در سنه ى 210 (ه- ق) «مأمون» به حكومت رسيد. عده اى از فرزندان زهرا عليهاالسلام، ادعاى خود مبنى بر اينكه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم فدك را به زهرا عليهاالسلام عطاء كرده و بعد از آن حضرت، به آنها ارث مى رسد، نزد او طرح كردند.

«مأمون» علماء زمان خود را احضار كرد و آنها درباره فدك سوال نمود.

همه آنها يك نظر داشتند كه: حضرت فاطمه عليهاالسلام درباره ى فدك، ادعاى هديه كرد و گروهى نيز به آن شهادت داده اند، ولى ابوبكر به شهادت آنها ترتيب اثر نداد.

«مأمون» سوال كرد: نظر شما درباره «ام ايمن» چيست؟

همه علماء گفتند: پيامبر صلى اللَّه عليه و آله شهادت به بهشتى بودن «ام ايمن» رحمة اللَّه عليها داده است.

«مأمون» در اين باره سؤالهاى مختلفى را طرح كرد، بالاخره همه علما گفتند: على، حسن، حسين عليهم السلام شهادت نداده اند مگر به حق و حقيقت. اينجا بود كه «مأمون بعد از اتفاق علماء، فدك را به فرزندان زهرا عليهاالسلام تحويل داد. [ تاريخ يعقوبى: 2/ 469. ]

براى فرماندار مدينه «قشم بن جعفر» نوشت: «حاكم بر مؤمنين (مأمون) به لحاظ جايگاهى كه نسبت به دين خدا و خلافت رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم دارد بر دیگران مقدم است در پيروى پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم و اجراء اوامر حضرت و قبول چيزهائى كه پيامبر صدقه مى داد يا به كسى هديه مى كرد.

همانا پيامبر صلى اللَّه عليه و آله فدك را به حضرت زهرا عليهاالسلام عطاء كرد و اين امر آشكار و معلوم و معروف است و در بين خاندان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم نيز در آن شك و شبه اى نيست، و حضرت زهرا عليهاالسلام نيز بهترين دليلها و شاهدها را ادعا كرده، و نظر مأمون بر اين است كه فدك را به ورثه حضرت زهرا عليهاالسلام برگرداند.» [ فتوح البلدان: 46. معجم البلدان: ماده ى فدك. ]

بالأخره «مأمون» فدك را به «محمد بن يحيى» و «محمد بن عبداللَّه» كه از فرزندان امام حسين عليه السلام بودند واگذار كرد.

جالب اينكه علما اهل سنت در قرن سوم و چهارم، خصوصيات برگرداندن فدك را نوشته اند؛ اما بعد از آن تاريخ غالبا، اشاره مى كنند و مى گذرند، و چگونگى برگرداندن و نظر علماى آن زمان و سخنان «مأمون» را نمى نويسند. اى كاش در نقل تاريخ اغراض كنار گذاشته مى شد!

خلاصه اينكه فدك در زمان «مأمون» در دست خاندان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و سلم بود، تا آن كه «جعفر متوكل» به خلافت رسيد و از آنها گرفت و آنرا به «عبداللَّه بن عمر البازيار» داد و عبداللَّه كسى را مأمور كرد براى قطع يازده درخت كه به دست مبارك حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله كاشته شده بود، و آن مرد بعد از قطع درختان فلج شد. [ وفاء الوفاء: 999، معجم البلدان: ماده فدك، الغدير: 7/ 196 شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد 16/ 217. ] و بعد از اين تاريخ، علما شيعه و سنى عنايتى به درج مطالب فدك نكرده اند، چرا كه عمده ى مطالب عقيدتى فدك، تا اين تاريخ روشن شده است.