است، پس همیشه می‌ خواهد، لذا کسی که از خدا ناامید شود، به دیگران [که مثل خودشان فقیر هستند] امیدوار می‌ شود، که البته شرک است و کسی که از خدا نخواهد، حتماً از دیگران می‌ خواهد که البته آنان خودشان چیزی ندارند که بخواهند به دیگری بدهند:

«قُلِ ادْعُواْ الَّذِينَ زَعَمْتُم مِّن دُونِهِ فَلاَ يَمْلِكُونَ كَشْفَ الضُّرِّ عَنكُمْ وَلاَ تَحْوِيلًا» (الإسراء، 56)

ترجمه: بگو كسانى را كه به جاى او [معبود خود] پنداشتيد بخوانيد [آنها] نه اختيارى دارند كه از شما دفع زيان كنند و نه [آنكه بلايى را از شما] بگردانند.

پس، ما بالاخره دعا کننده و خواهان هستیم، پس چرا از خودش نخواهیم و از غیر بخواهیم. لذا ما وقتی توسل می‌ کنیم نیز از غیر خدا چیزی نمی‌ خواهیم و او را در عطا نمودن، مستقل نمی‌ دانیم، بلکه چنان چه اسمش بیانگر است، توسل می‌ کنیم، یعنی وسیله‌ ای برای تقرب و دعای مستجاب قرار می‌ دهیم، چنان چه به یک دیگر نیز التماس دعا می‌ گوییم.

ج – اما، «دعا» خواستن جدی است، نه جادو و جنبل. لذا کسی که چیزی می‌ خواهد، در پی‌ اش نیز می‌ رود. پس کسی که دعا می‌ کند و از خدا چیزی می‌ خواهد نیز باید در پی آن برود و برای استجابت دعایش تلاش کند.

از این رو امام رضا علیه‌ السلام بدین مضمون فرمودند که: «کسی که دعا کند و در پی تحققش نرود [تلاش نکند]، خودش را مسخره کرده است».

بدیهی است در چنین شرایطی، فرق نمی‌ کند که دعا کننده، خودش را در چه زمانی و در کجا مسخره کند؟ در سحرگاه باشد یا ماه مبارک رمضان، در زیر قبه‌ ی امام حسین علیه‌ السلام باشد یا منا و عرفات، یا روی سجاده‌ اش در گوشه دنج یک اتاق.

پس لازم است: با حسن ظنّ، با خداشناسی و خدا باوری، با امید به رحمت واسعه‌ ی الهی و با انتظار استجابت، دعا کنیم و در پی تحقق آن نیز صادقانه تلاش نماییم. خصوصاً در دعا برای آدم شدن، متقی شدن، ازدیاد و استحکام ایمان و ...:

«رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ» (آل عمران، 8)

ترجمه: [مى‏ گويند] پروردگارا پس از آنكه ما را هدايت كردى دلهايمان را دستخوش انحراف مگردان و از جانب خود رحمتى بر ما ارزانى دار كه تو خود بخشايش‌ گرى.